TÜRK VERGİ SİSTEMİNDE DİJİTAL DÖNÜŞÜM VE VERGİ GÜVENLİĞİ ETKİNLİĞİ ÜZERİNDEKİ ROLÜ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 290 - 314, 06.10.2022

Sema Tolkun , Ahmet Tekin

Öz

Bilgisayar ve dijital sistemlerin/araçların süratle gelişmesi, internetin hemen her anlamda insan hayatının bütün noktalarına nüfuz etmesi bireylerin olduğu kadar kurum ve kuruluşların da bu değişime uyum sağlama zorunluluğunu beraberinde getirmektedir. Çeşitli çalışma alanları bu değişime hazırlanırken kimi çalışma alanları ile hâlen dijital dönüşüm süreçlerine ilişkin çeşitli çalışmalar konusunda başlangıç düzeyindedir. Bu çalışma kapsamında Türk Vergi Sistemi'nde dijital dönüşüm ve vergi güvenliğinin etkinliği üzerindeki rolü incelenmiş, oluşturulan bir model aracılığıyla ampirik bir araştırma yapılmıştır. Araştırma modeli olarak Birleştirilmiş Teknoloji Kullanım ve Kabullenme Teorisi'ne göre uyarlanmış nicel araştırma yönteminden faydalanılmıştır. Belirlenen hipotezleri test etmek için geliştirilen anket Eskişehir ilinde faaliyette bulunan 418 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir tarafından cevaplandırılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 24.0 istatistik programı kullanılmıştır ve sonuçların oluşturulan hipotezleri desteklediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Vergi Güvenliği, Dijital Dönüşüm, e-Vergi Uygulamaları, Birleştirilmiş Teknoloji Kullanım ve Kabullenme Teorisi.

