ÇÖZÜM ODAKLI KARİYER PSİKOLOJİK DANIŞMA YAKLAŞIMININ TÜRK KÜLTÜRÜNE UYGULANABİLİRLİĞİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 15 - 21, 19.03.2023

Muhammed Emir Akyol

Öz

Son dönemlerde teknolojideki hızlı değişimler, kaos, belirsizlik ve krizler işlerin içeriklerini, yapılış biçimlerini, çalışanlardan beklentileri doğrudan etkilemiştir. İş alanında yaşanan bu değişiklikler kariyer alanındaki sorunlara da yansımış; yeni sorunlarla başa çıkmada yapılandırmacı paradigmayı benimseyen yaklaşımlar işlevsel hale gelmiştir. İşlevsel hale gelen bu yaklaşımlardan birisi de çözüm odaklı kariyer danışmanlığı yaklaşımıdır. Somut, kısa, anlaşılır, çözüme odaklanan ve çabuk sonuç veren doğası sebepleriyle sıklıkla tercih edilen bu anlayışın Türk kültürel kodlarına ve Türkiye’nin mevcut şartlarına göre değerlendirilmesi bu incelemenin temel amacıdır. Literatür bulgularından hareketle yapılan değerlendirmeler sonucunda kariyer alanındaki sorunlarda çözüm odaklı yaklaşımının kullanımının uygun olduğu ve olmadığı durumlar olduğu saptanarak raporlaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çözüm Odaklı, Kariyer, Danışmanlık, Yapılandırmacılık, Türk Kültürü

THE PRACTICALITY OF SOLUTION-FOCUSED CAREER COUNSELLING IN TURKISH CULTURE

Öz

Recent rapid changes in technology have directly affected the content, methods of operation, and expectations of employees in the face of chaos, uncertainty, and crises. These changes in the workplace have also impacted career-related problems, and approaches that adopt a constructivist paradigm in dealing with new problems have become functional. One of these functional approaches is the solution-focused career counseling approach. The primary purpose of this study is to evaluate this approach in terms of Turkish cultural codes and the current conditions in Turkey, as it is often preferred due to its concrete, concise, understandable, solution-focused, and quick nature. The evaluations made based on literature findings show that there are situations where the use of the solution-focused approach is appropriate and situations where it is not, and these have been reported.

Anahtar Kelimeler

Solution-Focused, Career, Counselling, Constructivism, Turkish Culture

Kaynakça

• American School Counselor Association (2018). Student to school counselor ratio. Erişim adresi: https://www.schoolcounselor.org/asca/media/asca/home/Ratios18-19.pdf
• Akyol, E. Y., ve Bacanlı, F. (2019). Building a solution-focused career counselling strategy for career indecision. Australian Journal of Career Development, 28(1), 73-79.
• Aysan, F., ve Totan, T. (2009). Constructivist career counseling and its applicability in Turkey, Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2147 – 2150.
• Bannink, F. P. (2007). Solution focused brief therapy, Journal of Contemporary Psychotherapy, 37, 87-94.
• Bacanlı, F. (2022). Çözüm odaklı kariyer psikolojik danışması modeli. İçinde F. Bacanlı ve A. Büyükgöze-Kavas (Eds.), Kariyer psikolojik danışmasında çağdaş kuramlar, yaklaşımlar ve modeller (s. 150-170). Ankara: Pegem Akademi
• Bilgin, A. (1998). Danışma sürecinde danışmadan ve danışmandan beklentiler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 147 – 155.
• Camadan, F., ve Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 199 – 211.
• Gingerich, W. J., ve Eisengart, S. (2000). Solution-focused brief therapy: A review of the outcome research. Family Process, 39, 477-498.
• Gündüz, B., İnandı, Y., ve Tunç, B. (2014). Okul yöneticilerinin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri: Betimsel bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-34.
• Karaırmak Ö., ve Aydın, G. (2007). Yapılandırmacı yaklaşım: Çağdaş psikolojik danışma anlayışını ve uygulamalarını biçimlendiren bir güç. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 91-108.
• Kızıldağ, S., Demirtaş-Zorbaz, S., Gençtanırım, D., ve Arıcı, F. (2012). Hacettepe Üniversitesi öğrencilerinin psikolojik danışma yardımı almaya ve bu yardımın sunulduğu birimlere ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 185-196.
• Kim, J. S., ve Franklin, C. (2009). Solution-focused brief therapy in schools: A review of the outcome literature. Children and Youth Services Review, 31, 464-470. 21
• Koçyiğit, M., ve Pamukçu, B. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik danışmadan beklentileri: Cinsiyet, psikolojik yardım alma deneyimi, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve kişilik özelliklerinin rolü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (4), 2148-2171.
• Lent, R.W. (2018), Future of work in the digital world: Preparing for instability and opportunity. The Career Development Quarterly, 66: 205-219. https://doi.org/10.1002/cdq.12143
• Lethem, J. (2002). Brief-solution focused therapy. Child and Adolescent Mental Health, 7(4), 189-192. Lüleci, B., Soylu, Y. ve Canbulat, N. (2015). Psikolojik danışma yardımına ilişkin beklentiler ölçeği’nin geliştirilmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(3), 313-326, http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2015.017.
• Miller, J. H. (2004). Building a solution-focused strategy into career counselling. New Zealand Journal of Counselling, 25(1), 18 – 30.
• Miller, J. H. (2006). Using a solution-building approach in career counselling. In M. McMahon & W. Patton (Eds.), Career counselling: Constructivist approaches (pp.123-136). London, England: Routledge.
• Mocan-Aydin, G. (2000). Western models of counseling and psychotherapy within Turkey: Crossing cultural boundaries. The Counseling Psychologist, 28(2), 281-298.
• Nazlı, S. (2016). Kapsamlı gelişimsel rehberlik programı. (Altıncı baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Öz Soysal, S., Uz Baş, A., ve Aysan, F. (2016). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma yaklaşımlarına ilişkin görüşleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46), 53-69.
• Öztemel, K. (2020). Dördüncü sanayi devriminde çalışmanın anlamı ve kariyer psikolojik danışmanlığı. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 3(2), 1-24
• Paszkowska-Rogacz, A. (2008). Predictors of client expectations from career counselling. Ergonomia: An International Journal of Ergonomics and Human Factors, 30(2), 119-133.
• Sklare, B. G. (1997). Okul danışmanları için çözüm odaklı kısa süreli psikolojik danışma. (Çev. D. M. Siyez, 2010). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Stalker, C. A., Levene, J. E., ve Coady, N. F. (1999). Solution-focused brief therapy one model fits all, Families in Society, 80(5), 468-477.
• Thompson, R. A. (2002). School counseling: Best practices for working in the schools. (Second edition). Brunner – Routledge: New York.
• Topkaya, N., ve Meydan, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin problem yaşadıkları alanlar, yardım kaynakları ve psikolojik yardım alma niyetleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 25 – 37.
• Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23). 389-407.
• Türküm, A. S., Kızıltaş, A., ve Sarıyer, A. (2004). Anadolu Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi'nin hedef kitlesinin psikolojik ihtiyaçlarına ilişkin ön çalışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(21), 15-27.
• Yorgun, A., ve Voltan-Acar, N. (2014). Gerçeklik terapisinin Türk kültürüne uygulanabilirliği: Kültür açısından eleştirel bakış. Eğitim ve Bilim, 39(175), 216 – 226.