TIBBİ SÜLÜK TEDAVİSİNİN BİLİMSEL DEĞERİ

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 3, 37 - 45, 31.12.2022

Kübranur Ünal Mehmet Emre Erol

Öz

Tıbbi sülük tedavisi veya hirudoterapi, tedavi
amacıyla tıbbi sülüklerin kullanıldığı destekleyici
ve tamamlayıcı bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi
yönteminde canlı sülükler, tedavi edilmek istenen
bölgelere kan tahliyesi amacıyla
uygulanmaktadırlar. Geçmişte sülük tedavisinin
esas faydasının flebotomik özelliğinden
kaynaklandığına inanılmıştır. Yapılan çalışmalar,
tıbbi sülük tedavisinin esas faydasının, sülüklerin
kan emme sırasında konakçının kan dolaşımına
salgıladıkları farmakolojik özellikler gösteren
biyoaktif maddelerden kaynaklandığını
göstermiştir. Bu farmakolojik özelliklere sahip
maddeler, analjezik ve anti-enflamatuvar, antikoagülan, anti-mikrobiyal ve anti-platelet etkiler
gibi geniş yelpazede faaliyetler göstermektedirler.
Tıbbi sülük tedavisinin, plastik-rekonstrüktif
cerrahide venöz drenajı sağlayarak flep sağ
kalımını arttırdığının gösterildiği çalışmalar
sonucunda, 2004 yılında ABD İlaç ve Gıda Dairesi
(Food and Drug Authority of USA‐FDA), tıbbi bir
sülük türü olan H. medicinalis'in plastik
rekonstrüktif cerrahide tedavi amaçlı kullanımına onay vermiştir. Türkiye’de 2014 yılında yayınlanan
“Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları
Yönetmeliği” neticesinde ise Tarım Bakanlığı
tarafından onaylı steril tıbbi sülük çiftliklerinden
elde edilen sülüklerin, hekimler tarafından GETAT
merkezlerinde kullanımının önü açılmıştır.
Literatüre bakıldığında, hem tıbbi sülüklere dair
hem de tıbbi sülüklerden elde edilen tıbbi sülük
salgısına veya bu salgının içeriğine dair in vivo ve
in vitro şekilde çeşitli çalışmalar yapılmıştır ve
yapılmaya devam edilmektedir. Tıbbi sülüklerden
elde edilen tıbbi sülük salgı ekstraktının in vitro
çalışmalarda hücreler üzerinde çeşitli etkileri
olduğu görülmektedir. Bu etkiler tercih edilen
hücre tipine, salgının dozuna veya miktarına göre
değişmektedir. Hayvan çalışmalarında, özellikle
sıçanlarda oluşturulan yara ve flep modellerinde
sülük uygulamasının etkilerine dair çalışmalarda
ise sülüklerin yara bölgesinde kanlanmayı arttırdığı
ve mikro dolaşımı iyileştirdiği gösterilmiştir.
İnsanlarda tıbbi sülük uygulamasının; özellikle
yara iyileşmesinde ve çeşitli hastalıklarda etkili
olduğu gösterilmiştir. Tıbbi sülüklere dair birçok
çalışma olsa da aydınlatılması gereken birçok nokta
mevcuttur. Bu nedenle tüm dünyada olduğu gibi
Türkiye’de de tıbbi sülükler ile ilgili bilimsel
çalışmaların artacağını ümit ediyoruz

Anahtar Kelimeler

Sülük tedavisi, Tıbbi sülük, Yara iyileşmesi, Sülük tedavisi, Tıbbi sülük, Yara iyileşmesi