FROM OFFICIAL IDEOLOGY TO UNOFFICIAL INTERPRETATION: A THEORETICAL APPROACH TO THE RELATIONSHIP OF KEMALISM AND CULTURAL HUMANISM

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 141 - 160, 06.10.2022

Yusuf Ziya Bölükbaşı

Öz

Kemalism, the founding ideology of the Turkish Republic, can be defined as Turkey's experience of modernization and becoming a nationstate.
Kemalism had a holistic character in the Early Republican Period. After World War II, it started to be divided into different types and its
function as an official ideology ended. The most common distinction regarding the types of Kemalism is right and left Kemalisms. Kemalism
includes a nationalist idea system in building the modern nation-state. Identity policies have been implemented since the beginning of the 1930s, and the Turkish History Thesis and Sun Language Theory were essential here. Kemalism built a nation and realized it with an ethnocentric method pointing to nationalism. Thus, its place on the ideological scale is right-wing. However, leftist interpretations of Kemalism gained strength in the 1960s. Especially the intellectuals who came together around the Yön journal developed the leftist understanding of Kemalism. The present study aims to explain the mental transformation in the leftward evolution of Kemalism. In this study, in which the literature review method is used, Kemalism is accepted as a form of nationalism in terms of identity construction. The phenomenon that enabled the transformation from nationalism was the concept of Cultural Humanism, especially the Blue Anatolian Movement that emerged from it, which provided the transition from ethnocentrism to territorialism. In addition, after Atatürk's death, Turk-centered humanism was replaced by Western-centered Greco-Latin thought, and the left-wing identities of the intellectuals representing the Cultural Humanism movement were influential in the transformation of Kemalism's mental codes.

Anahtar Kelimeler

Kemalism, Cultural Humanism, Blue Anatolian Movement, Ethnocentrism, Territorialism.

Kaynakça

• Ahmad, F. (2019), İttihatçılıktan Kemalizme, Çev. Fatmagül Berktay Baltalı, 4. Baskı, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akşin, S. (2019), Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• AKTAŞ, Hacire (2020), Türk Edebiyatında Mavi Anadolu Hümanizmi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van.
• Ataç, N. (Ağustos 1943), Adımların Hümanizma Anketi, Adımlar, 1(4), 120-121.
• Alpkaya, F. (2019), Bir 20. Yüzyıl Akımı: ‘Sol Kemalizm’, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 477-500), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydın, S. (2019), Cumhuriyetin İdeolojik Şekillenmesinde Antropolojinin Rolü: Irkçı Paradigmanın Yükselişi ve Düşüşü, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 344-370). Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Balıkçısı, H. (2017), Anadolu’nun Sesi, 8. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Baştımar, Z. (Aralık 1943), Büyük Türk Hümanisti Tevfik Fikret, Adımlar, 1(8), 260-262.
• Bayar, C. (1978), Atatürk’ün Metodolojisi ve Günümüz, İstanbul: Kervan Yayınları.
• Belge, M. (2019), Mustafa Kemal ve Kemalizm, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 29-44), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berkes, N. (1965), 200 Yıldır Neden Bocalıyoruz, İstanbul: Yön Yayıncılık.
• Berkes, N. (2007), Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Bora, T. (2017), Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, 5. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Bora, T. ve Taşkın, Y. (2019), Sağ Kemalizm, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 529-555). Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boran, B. Ş. (Aralık 1943), Hümanizmanın Sosyal Şartları, Adımlar, 1(8), 255-259.
• Burian, O. (Temmuz 1943), Adımların Hümanizma Anketi, Adımlar, 1(3), 88-89.
• Çağaptay, S. (2009), Otuzlarda Türk Milliyetçiliğinde Irk, Dil ve Etnisite, (Derleyenler: Tanıl Bora ve Murat Gültekingil), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik İçinde (s. 245-274), Cilt 4, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cumhuriyet Halk Partisi Programı (1935), Ankara: Ulus Basımevi.
• Çelik, N. B. (2019), Kemalizm: Hegemonik Bir Söylem, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 75-92), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirel, A. (2019), İsmet İnönü, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 124-133), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Devrim (21 Ekim 1969), Devrim Bildirisi, 1, 12-13.
• Durgun, Ş. (2015), Türkmerkezli Yaklaşımdan Avrupa Merkezli Yaklaşıma Geçişte Hümanizma. Akademik Hassasiyetler, 2(4), 1-25.
• Durgun, Ş. ve Yücel, G. (2019), Türk Milliyetçiliği: Tanım, Teori ve Süreç. (Derleyen: Ömer Baykal). Cumhuriyet Döneminde Siyasi Düşünce İçinde (s. 181-209), Ankara: A Kitap.
• Eyüboğlu, S. (2018), Mavi ve Kara, 9. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Galip, R. (1932), Türk Irkı ve Medeniyet Tarihine Umumi Bir Bakış, Birinci Türk Tarih Konferans Müzakere Zabıtları İçinde (s. 99-162), 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnan, A. (1932), Tarihten Evvel ve Tarih Fecrinde, Birinci Türk Tarih Konferans Müzakere Zabıtları İçinde (s. 18- 41), 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnsel, A. (2019), Giriş, (Derleyen: Ahmet İnsel). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 17-27), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karacasu, B. (2019), “Mavi Kemalizm” Türk Hümanizmi ve Anadoluculuk, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 334-344), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karaömerlioğlu, M. A. (2019), Köy Enstitüleri, (Derleyen: Ahmet İnsel). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 286-293), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kazancıgil, A. (2019), Anti-emperyalist Bağımsızlık İdeolojisi ve Üçüncü Dünya Ulusçuluğu Olarak Kemalizm, (Derleyen: Ahmet İnsel). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (s. 235-247), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kışlalı, A. T. (1994), Kemalizm, Laiklik ve Demokrasi, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Lacombe, O. (Temmuz 1943), Adımların Hümanizma Anketi, Adımlar, 1(3), 84-87.
• Özkandaş, Y. (2019), Bir Dönemin En Başat Çizgisi: Kemalizm, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Parla, T. (1993), Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Perinçek, D. (2020), Kemalist Devrim-5 Kemalizmin Felsefesi ve Kaynakları, 4. Baskı, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Rohde, G. (Ağustos 1943), Adımların Hümanizma Anketi, Mebrure Osman Tosun (çev), Adımlar, 1(4), ss. 121-123.
• Selçuk, İ. (3 Ocak 1962), Bizim Milliyetçiliğimiz, Yön, 1(3), 6.
• Selçuk, İ. (29 Ocak 1965), Milliyetçiliğin Temelleri, Yön, 4(96), 3.
• Şenol, M. (2009), Medeniyet Tartışmalarında Mavi Anadoluculuk Akımının Yeri: Mavi Gezi Teknelerinden Anadolu’ya Bakmak, Muhafazakâr Düşünce, 6(21-22), 105-124.
• Tunaya, T. Z. (2002), Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Turan, Ş. (2003), İsmet İnönü’nün, Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, 2. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Türkdoğan, O. (1999), Milli Kimliğin Yükselişi: Niçin Milletleşme, 2. Baskı, İstanbul: Alfa Basımevi.
• Ünder, H. (2019), Atatürk İmgesinin Siyasal Yaşamdaki Rolü, (Derleyen: Ahmet İnsel), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm İçinde (138-156), Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yücel, G. (2020), Türk Milliyetçiliğinin Terkibinde Mekân, Ankara: Gazi Kitabevi.