Turizm ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1969-2018)

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 114 - 133, 11.10.2019

Ali Altıner

Öz

Turizm,
özellikle 1980’li yıllardan itibaren birçok ülkede en önemli sektörlerden biri
haline gelmiştir. Türkiye’de sürdürülebilir bir ekonomik büyüme ve gelişmeye
katkıda bulunan kritik sektörlerden biri olarak görülmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de
turizm ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin kısa ve uzun dönemli olarak incelenmesi
amaçlanmıştır. Bu amaçla 1969-2018 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak ARDL
yaklaşımı uygulanmıştır. Sınır testi sonuçlarına göre, seriler arasında uzun
dönemli ilişki olduğu görülmüştür. Uzun dönem tahmin sonuçlarına göre, turizmin
ekonomik büyüme üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
Kısa dönem analiz sonuçları ise hata düzeltme katsayısının beklendiği gibi negatif
ve istatistiki olarak anlamlı olduğunu göstermiştir. Ayrıca kısa döneme ilişkin
katsayı tahmin sonuçlarının uzun dönem bulgularıyla benzerlik gösterdiği
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Ekonomik Büyüme, ARDL Yöntemi

Kaynakça

• Akel, V., Gazel, S. (2014), “Döviz Kurları ile BIST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44: 23-41.
• Antonakakis, N., Dragouni, M., Filis, G. (2015), “How Strong is The Linkage Between Tourism and Economic Growth In Europe?” Economic Modelling, 44: 142–155.
• Aslan, A. (2008), “Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi Üzerine Ekonometrik Analiz”, Erciyes Üniversitesi SBE Dergisi, 24: 1–11.
• Bahar, O. (2006), “Turizm Sektörünün Türkiye'nin Ekonomik Büyümesi Üzerine Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı”, Yönetim ve Ekonomi, 13: 137–149.
• Bahmanı-Oskooee, M., NG, R.C.W. (2002), “Long-Run Demand for Money in Hong Kong: An Application of The ARDL Model”, International Journal of Business and Economics, 1(2): 147–155.
• Balaguer, J., Cantavella-Jorda, M. (2002), “Tourism as A Long-Run Economic Growth Factor: The Spanish case”, Applied Economics, 34(7): 877–884.
• Bilen, M., Yilanci, V., Eryüzlü, H. (2015), “Tourism Development and Economic Growth: A Panel Granger Causality Analysis in The Frequency Domain”, Current Issues in Tourism, 20(1): 27-32.
• Bozkurt, E., Topçuoğlu, Ö. (2013), “Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, (7): 91-105. Brida, J. G., Risso, W.A. (2010), “Tourism As a Determinant of Long-Run Economic Growth”. Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, 2(1): 14–28.
• Brida, J.G., Lanzilotta, B., Pereyra, J.S., Pizzolon, F. (2015), “A Nonlinear Approach to The Tourism-Led Growth Hypothesis: The Case of The MERCOSUR”, Current Issues ın Tourism, 18(7): 647-666.
• Croes ,R.R. (2006), “A Paradigm Shift to A New Strategy For Small Island Economies: Embracing Demand Side Economics For Value Enhancement and Long Term Economic Stability, Tourism Management, 27(3): 453–465.
• Croux, C., Reusens, P. (2013), “Do Stock Prices Contain Predictive Power For The Future Economic Activity? A Granger Causality Analysis In The Frequency Domain”, Journal of Macroeconomics, 35: 93–103. Çoban, O., Özcan, C.C. (2013), “Türkiye’de Turizm Gelirleri- Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi (1963-2010)”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1): 243-261.
• Durbarry, R. (2004), “Tourism and Economic Growth: The Case of Mauritius”, Tourism Economics, 10: 389–401.
• Dücan, E., Şit, M., Şentürk, M. (2016), “Ekonomik Büyümeye Bir Katkı Bağlamında Turizm Gelirleri: Bir Panel Veri Uygulaması”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2): 1-14.
• Esen, E., Özata, E. (2015), “Turizmin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Turizme Dayalı Büyüme Hipotezinin Türkiye İçin Geçerliğinin ARDL Modeli ile Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1): 43-58.
• Eugenio-Martin, J. L., Morales, N. M. (2004), “Tourism and Economic Growth In Latin American Countries: A Panel Data Approach”, Social Science Research Network Electronic Paper, 26: 1-20.
• Gujarati, D.N. (2003), Basic Econometrics, 4th Edition McGraw–Hill, Inc., New York.
• Karaca, O. (2003), ”Türkiye’de Enflasyon-Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2): 247–255.
• Karaçor, Z., Konya, S. (2017), “Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisini İncelenmesi Üzerine Ampirik Bir Uygulama”, International Journal of Academic Value Studies, 3(14): 104-116.
• Kızılgöl Ö., Erbaykal E. (2008), “Türkiye’de Turizm Gelirleri İle Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Nedensellik Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2): 351-360.
