“DENİZE DOĞRU” KİTABININ MC CLELLAND’IN BAŞARMA İHTİYACI TEORİSİ, GAZALİ’NİN BÜTÜNCÜL İHTİYAÇLAR TEORİSİ VE İBN-İ HALDUN’UN İHTİYAÇLAR TEORİSİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 9, 06.10.2022

Cihad Doğan

Öz

Denize Doğru (2021), Oktar Asoğlu tarafından yazılan otobiyografi niteliğindeki bir edebi türdür. Denize Doğru, yazarın kişisel deneyimlerini aktardığı “öyküler” ve deneyimlerin yazarda yarattığı düşünce ve yaşam şeklinin okuyucuda bir öğreti unsuru olarak kullanılabileceğini ele alan “denemeler” başlıklı iki bölümden oluşmaktadır. Denize Doğru her iki bölümünde de; başarmanın insan hayatındaki temel ihtiyaçlardan olduğunu, bu ihtiyacın gerçekleşmesinin doğru motivasyon kaynağına ulaşılarak elde edilebileceğini, başarmanın karşılığının dünyevi ve maddi çıkarlar için değil manevi hazza ait olan doyumu ifade etmektedir. Asoğlu, başarının ne olduğunu okuyucunun zihnine bırakmaktadır ancak bireyin başarmaya neden ihtiyaç duyduğu konusunda okuyucuya düşüncesini sorgulatmakta, başarının bireyde var olan manevi boşluğu doldurabileceği konusunda mesajlar vermekte ve bireyi başarıya doğru güdüleyen unsurların ne(ler) olduğu konusunda rehberlik etmektedir. Bu bağlamda Denize Doğru, bireyin başarıya olan ihtiyacını, başarıya yönelten güdü ve dürtüleri, başarının sağlayacağı manevi hazzı/doyumu motivasyon teorilerinden olan Mc Clelland’ın Başarma İhtiyacı, Gazali’nin Bütüncül İhtiyaçlar Teorisi ve İbn-i Haldun’un İhtiyaçlar Teorisi bağlamında incelemektedir. Yazarın başarıya ulaşmada kullandığı motivasyon araçları Mc Clelland’ın başarma ihtiyaçları modelindeki başarı ihtiyacı ile ilişkilidir. Başarı ihtiyacının doğal sonucu olan ve kişiyi başarılı olmaya yönlendiren kazanımların Gazali’nin ihtiyaçlar teorisinde odaklandığı “Ben ötesi”, İbn-i Haldun’un ihtiyaçlar teorisinde yer alan ve son aşama olarak kabul edilen “Kemalat (Tekamül)” kavramları ile örtüşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Denize Doğru, Gazali’nin Bütüncül İhtiyaçlar Teorisi, İbn-i Haldun’un İhtiyaçlar Teorisi, Mc Clelland Başarı (Başarma) Teorisi

Kaynakça

• ÜLGER, D., K. (2015), Motivasyon ve Model Alma Kavramlarının İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığına Etkisi: Ankara Örneği, Academia Journal of Social Sciences, 1 (1), 18-43.
• ERDEM, A., R. (1975), İçerik Kuramları ve Eğitim Yönetimine Katkıları, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (3), 68-76.
• SARIİPEK, D., B., (2017), “İhtiyaç” Kavramı Ekseninde Sosyal Koruma: Temel İhtiyaçlar Yaklaşımı, İnsan&İnsan, 4 (12), 43-65.
• TINAZ, P. (2000), Çalışma Yaşamında Motivasyon Kuramları, Mercek, 5 (19), 29-38.
• DAŞTAN, N., B., ve BUZLU, S. (2010), Meme Kanseri Hastalarında Maneviyatın Etkileri ve Manevi Bakım, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1), 73-78.
• CAN, H., AŞAN AZİZOĞLU, Ö., ve MİSKİ AYDIN, E. (2011), Örgütsel Davranış, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• ASOĞLU, O. (2021), Denize Doğru, İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• MCCLELLAND, D. C., ve KOESTNER, R. (1992), The Achievement Motive, New York: Cambridge University Press.
• TEVRÜZ, S., ARTAN, İ., ve BOZKURT, T. (1999), Davranışlarımızdan Seçmeler (Örgütsel Yaklaşım), İstanbul: Beta Yayımcılık.
• EROĞLU, F. (2004), Davranış Bilimleri, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• ADAİR, J. (2003), Etkili Motivasyon: İnsanlardan En İyi Verimi Nasıl Alabilirsiniz?, İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• EREN, E. (2000), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta Yayınları.
• TUTAR, H. (2016), Güdüler ve Güdüleme, H. TUTAR içinde, Davranış Bilimleri Kavramlar ve Kuramlar, (s. 93-137), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• LUTHAN, F. (1992), Organizational Behavior, NewYork: McGrawHill Inc.
• RØPKE, I., ve REISCH, A. L. (2004), The place of consumption in ecological economics, JACKSON, T., JAGER, W., ve STAGL, S. içinde, The Ecological Economics of Consumption Current: Issues in Ecological Economics Series, (s. 1-17), Cheltenham: Edward Elgar.