TÜRKİYE'DE SAKATLARIN İSTİHDAM EDİLEREK KORUNMALARINI ÖNGÖREN SOSYAL POLİTİKALAR YENİDEN YAPILANIRKEN

Yıl 1999, Cilt: 15 Sayı: 1, 403 - 436, 01.12.1999

Ömer Zühtü Altan

Öz

Sakatların istihdam edilerek korunmalarını öngören sosyal politikalar, ülkemizde daha çok 1960 lı yıllarda izlenmeye ve 1961 Anayasası ile 1967 yılında yürürlüğe giren 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 931 sayılı İş Kanunu'da yer alan hükümler çerçevesinde yönlenip, biçimlenmeye başlamıştır. Daha sonraki dönemlerde ise sakatlar, devletin ve .kamuoyunun gündeminde giderek daha çok yer almışlardır.
Özellikle 1990 lı yıllarda bu alanda sürdürülen politikalar hukuki ve kurumsal bir çok düzenlemeye konu olmuştur. Tüm bu gelişmeler hiç kuşkusuz övgüyle karşılanmalıdır. Sakatların korunmasını öngören politikalar, Türkiye'de artık yerleşik bir biçim kazanmaktadır.
Ancak; ülkemizde sakatlara yönelik sosyal politikaların daha çok sakatların çalışma yaşamına girebilmede korunmalarına yönelik olarak, sınırlı bir alanda ve özellikle de kota tekniği yörüngesinde yapılandığı gözlenmektedir. Oysa ki son yıllarda çeşitli araştırmaların sonuçları ile sayısal veriler, salt kota tekniğinden yararlanılarak yada bu tekniğin uygulanma koşullarını iyileştirerek sorunun çözülemeyeceğinin ipuçlarını vermektedir.
Bu yapılanma sürecinde; hem kota uygulamalarındaki başarısızlığın önyargısız sorgulanması, hem bu tekniğinin sakatların korunulmasına yönelik politikalar içindeki yerinin daha iyi değerlendirilmesi ve hem de bu alanda başka ülkelerde yaşanılan deneyimlerden yararlanılması gerekir. Bu alanda üzerinde uzlaşılacak bir düşünce birliğinin ve buna dayalı kapsamlı bir sosyal planlamanın, yalnızca kota uygulamalarına değil, sakatların daha iyi korunulabilmesine yönelik politikaların üretilebilmesine de önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz.

Anahtar Kelimeler

Özürlüler, Devlet politikası, Türkiye, istihdam, Hukuk ve Mevzuat

Kaynakça

• Ömer Zühtü ALT AN, Sakatlar ve Türkiye' de Sakatların Çalışma Sorunları, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ya. No: 146/90, Eskişehir, 1976.
• Ömer Zühtü ALTAN, "Kota Tekniği ve Kota Oranlarının Yükseltilmesi Ülkemizde Daha Çok Sakatın İstihdam Edilebilmesine Yardımcı Olabilir mi?", Mercek Dergisi, Mart, 1998.
• Ömer Zühtü ALT AN, Sosyal Politika, Anadolu Üniversitesi Ya. No. 885, AÖF Ya. No. 474, Eskişehir, 1997.
• Leo J. M. ARTS-Philip R. De JONG, Economic Aspects of Disability Behavior, UK, 1990
• Patricia Prescolt CLARKE, Employment and Handicap, UK, 1990.
• Richard V. BURKHAUSER-Robert H. HA WEMAN, Disability and Work, The John Hopkins Univ. Press, USA, 1982.
• Robert H. HA WEMAN-Victor HALBERST ADT-Richard V. BURKHAUSER, Public Policy Toward Disabled Workers, Cornell Univ. Press, USA, 1984.
• H.HUNT M. BERKOWİTZ, New Technologies and the Employment of Disabled Persons, International Labour Oftice, Geneva, 1992.
• Ervin SEYFİELD-Thibaut LAMBERT, Semi-Sheltered Employment For The Disabled in The Member States Of The EEC, Bertin, 1990.
• Yener ŞİŞMAN, Türkiye'de Sakat Çalışma Yükümlülüğünün Düzenlenmesi ve Uygulanması, basılı olmayan yüksek lisans tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.
• M. Fatih UŞAN, "Özürlü Çalıştırma Yükümlülüğüne Aykırılığın Müeyyidesi Yüzyirmidörtmilyon Türk Lirası", Mercek Dergisi, Nisan 1999.
• TBMM 1998 Yılı Bütçe Raporu, MEB Ya., 22. Aralık. 1977, Ankara.
• Laurent VISIER, "Sheltered Employment For Persons With Disabilities", lnternational Labour Review, Vol. 137(1998), No.3.
• Paul WEHMAN-M.Sherril MOON(Ed.),Vocational Rehabilitation and Supported Employment, Paul H. Brookers Pub. Co., USA, 1988.