• Kızılkaya, O. (2018), “Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisinin Bootstrap Nedensellik Testi İle İncelenmesi”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21): 218-227.
• Koyuncu, F.T. (2015), ”Turizm Gelirinin Türkiye’nin Makroekonomik Performansına Katkısı: Ekonometrik Bir Çözümleme”, Journal of International Social Research, 8(38): 959-968.
• Kozak M., Bahar O. (2013), Turizm Ekonomisi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Mustafa, A.M.M., Santhirasegaram, S. (2014), “Empirical Investigation of The Relationship Between Tourism Receipts and Sustainable Economic Growth In Srilanka”, Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences (JETEMS), 5(7): 131–137.
• Narayan, P., Smyth, R. (2006), “What Determines Migration Flows from Low-Income to High Income Countries? An Empirical Investigation of Fiji-U.S. Migration 1972-2001”, Contemporary Economic Policy, 24(2): 332-342.
• Narayan, P. K., Narayan, S., Prasad, A., Prasad, B. C. (2010), “Tourism and Economic Growth: A Panel Data Analysis For Pacific Island Countries”, Tourism Economics, 16(1): 169–183.
• Nissan, E., Galindo, M., Méndez, M.T. (2011), “Relationship Between Tourism and Economic Growth”, The Service Industries Journal, 31(10): 1567-1572.OECD (2019), “ OECD.Stats”, https://stats.oecd.org/index.aspx?# (20.08.2019)
• Oh, C. O. (2005), “The Contribution of Tourism Development To Economic Growth In The Korean Economy”, Tourism Management, 26: 39–44.
• Özcan, C.C. (2015), “Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisinin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Yaklaşımı ile Analizi: Türkiye Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 46: 177-199.
• Peker O., Göçer İ. (2010), “Yabancı Doğrudan Yatırımların Türkiye’deki İşsizliğe Etkisi: Sınır Testi Yaklaşımı”, Ege Akademik Bakış, 10(4): 1187–1194.
• Pesaran, M.H., Shin, Y., Smith, R.J. (2001). “Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships”. Journal of Applied Econometrics, 16: 289–326.
• Phillips,P.C.B., Perron, P. (1988), “Testing for A Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2): 335–346.
• Po, W.-C., Huang, B.N. (2008), “Tourism Development and Economic Growth – A Non-Linear Approach”, Physica A, 387: 5535–5542.
• Proenca, S., Soukiazis, E. (2008), “Tourism as an Economic Growth Factor: A Case Study For Southern European Countries”, Tourism Economics, 14(4): 791-806.
• Roudi, S., Arasli, H., Akadiri, S.S. (2018), “New İnsights into An Old İssue–Examining The İnfluence of Tourism on Economic Growth: Evidence From Selected Small Island Developing States”, Current Issues in Tourism, 22(11): 1280-1300.
• SBB (2019), “Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı: Ekonomik ve Sosyal Göstergeler”, http://www.sbb.gov.tr/ekonomik-ve-sosyal-gostergeler/#1540021488947-36394c03-3282, (18.07.2019)
• Sequeira, T., Campos, C. (2005), “International Tourism and Economic Growth: A Panel Data Approach”, Fondazione Eni Enrico Mattei, 141: 1-14.
• Sinclair, T. (1998), “Tourism and Economic Development: A Survey”, Journal of Development Studies, 34(5): 1–51.
• Srinivasan, P. K., Kumar, S., Ganesh, L. (2012), “Tourism and Economic Growth In Sri Lanka: An ARDL Bounds Testing Approach”. The Romanian Economic Journal, 45: 211–226.
• Süslü, B., Bekmez, S. (2010), “Türkiye’de Zaman Tutarsızlığının ARDL Yöntemi ile İncelenmesi”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 4(2): 85-110.
• Şahin, D. (2015), “Turizm Sektörü ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi: Türkiye Örneği (1980-2013)”, Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 6: 1-15.
• UNWTO. (2019), “World Tourism Organisation”, eLibrary, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/wtobarometereng.2019.17.1.2 (10.08.2019)
• World Bank. (2019), “World Development Indicators”, https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=world-development-indicators, (01.08.2019)
• WTTC. (2019), “Travel & Tourism Economic Impact 2019”, https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/regions-2019/world2019.pdf, (18.08.2019)
• Wu, T. P., Wu, H. C. (2019), “Tourism and Economic Growth In Asia: A Bootstrap Multivariate Panel Granger Causality”, International Journal of Tourism Research, 21( 1): 87– 96.
• Yamak, N., Tanrıöver, B., Güneysu, F. (2012), “Turizm–Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sektör Bazında Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2): 205-220.
• Yavuz N. (2006), “Türkiye de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi”, Doğu Üniversitesi Dergisi, 7(2): 162-171.
• Yazdi, S. K., Salehi, K. H., Soheilzad, M. (2017), “The Relationship Between Tourism, Foreign Direct İnvestment and Economic Growth: Evidence From Iran”, Current Issues in Tourism, 20(1): 15–26.