Gazze’de sağlık sistemi ve bu sistemle entegre bir sivil toplum kuruluşu: 7 Ekim öncesi ve sonrasına ilişkin Yeryüzü Doktorları Derneği deneyimi

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: Special Issue on Gaza, 73 - 79, 28.12.2024

Ahmet Salduz , Muhammed Fatih Şimşekoğlu , Gonca Yandır

https://doi.org/10.21673/anadoluklin.1588905

Öz

Ülkeler insani krizlerle mücadele etmek ve bu krizlerin yol açtığı sorunları gidermek üzere ellerindeki imkanlar çerçevesinde çeşitli mekanizmalara başvururlar. Yeryüzünde sağlık sistemleri oturmuş, yeterli sağlık profesyonellerine sahip ülkeler olmakla birlikte insani krizler ve doğal afetler karşısında kırılgan sağlık sistemlerine sahip ülkeler de bulunmaktadır. Özellikle bu kırılgan ülkelerde devletin sivil toplum ile sıkı uyumu insani krizlerin üstesinden gelme adına önem arz etmektedir. Olağandışı durumlarda bir yandan ülkeler kendi içlerindeki yetki, uzmanlık alanı ve kapasiteye bağlı olarak geniş bir yelpazede faaliyet gösterirken sivil toplum kuruluşları da sahada önemli bir aktör olarak belirmektedir. Özellikle Türkiye’de ciddi anlamda kurumsallaşma, profesyonelleşme ve operasyon kabiliyeti kazanmış olan sivil toplum kuruluşları 90’lı yıllardan bu yana ülkemizde ve Ortadoğu’da yaşanan krizlerde de aktif rol aldılar. Bu kuruluşlar acil yardım, gıda, sağlık, eğitim, kalkınma gibi birçok alanda etkin organizasyonlarla birçok konuda yadsınamaz katkılarda bulundular.
Bu derleme, Gazze’nin sağlık sisteminin 7 Ekim 2023 sonrasında toplumun içine sürüklendiği insani kriz karşısında işlevsiz kalması ve bölgede insani yardım hizmeti veren aktörler arasında yer alan Yeryüzü Doktorları Derneği’nin insani krizi önlemedeki rolünü analiz etmeyi hedeflemektedir. Ek olarak Yeryüzü Doktorları Derneği’nin 2000’li yıllardan itibaren Gazze’nin sağlık sistemine entegre olma süreçlerinden başlayarak günümüze kadar doğrudan insan hayatının korunmasına yönelik çalışmaları aktarılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gazze, insan hakları, sağlık, sivil toplum örgütleri

Gaza’s health system and a non-governmental organization integrated with it: Doctors Worldwide’s experience before and after October 7

Öz

Countries utilize various mechanisms within their capacities to address humanitarian crises and mitigate the problems arising from these crises. While nations have well-established healthcare systems and adequate health professionals, there are also those with vulnerable healthcare systems, particularly in humanitarian crises and natural disasters. In such fragile states, the close coordination between the government and civil society is crucial for overcoming humanitarian challenges. During extraordinary circumstances, while states operate within a wide range of capacities, expertise, and authorities within their borders, non-governmental organizations (NGOs) emerge as significant actors. Particularly in Turkey, NGOs that have achieved notable institutionalization, professionalism, and operational capability have played active roles in crises occurring in the country and the Middle East since the 1990s. These organizations have made undeniable contributions across numerous fields, including emergency aid, food, healthcare, education, and development, through effective and well-organized operations.
This study aims to analyze the collapse of the health system due to the humanitarian crisis that emerged after October 7, 2023, and the role of the Doctors Worldwide as one of the key humanitarian actors in alleviating the crisis. It also discusses the association’s efforts to integrate into Gaza’s health system since the 2000s and its ongoing contributions to directly protect human lives.

Anahtar Kelimeler

Gaza, health, human rights, nongovernmental organizations

Kaynakça

• Jackson PT, Barkin JS. Realist Constructivism: Rethinking International Relations Theory. Rev Polit. 2011;73(4):688.
• UNRWA. 90. Durum Raporu. 2024. Erişim tarihi: 25 Ekim 2024. Erişim adresi: https://www.unrwa.org/resources/reports/unrwa-situation-report-90-situation-gaza-strip-and-west-bank-including-east-Jerusalem.
• Çetinkaya B. Uluslararası STK’ler, İsrail’in Gazze’nin kuzeyindekileri zorunlu göçe tabi tutmasına tepki gösterdi. Anadolu Ajansı. 2024. Erişim tarihi: 25 Ekim 2024. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/uluslararasi-stkler-israilin-gazzenin-kuzeyindekileri-zorunlu-goce-tabi-tutmasina-tepki-gosterdi/3356538.
• Zariç S. Filistin’in Özgürlük Mücadelesinde Hareket’ül Mukavemet-ul İslamiyye. Acad Soc Res J. 2018;84:286–95.
• Kamu Denetçiliği Kurumu. Gazze Nakba Of Humanity. 2024. Erişim tarihi: 24 Ekim 2024. Erişim adresi: https://paylasim.ombudsman.gov.tr/dokuman/documentuploads/KDK-Ombudsman-Gazze-Ozel-Raporu-2024/index.html.
• Çınkara G. Filistin’de İslami Hareketin Siyasallaşması: Hamas (1946-2024). OA. 2024(Özel Sayı 2 (Gazze):163-94.
• Ertem HS. Filistin’in sosyo-ekonomik sıkıntılarının giderilmesinde Türkiye’nin imkân ve sınırları. Turk Middle East Stud J. 2019;6(1):133–68.
• Hamad Y. Gazze Şeridinde Ekonomik Ablukanın Sağlık Sektörüne Etkileri. J Acad Soc Sci. 2021;106:360–75.
• Mengüaslan H. 7 Ekim Sonrası Türkiye’nin Gazze Diplo­masisi: Filistin’de Barış İnşasına Yönelik İmkân Ve Sınır­lar. OA. 2024(Özel Sayı 2 (Gazze):250-81.
• Avcı A. Çocuk Haklarının Gölgesinde Gazze’nin Unutulan Çocukları. OA. 2024(Özel Sayı 2 (Gazze):562-86.
• Sağlık-Sen. Uluslararası Anlaşmalar Çerçevesinde Sağlık Hizmetlerinin Sürekliliği ve Sağlık Çalışanlarının Güvenliği. 2024. Erişim tarihi: 24 Ekim 2024. Erişim adresi: https://www.sagliksen.org.tr
• Güzel HI. 7 Ekim Sonrası Gerçekleşen İnsan Hakları İhlalleri Üzerine Bir İnceleme. J Soc Human Sci Res. 2024;13(2):661–81.
• Ateş D. Gazze Trajedisi: Sorumluluk ve Kavramların Haklılaştırma İşlevi. Cag Univ Soc Sci J. 2009;6(1):61–83.
• Timur K, Ün MB. Kolektif Siyasal Şiddet ve İslami Toplumsal Hareket Analizi: Hamas Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2016;71(2):565-97.