ANADOLU’DA MÜZİKLE TEDAVİNİN KAYIP YÜZ YILI (1865 – 1965): HARF DEVRİMİ SONRASI BELGELER IŞIĞINDA

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 9, 30.04.2023

Prof. Dr. Levent Öztürk Muharrem Fadıl Atik Gülnur Öztürk

Öz

Kendi coğrafyamızda müzikle tedavi tarihinin izini sürdüğümüz kaynaklar 8.yy’dan itibaren giderek güçlenmekte, Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi’nin (1727–1801) tamamı müzikle tedaviye ayrılmış kitabı er-Risâletü’l-mûsîkiyye mine’d-devâi’r-rûhâniyye (1798) ile zirveye çıkmakta ve 1864’te yayınlanan Hâşim Bey Mecmuası ile sonlanmaktadır. O tarihten Sadık Yiğitbaş’ın 1972’de yayınlanan Musiki ile Tedavi kitabına kadar yüz yıl civarında bir boşluk dikkati çekmektedir. Bu çalışmada tıp dünyası için de hızlı bir değişimin başlangıcını temsil eden 18651965 yılları arasında müzikle tedavi alanı ile ilgili belge arayışına girilmiştir. Bu amaçla internet ortamında erişilebilen dijital gazete arşivleri “müzik”, “musıki”, “musiki”, “musikî”, “tedavi”, “terapi”, “şifâ” anahtar kelimeleri taranmış ve bu kelimelerin geçtiği 26100 gazete sayfası incelenmiştir. On yedi farklı gazetede, en eskisi 16 Eylül 1930 tarihli bir ilân, en yenisi ise 23 Ağustos 1955 tarihli toplam 90 adet belge saptanmıştır. Haberlerin yer aldığı gazetelerin Anadolu, Haber, Cumhuriyet, Akşam, Halkın Sesi, Ulus, Tanin Son Posta, Posta gibi dönemin faal gazeteleri olduğu görülmektedir. Bu haber ve yazıların bir kısmının Saime Sadi (Anadolu, 6 Şubat 1937), Peyami Safa (Cumhuriyet, 1 Eylül 1937), Tevfik Sağlam (Akşam, 21 Eylül 1937), Şevket Rado (Akşam, 11 Mayıs 1942), Dr. Rasim Adasal (Cumhuriyet, 20 Nisan 1946) imzalarını taşıdığı görülmektedir. Diğer bir deyişle müzikle tedavi gazetelerde bazen yazarlar, bazen de tıp doktorları ve gazeteciler ile gündemde tutulmuştur. Elde edilen belgeler açıkça göstermektedir ki 1930 – 1955 yılları arasında müzikle tedavi gazetelerin gündeminde gerek hastanelerde müzik uygulamalarını veren haberler şeklinde, gerek darüşşifalar ve müzikle tedavi geleneğini anlatan tarih içerikli yazılarla, gerekse de karikatürlerle yer almıştır. Bu çalışmadaki belgeler, müzikle tedavinin 1865-1965 yılları arasında unutulmuş ya da terk edilmiş olmadığını, aksine sürekli tartışılarak konuşulduğunu, teşvik edildiğini, hastanelerde müzik girişimlerinin denendiğini ve kendi mecrası içinde varlığını sürdürdüğünü göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Müzik terapi tarihi, gazeteler, karikatür, köşe yazıları

THE LOST HUNDRED YEARS OF MUSIC THERAPY IN ANATOLIA (1865-1965): IN THE LIGHT OF DOCUMENTS AFTER ALPHABET REVOLUTION

Öz

The sources that we track history of music therapy in our land starts to be bolder by 8th century, makes its zenith by the book of Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi’nin (1727 – 1801) entitled er-Risâletü’l-mûsîkiyye mine’d-devâi’r-rûhâniyye (1798), and fades by Haşim Bey Mecmuası in 1864. A 100-year blank space is apparent between that time to the year 1972 in which the book Musiki ile Tedavi by Sadık Yiğitbaş was published. In this study, we investigated any document related to music therapy between 1865-1965, a period that also represents the beginning of a fast change in medical world. For this aim, we searched digital open access archives of newspapers using the keywords “müzik”, “musıki”, “musiki”, “musikî”, “tedavi”, “terapi”, “şifâ” and reviewed 26100 documents. We found 90 documents from 17 different newspapers dated between September 16, 1930 to August 23, 1955. The newspapers were Anadolu, Haber, Cumhuriyet, Akşam, Halkın Sesi, Ulus, Tanin Son Posta, Posta which were active during that period. Some of the columns were signed by Saime Sadi (Anadolu, February 6, 1937), Peyami Safa (Cumhuriyet, September 1, 1937), Tevfik Sağlam (Akşam, September 21, 1937), Şevket Rado (Akşam, May 11, 1942), and Dr. Rasim Adasal (Cumhuriyet, April 20, 1946). In other words, music therapy was discussed by writers, physicians, and journalists. The evidence clearly shows that music therapy was a hot topic in newspapers during the years 1930 – 1955, and appeared as reports of music interventions in hospitals, historical sketches telling the story of music therapy traditions in darüşşifas, and cartoons or announcements. The documents presented in this study suggest that music therapy was not forgotten or abandoned between 1865-1965. On the contrary, it was constantly discussed, encouraged; musical interventions were tried in hospitals and it maintained its existence within its own medium.

Anahtar Kelimeler

Music therapy history, newspapers, cartoon, column