EKONOMİK BÜYÜME, FİNANSAL KALKINMA VE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN CO2 EMİSYONLARI İLE İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 19, 09.01.2024

Aslı Dilara Çetin , Serpil Altınırmak

Öz

Sanayi Devrimi sonrası, endüstriyelleşmenin yaygınlaşması ile, atmosferdeki sera gazlarının oranlarında hızlı bir artış yaşanmış ve bu durum küresel ısınmaya sebebiyet vermiştir. Bu çalışmada, küresel ısınmanın neden ve sonuçlarını gözlemleyebilmek maksadıyla; Türkiye’de CO2 emisyonları ile ekonomik büyüme, finansal kalkınma ve doğrudan yabancı yatırımlar, 1985- 2015 dönemine dair yıllık veriler ile, Paseran ve Shin’in geliştirmiş olduğu Otoregresif Dağıtılmış Gecikme Modeli (ARDL) kullanılarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda; CO2 emisyonları ile ekonomik büyüme arasında ters U ilişkisi bulunmuştur. Bu nedenle Çevresel Kuznet Eğrisi’nin varlığı Türkiye için desteklenmiştir. Bunun yanı sıra, CO2 emisyonları ile finansal kalkınma arasında U ilişkisi tespit edilmiştir. Doğrudan yabancı yatırımların ise Türkiye’de, CO2 emisyonlarını pozitif etkilediği bulunmuştur. Bu nedenle Türkiye için, Kirlilik Sığınağı Hipotezi geçerli olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

CO2 emisyonları, ekonomik büyüme, finansal kalkınma, doğrudan yabancı yatırımlar, ARDL

Kaynakça

• Alpar R., (2016), Spor Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik – Güvenirlik, Detay Yayıncılık, İstanbul
• Asioli D., Næes T., Granli B. S., Almli V.S, (2014), Consumer preferences for iced coffee determined by conjoint analysis: an exploratory study with Norwegian consumers, Institute of Food Science and Technology, 49 (6) 1565-1571
• Aykaç, G., Uzun, M. B., Özcelikay G. (2014). Her Yönüyle Çay “Camellia Sinensis”. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 4(1), 1-5.
• Bryan, J., Tuckey, M., Einöther, S. J., Garczarek, U., Garrick, A., & De Bruin, E. A. (2012). Relationships Between Tea And Other Beverage Consumption To Work Performance And Mood. Appetite, 58(1), 339-346.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Veri Analizi El Kitabı: Pegem Akademi, Ankara
• Çalışır, G., Türkal, İ., Türten, B., Kütükoğlu, E., Özarslan, C. (2019). Çay İçme Kültürünün Kişilerarası İletişime Katkısı. Mavi Atlas, 7 (2), 54-87
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli
• İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Deveci, F. G., Özbey, E., Eyvazzade, S., Ünal, S. (2016). Türkiye Pazarında Faaliyet Gösteren Çay Markalarının Konumlandırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30 (3) , 473-492
• Dietz, C., & Dekker, M. (2017). Effect Of Green Tea Phytochemicals On Mood And Cognition. Current Pharmaceutical Design, 23(19), 2876-2905.
• Dünya Sağlık Örgütü, (2015), World Report On Ageing And Health, WHO Press, Cenevre, İsviçre.
• Einöther, S. J., & Martens, V. E. (2013). Acute Effects Of Tea Consumption On Attention And Mood. The American Journal Of Clinical Nutrition, 98(6), 1700S-1708S.
• Erşahin, R. (2021). Bir Çay İçelim Mi? Sosyokültürel Açıdan Çay. Tourism and Recreation, 3 (1) , 55-65 https://www.anadolu.edu.tr/universitemiz/sayilarla-universitemiz/ogrenci-sayilari/2021-2022/2021-ekim
• Ferrazzano, G. F., Amato, I., Ingenito, A., De Natale, A., Pollio, A. (2009). Anti-cariogenic Effects Of Polyphenols From Plant Stimulant Beverages (Cocoa, Coffee, Tea). Fitoterapia, 80(5), 255-262.
• Gliner, J.A, Morgan, G.A, Leech, N.L, (2015) Uygulamada Araştırma Yöntemleri; Desen Analizi ve Bütünsel Yaklaşım çev. Selahattin Turan, Nobel Yayınevi, İstanbul.
• Güneş, S. (2012). Türk Çay Kültürü ve Ürünleri. Milli Folklor, 24(94).
• Gürsoy, D, (2018), Demlikten Süzülen Kültür Çay, Oğlak Yayınevi, İstanbul
• Fao, (2022) International Tea Market: Market Situation, Prospects And Emerging İssues
• Işkın, M. ve Sarıışık, M., (2017). Öğrencilerin Besin Tüketim Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma,Türk Turizm Araştırmaları Dergisi,Cilt.1, Sayı.1, ss.33-42
• Joanes, D. N., & Gill, C. A. (1998). Comparing Measures Of Sample Skewness And Kurtosis. Journal Of The Royal Statistical Society: Series D (The Statistician), 47(1), 183-189.
• Kaempfer, E. Kaempfer's Japan: (1999) Tokugawa Culture Observed, University of Hawaii Press. Kâhya, Z., & Zencir Çiftçi, E., (2022). Kahvecilik Nesillerinin Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Kuzucu, K, (2003), Türkiye’de Çaycılığın Tarihsel Gelişimi Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 8, İstanbul 2003, 75-96. Mancini, E., Beglinger, C., Drewe, J., Zanchi, D., Lang, U. E., & Borgwardt, S. (2017). Green Tea Effects On Cognition, Mood And Human Brain Function: A Systematic Review. Phytomedicine, 34, 26-37.
• Mendi, A. F. (2018). Türkiye Çay Endüstrisi: Sektörel ve Ampirik Bir Çalışma. International Journal Of Social Sciences And Education Research, 4(2), 252-274. Moskowitz H, Katz R, Krieger B, Cappuccio R., (2007), Consumer-driven development: coffee beverage mindsets for three commercial venues, Journal of Foodservice, 18 (1) 7-22
• Sayılı I, M., & Gözener, B. (2013). Trabzon İli Of İlçesinde Ailelerin Çay Tüketim Durumu ve Alışkanlıkları. Electronic Journal Of Food Technologies, 8(2), 1-7.
• Sharma, V. K., Bhattacharya, A., Kumar, A., & Sharma, H. K. (2007). Health Benefits Of Tea Consumption. Tropical Journal of Pharmaceutical Research, 6(3), 785-792.
• Steptoe A, Pollard. T. M, Wardle J., (1995), Development of a Measure of the Motives Underlying the Selection of Food: the Food Choice Questionnaire, Appetite,, 25, 267–284
• TÜİK Bitkisel Ürün Denge Tabloları, 2020-2021
• Türk-iş, (2022), Açlık ve Yoksulluk Sınırı Raporu
• Reimertz, S, (1998) Çayın Kültür Tarihi, Dost Yayınevi, Ankara
• Ural, A., Kılıç, İ. (2018). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi. (5. Baskı). Ankara, Detay Yayıncılık
• Ünsal A, (2020), İktidarların Sofrası, Everest Yayınları, İstanbul
• Yerasimos, M, (2019), Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Yemek Kültürü, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul Yılmaz, E., Oraman, Y., Özdemir, G., Arap, S. ve Yılmaz, İ. (2016). Türk Kahvesi Tüketim Eğilimleri ve Tüketici Özelliklerinin Belirlenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongre Kongre Kitabı.