TÜRKİYE'DE ÖZELLEŞTİRME

Yıl 1992, Cilt: 10 Sayı: 1, 265 - 280, 31.12.1992

Rıza Aşıkoğlu

Öz

Özelleştirme
kavramı yalın anlamda, kamu işletmelerinin özel kişi ve kurumlara satışı olarak
tanımlanmıştır (Webster's, 1983; 936). Ancak bu kavram kamu işletmelerinin
satışı ile birlikte çok daha karmaşık konuları içermektedir. Bu yönü ile
özelleştirme; dünya ekonomisindeki yeni gelişmeler karşısında devletin ekono­mik
hayattaki rolünün yeniden düzenlenmesi anlamını içermekte­dir (Aşıkoğlu R.,
1989; 41-63). Ekonomik hayatta özel sektörün varlığının ve etkinliğinin
arttırılması, devletin etkinliğinin azaltıl­ması özelleştirmeden beklenen temel
amaçtır.

Kamu kuruluşlarının özel kişi ve kurumlara devredilmesi ile verimliliğin,
dolayısıyla üretimin artacağını ileri sürenlere göre özelleştirmenin bir büyüme
politikası olduğunu savunanlar vardır (Poole, R . ve Fıxler, P, 1987; 613).
·Bazı ülkelerde faaliyet göste­ren işletmeler, kendilerine verilmiş yasal
imtiyazlar ile tekelci; artları taşırlar. Bu tür işletmelerin özel sektöre
devri ve yeni ku­rulacak işletmelerin bu sektörde yatırım için teşvik edilmesi,
ser­best rekabete dayalı piyasa koşullarının daha sağlıklı işlemesine olumlu
yönde etki edecektir. Kamu kurum ve kuruluşlarının özel­leştirilmesi amacıyla,
hisse senetlerinin çıkarıp halka satılması, birçok kişinin hisse senedi satın
almasını sağlayarak, bu işletme­lerin karlarından birçok kişinin yararlanmasını
sağlayacaktır.

Özelleştirme yalnızca, kamu kurum ve kuruluşlarının halka satılması olarak ele
alınıp incelendiğinde, sağlıklı sonuçlara ulaş­mak mümkün değildir. Özellikle
gelişmekte olan ülkelerde serma­ye daha da sınırlıdır. Bu yönü ile kamu kurum
ve kuruluşlarının satışından elde edilen fonların nasıl değerlendirileceği,
özellikle hangi alanlara aktarılacağı da en az satış kadar önemli olmalıdır.

Özelleştirme konusunda yapılan teorik çalışmaların ve özel­leştirme
uygulamalarının son yıllarda bütün dünyada giderek art­tığı görülmektedir.
Özelleştirme süreci yalnızca bir ülkedeki kamu işletmelerinin satışını
içermemelidir. Özelleştirme sürecinin altın­da yatan amaç, piyasa güçlerinin
rolünü artırarak ülke ekonomi­sinin gelişmesine katkıda bulunmaktır. Bu konuda
başarılı olabil­mek için rekabeti teşvik edecek bir piyasanın tüm araçları ile
dev­reye sokulması gereklidir. Bir ülkede uygulanacak özelleştirme programı o
ülkedeki ekonomik yapının özel şartlarına göre şekil­lendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme, Finans

Kaynakça

• APAK, K; AYDINBEYLİ, C. (1952), Türkiye'de Devlet Sanayi Ve Maadin İşletmeleri. İzmir; Selüloz Basımevi.
• AŞIKOGLU, Rıza (1983), Sermaye Piyasası Aracı Olarak Enflaısyon Ortamında Tahvilleri Değerleme. Eskişehir: Anadolu Üni­versitesi Yayını.
• AŞIKOGLU, Rıza (1989), «Privatization In The DerveLoping World», Kütahya İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1989, pp. 41-63.
• BOLAK, Mehmet (1990), «Sermaye Piyasası», Banka Ve Ekonomik Yorumlar.
• BÜKER, Semih, .AŞIKOĞLU, Rıza (1990, Finansal Yönetim. Eski­şehir.
• CEVİZOGLU, M. Hulki (1989), Türkiye'nin Gündemindeki Özel­ leştirme. İstanbul; İlgi Yayıncılık.
• POOLE, Robert, FIXLER, Pihilip (1987), «Privatization Of Public­ Sector Services in Practice: Eperience and, Patantiel» Journal Of PıoUcy Anıd Analysis And Management.
• RAMANADHAIM, V. V. (1987), Studies in Puiblic Enterprııse, From 'Evulation, New Jersey; Frank Cass And Company Limited.
• TEKBAŞ, Şükrü (1988), «İMKB'deki Sıon Gelişmeler Ve Özelleş­tirme». Banka Ve Ekıonomik Yorumlar.
• TEKBAŞ, Şükrü (1989), «Hisse Senedi Riski Ve Verimi İle Bir Portföy Moıdeli» Banka Ve Ekonomik Yorumlar.
• ----, Weıbster's New Colleqiate Dictionary 9th ed. Springfield Mass; Merriam 1983,
• ----, Anavatan Partisi Programı (1983), Ankara Semih Ofset Matbaacılık.