Hayvan Deneylerinde Verimliliği Artıracak Deney Tasarımları ve Denek Sayısı

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 3, 248 - 258, 24.10.2019

Handan Ankaralı Seyit Ankaralı

https://doi.org/10.21673/anadoluklin.556640

Cited By: 2

Öz

Birçok
soruna çözüm getirmek amacıyla hayvanlar üzerinde yürütülen deneysel
araştırmalar, bilimin en temel aşamasıdır. Ancak bu tip denemeler, insan
sağlığı ile ilgili bilimsel araştırmalarda hayati önem arz etmektedir. Çünkü insanlar
ve hayvanlar arasındaki, özellikle memeliler arasındaki anatomik ve fizyolojik
benzerlikler, araştırmacıları, keşiflerini insanlara uygulamadan önce hayvan
modellerinde yeni tedavileri değerlendirmeye ve çok çeşitli mekanizmaları
araştırmaya yönlendirmiştir. Buna karşın yanlış uygulamalar veya planlamanın
eksik yapılması gibi durumlarda hayvanların gereksiz yere telef edilmesi
şiddetle karşı çıkılan bir durumdur. Deneysel araştırmalardan etkin bir şekilde
yararlanabilmek ve etik ihlallerin önüne geçebilmek için planlama aşamasında
dikkat edilmesi gereken birçok konu mevcuttur. Bu çalışmada, hayvan
deneylerinin planlama aşamasında dikkate alınması gereken konular ana hatları
ile incelendi ve uygun denek sayısına karar vermede araştırıcılara yol
gösterecek metodolojilerden bahsedildi. Ayrıca hayvan deneylerinde yaygın
kullanılmayan ancak kullanıldığında denek sayısını ve maliyeti en aza
indirgeyen, deneylerin iç ve dış geçerliliğini artıran deney tasarımlarına
genel olarak değinildi. Son olarak, hayvan deneylerinin aynı materyal ile
tekrarlanmasının ve meta analizlerle değerlendirilmesinin önemi vurgulandı.

Anahtar Kelimeler

Hayvan deneyleri, deney tasarımları, örneklem genişliği, hayvan modelleri, randomizasyon

Experimental Designs and Number of Animal to Increase Efficiency in Animal Experiments

Öz

Animal experiments in laboratory for scientific
purposes is the most fundamental stage of science. However, such trials are of
vital importance in scientific research on human health, because the anatomical
and physiological similarities between humans and animals have led researchers
to evaluate new treatments in animal models and to explore a wide range of
mechanisms before applying them to humans. On the other hand, it should be
strongly opposed to waste of animals in cases such as wrong practices or lack
of planning. There are many issues to be considered during the planning phase
in order to make effective use of experimental research and to prevent ethical
violations. In this study, the issues that should be taken into consideration
in the planning phase of the animal experiments were examined, and the
methodologies in deciding the appropriate number of animal were discussed. In
addition, the experimental designs, which are not commonly used in animal experiments,
but when used which reduce the number of animal and the costs of experiment,
and which increase the internal and external validity of the experiments, were
generally explained. And lastly the importance of repeating the animal
experiments with the same material and evaluating with meta analyses were
emphasized.

Anahtar Kelimeler

Animal experiments, experimental design, sample size, animal models, randomization

Kaynakça

• de Aguilar-Nascimento JE. Fundamental steps in experimental design for animal studies. Acta Cir Bras. 2005;20(1):2-7.
• Naycı S. Hayvan çalışmalarında planlama ve uygun model ve denek seçimi nasıl yapılmalı? Türk Toraks Derg 2013;14(Supplement 2):10-14.
• Kumar AHS. Effectively communicating the 5R's (replace, reduce, refine, reuse, and rehabilitate) of research ethics, biomedical waste, personalized medicines and the rest. J Nat Sci Biol Med. 2012;3(1):1–2.
• Demirkılıç U. Deneysel Modelleme, Araştırmanın Planlanması, Değerlendirme ve Yayın Etiği. Türkiye Klin Kalp Damar Cer-Özel Konular. 2013;5(3):14-17.
• Aske KC, Alice C. Waugh expanding the 3R principles: More rigour and transparency in research using animals. EMBO reports 2017;18(9):1490-1492.
• Tüfek H, Özkan Ö. 4R rule in laboratory animal science. Commagene J Biol 2018;21(1):55-60.
• Johnson PD, Besselsen DG. Practical aspects of experimental design in animal research. ILAR J 2002;43(4):202-206.
• Bebarta V, Luyten D, Heard K. Emergency medicine animal research: Does use of randomization and blinding affect the results? Acad Emerg Med 2003;10(6):684-687.
• Jaykaran C, Kantharia ND. How to calculate sample size in animal studies? J Pharmacol Pharmacother 2013;4(4):303-306.
• In J. Introduction of a pilot study. Korean J Anesthesiol 2017;70(6):601-605.
• Akın B, Koçoğlu D. Randomize kontrollü deneyler. HUHEMFAD 2017;4(1):73-92.
• Festing, MFW. Reduction of animal use: experimental design and quality of experiments. Lab Anim 1994;28:212-221.
• Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F. Araştırma ve deneme metotları (İstatistik Metotlar-II). Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, 1021. Ankara; 1987.
• Hinkelmann K, Kempthorne O. Design and analysis of experiments: Advanced experimental design. A John Wiley & Sons, Inc., Publicatıon, New Jersey, USA; 2005.
• Neter J, Wasserman W, Kutner MH. Applied linear statistical models: Regression, analysis of variance, and experimental designs. Third Edition, Boston MA 02116, USA; 1990.
• Festing, MFW. Randomized block experimental designs can increase the power and eproducibility of laboratory animal experiments. ILAR J 2014;55(3);472–476.
• Ankaralı H, Cangür Ş, Sungur MA. Formülsüz biyoistatistik, Betim-İstanbul; 2015.