Kaynakça

• Ajzen, I. (1991). The Theory of Planned Behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50 ( 2), 179-211.
• Ajzen, I. & Fishbein, M. (1980). Understanding Attitudes and Predicting Social Behaviour. Englewood Cliffs N.J. Prentice Hall.
• AlAwadhi, S. & Morris, A. (2008). The Use of the UTAUT Model in the Adoption of E-government Services in Kuwait. In Proceedings of the 41st Annual Hawaii International Conference on System Sciences (HICSS 2008), 1-11.
• Aziz, S.A. & Idris, K.M. (2012). The determinants of tax e-filing among tax preparers in Malaysia. World Journal of Social Sciences, 2(3), 182-188.
• Barati, A. & Bakhshayesh, S. (2015). Electronıc Tax System And The Facıng Challenges (Case Study: Kermanshah Provınce Tax Payers). Indian Journal of Fundamental and Applied Life Sciences, 5, 480-497.
• Bayraktar, C. (2016). Muhasebe Meslek Mensuplarının E-Belge Sistemleri Üzerine Davranışsal Tutumları Ve Kullanma Niyetlerinin İncelenmesi: Karabük İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, , Karabük.
• Berbat, İ. (2020). Muhasebe Meslek Mensubunun Defter Beyan Sistemi Uygulamasına Bakış Açısının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Balıkesir Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İzmir.
• Bhuasiri, W., Zo, H., Lee, H. & Ciganek, A.P. (2016). User Acceptance of e-government Services: Examining an e-tax Filing and Payment System in Thailand. Information Technology for Development, 22 (4), 672-695.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Örnekleme Yöntemleri. http://w3.balikesir.edu.tr/~msackes/wp/wp content/uploads/2012/03/BAY-Final-Konulari.pdf, Erişim Tarihi: 15.01.2021.
• Chang, I. C., Li, Y.C., Hung, W.F. & Hwang, H. G. (2005). An Empirical Study On The İmpact Of Quality Antecedents On Tax Payers' Acceptance Of Internet Tax-Filing Systems. Government Information Quarterly, 22 (3), 389-410.
• Compeau, D. R. & Higgins, C.A. (1995). Application Of Social Cognitive Theory To Training For Computer Skills. Information Systems Research, 6(2), 18-143.
• Compeau, D., Higgins, C. A. & Huff, S. (1999). Social Cognitive Theory And İndividual Reactions To Computing Technology: A Longitudinal Study. MIS Quarterly, 23(2), 145-158.
• Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda Ölçme-Güvenilirlik-Geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3), 339-344.
• Davis, F.D. (1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology. MIS Quarterly, 13(3), 319-340.
• Davis, F.D., Bagozzi, R.P. & Warshaw, P.R. (1989). User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models. Management Science, August, 35(8), 982-1003.
• Davis, F.D., R.P. Bagozzi, R.P. & Warshaw, P.R. (1992). Extrinsic and Intrinsic Motivation to Use Computers in the Workplace. Journal of Applied Social Psychology, 12 (4), 1111-1132.
• Demir, E. (2019). Notlarım: Örnekleme Kuramı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ölçme Ve Değerlendirme Anabilim Dalı, https://www.researchgate.net/publication/331224034_Ornekleme_Kurami, Erişim Tarihi: 15.01.2021.
• Demirbaş, T., Gerçek, A., Giray, F., Yüce, M. ve Oğuzlar, A. (2012). Mükelleflerin E-Vergileme Sistemini Benimsemelerini Etkileyen Faktörlerin Analizi: Bursa Araştırması. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXI(1), 59-84.
• DPT Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu (2007). Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu 2007 Yayın No: DPT:2734. ÖİK:685.
• Fu, J.R., Farn, C.K. & Chao, W.P. (2006). Acceptance of Electronic Tax Filing: A Study Of Taxpayer Intentions. Information & Management, 43(1), 109-126.
• GGM (2004). Gelirler Genel Müdürlüğü 2004 Yılı Faaliyet Raporu.
• GİB (2005). Gelir İdaresi Başkanlığı 2005 Yılı Faaliyet Raporu.
• GİB (2010). Gelir İdaresi Başkanlığı 2010 Yılı Faaliyet Raporu.
• GİB (2018). Gelir İdaresi Başkanlığı 2018 Yılı Faaliyet Raporu.
• GİB 2019-2023 Stratejik Plan (2019). Gelir İdaresi Başkanlığı 2019-2023 Stratejik Plan, Gelir İdaresi Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 295.
• Halil Yurdugül, “Faktör Analizinde KMO ve Bartlett Testleri Neyi Ölçer?”, http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/Kuresellik.pdf, Erişim Tarihi: 05.05.2021.
• Hung, S. Y., Chang, C. M. & Yu, T. J. (2006). Determinants of user acceptance of the e-Government services: The case of online tax filing and payment system. Government Information Quarterly, 23(1), 97-122.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach'ın Alfa Güvenirlik Katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48.
• Lu, N.L. & Nguyen, V.T. ( 2016). Online Tax Filing—E-Government Service Adoption Case of Vietnam. Modern Economy, 7(12), 1498-1504.
• McLeod, A., Pippin, S. & Mason, R. (2008). Individual Taxpayer İntention To Use Tax Preparation Software: Examining Experience, Trust, And Perceived Risk. In Proceedings of ISOneWorld Conference, June 2(4),1-16.
• Rakhmawatia, H., Sutrisno, T. & Rusydic, M.K. (2020). Influence of TAM and UTAUT Models of the Use of e-filing on Tax Compliance. International Journal Of Research In Business And Social Science, 9(1),106-111.
• Rogers, E. M. (1983). Dıffusıon Of Innovatıons. Third Edition, A Division of Macmillan Publishing Co., Inc, New York, https://teddykw2.files.wordpress.com/ 2012/07/everett-m-rogers-diffusion-of-innovations.pdf, Erişim Tarihi: 01.10.2020.
• Schaupp, L. C., Carter, L. & McBride, M. E. (2010). E-file Adoption: A Study Of Us Taxpayers’ Intentions. Computers in Human Behavior, 26(4), 636-644.
• Şahin, I.F.O. (2016). Elektronik Vergilendirme (E-Vergilendirme). Vergi Sorunları Dergisi, 334, 144-168.
• Thompson, R.L., Higgins, C.A & Howell, J.M. (1991). Personal Computing: Toward a Conceptual Model of Utilization. MIS Quarterly, 15(1), 125-143.
• TÜRMOB Kurumsal Yapı, 18.06.2021, https://www.turmob.org.tr/Kurumsal/ TURMOB-Hakkinda, Erişim Tarihi: 18.06.2021.
• TÜRMOB Üye İstatistikleri, 18.06.2021, https://www.turmob.org.tr/istatistikler/ c8172e63-2bef-4919-a863-86e403bfdf0a/meslek-mensubu-dagilim tablosu-(sm-smmm), Erişim Tarihi: 18.06.2021.
• Venkatesh, V. & Davis, F.D. (2000). A Theoretical Extension of the Technology Acceptance Model: Four Longitudinal Field Studies. Management Science, 46(2), 186-204.
• Venkatesh, V. & Speier, C. (1999). Computer Technology Training in the Workplace: A Longitudinal Investigation of the Effect of Mood. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 79(1), 1-28.
• Venkatesh, V., Morris, M.G., Davis, G.B. & Davis, F. D. (2003). User Acceptance Of İnformation Technology: Toward A Unified View. MIS Quarterly, 27(3), 425-478.
• Vuković, M. (2018). Towards The Dıgıtızatıon Of Tax Admınıstratıon. https://www.cef-see.org/files/Digitization_Tax_Administration.pdf, Erişim Tarihi: 15.102019.
• Wang, Y. S. (2002). The Adoption Of Electronic Tax Filing Systems: An Empirical Study. Government Information Quarterly, 20(4), 333-352.
• Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı 2017),74-85.
• Yüksel Terzi, “Anket Güvenirlilik-Geçerlilik Analizi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölümü, https://personel.omu.edu.tr/docs/ders_ dokumanlari/1030_32625_1500.pdf, Erişim Tarihi: 10.05.2021.
• 3 sıra nolu Elektronik Defter Tebliği, http://www.edefter.gov.tr/dosyalar/tebligler/ GIB_3_SIRA_NOLU_ELEKTRONIK_DEFTER_GENEL_TEBLIGI_(SIRA_NO_1)NDE_DEGISIKLIK_YAPILMASINA_DAIR_TEBLIG%20-%202019-10-20.pdf.
• 414 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği.
• 470 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, https://gib.gov.tr/470-sira-nolu-vergi-usul-kanunu-genel-tebligi.
• 486 Sıra Numaralı VUK Genel Tebliği, https://www.gib.gov.tr/486-sira-nolu-vergi-usul-kanunu-genel-tebligi.
• 509 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, https://www.gib.gov.tr/vergi-usul-kanunu-genel-tebligi-sira-no509-resmi-gazetede-yayimlandi, Erişim Tarihi: 19.04.2020