Enerji Kaynakları ve Transfer Rotaları Bağlamında Doğu Akdeniz

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 14, 29.07.2020

İsmail Kavaz

Öz

Doğu Akdeniz’de keşfedilen enerji rezervleri tüm dünyanın dikkatini bu bölge üzerine çekmektedir. Söz konusu coğrafyada gerek ulusal ve uluslararası aktörler gerekse büyük enerji şirketleri faaliyetlerini sürdürmektedir. İlk olarak 2000’li yılların başlarında bölgede arama ve sondaj çalışmalarının başlatılması için ülkeler arasında ikili anlaşmalar gerçekleşmiştir. Sonrasında söz konusu anlaşmalar çerçevesinde bazı uluslararası enerji şirketleri bölgeye davet edilerek burada faaliyet yapmaları adına ruhsatlandırılmıştır. Bu sürecin ardından birtakım keşiflerin gerçekleşmesiyle birlikte bölgede zaten mevcut olan rekabet ortamının artmaya devam ettiği görülmektedir. Gelinen nokta itibariyle Doğu Akdeniz’deki ana motivasyon unsurlarının yeni kaynak alanları keşfetmenin yanında bu kaynakların en ekonomik ve güvenli şekilde transfer edilmesi olduğu söylenebilir.
Doğu Akdeniz’de bulunan enerji kaynaklarının büyüklüğü bölgedeki stratejik ve ekonomik rekabeti tetiklemektedir. Dolayısıyla bölgede keşfedilen petrol ve doğal gaz miktarları ile buradaki kaynakların dış pazarlara nasıl ulaştırılacağı konusu bu güç mücadelesinin odak noktalarını oluşturmaktadır. Bölgede fosil yakıtlar bakımından önemli bir kaynak potansiyeli bulunurken söz konusu kaynakların enerji piyasalarına taşınmasında üç senaryo öne çıkmaktadır. Bunlardan ilki East-Med projesi, ikincisi Türkiye rotası ve sonuncusu da LNG seçeneğidir.
Bu çalışmada Doğu Akdeniz’de bulunan enerji kaynaklarının büyüklüğü ve bu kaynakların enerji piyasalarına iletilebilmesi için öngörülen transfer seçenekleri üzerinde durulmaktadır. Ayrıca Türkiye’nin bu bölgedeki stratejik coğrafi konumu sayesinde Doğu Akdeniz’de keşfedilen kaynakların transferi noktasındaki avantajları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz,, Enerji Kaynakları,, Transfer Güzergahları

Kaynakça

• Akyener, O. (2017). Doğu Akdeniz (EASTMED) Boru Hattı Projesi, TESPAM, https://www.tespam.org/dogu-akdeniz-eastmed-boru-hatti-projesi/, (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020).
• Başeren, S. H. (2010). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı. İstanbul: TÜDAV Yayınları.
• BOTAŞ. (2020a). Marmara Ereğlisi LNG Terminali. BOTAŞ, https://www.botas.gov.tr/Sayfa/marmara-ereglisi-lng-terminali/20.
• BOTAŞ. (2020b). FSRU. BOTAŞ, https://www.botas.gov.tr/Sayfa/fsru-dortyol/24.
• BP: British Petroleum. (2019). BP Statistical Review of World Energy 2019, https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html#, (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2020).
• Coven, T. (2019, 30 Temmuz). Leviathan Partners Considering LNG Facility Offshore Israel, Reuters. https://www.reuters.com/article/us-israel-natgas-leviathan/leviathan-partners-considering-lng-facility-offshore-israel-idUSKCN1UP0SM.
• Ece, N. J. (2017). Doğu Akdeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge: Sınırlandırma Anlaşmaları, Paydaşlar ve Stratejiler. Journal of ETA Maritime Science, 5(1), 81-94.
• EGEGAZ. (2020). EgeGaz Aliağa LNG Terminali. EGEGAZ, http://www.egegaz.com.tr/tr/terminal.aspx.
• EPDK. (2018). Doğal Gaz Piyasası Yıllık Sektör Raporu-2018. T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK). https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-94/yillik-sektor-raporu.
• ETKB. (2019, Ekim). Güneydoğu’da Petrol, Trakya’da Gaz Bulundu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB). https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Bakanlik-Haberleri/Guneydoguda-petrol-Trakyada-gaz-bulundu.
• ETKİLİMAN. (2020). FSRU. Etki Liman İşletmeleri Doğalgaz İthalat ve Ticaret A.Ş., http://www.etkiliman.com.tr/tr/FSRU-/FSRU-.html.
• Eurostat. (2020). Energy Database, https://ec.europa.eu/eurostat/web/energy/data/database, (Erişim Tarihi: 11 Nisan 2020).
• Fattouh, B., & El-Katiri, L. (2019). Lebanon’s Gas Trading Options. In. Atallah, S., & Fattouh, B. (Eds.), Future of Petroleum in Lebanon: Energy, Politics and Economic Growth, Bloomsbury Yayınevi, Londra, 155-172.
• Furuncu, Y. (2018). TANAP’ın Orta Asya ve Avrupa Enerji Pazarlarına Etkisi. Yönetim ve Ekonomi, 25(2), 543-561.
• Güler, G. (2018). Yunanistan’ın Eastmed Blöfü ve Türk Akımı, Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi (TÜRKSAM), http://turksam.org/yunanistanin-eastmed-blofu-ve-turk-akimi, (Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2020).
• IEA: International Energy Agency. (2019). World Energy Outlook 2019. International Energy Agency (Uluslararası Enerji Ajansı), Paris.
• IGI Poseidon. (2020). Eastmed Projesi, http://www.igi-poseidon.com/en/eastmed, (Erişim Tarihi: 25 Nisan 2020).
• IGU: International Gas Union. (2019). World LNG Report. International Gas Union (IGU), Barselona, İspanya.
• İstikbal, D., & Boyraz, H. M. (2019). Doğu Akdeniz Enerji Kaynaklarına Ekonomi-Politik Bir Yaklaşım. Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 3(5), 58-73.
• Karbuz, S. (2018). Geostrategic Importance of East Mediterranean Gas Resources. In A. B. Dorsman, V. Ş. Ediger ve M. B. Karan (Eds.), Energy Economy, Finance and Geostrategy (s. 237-255). Springer, Cham.
• Karbuz, S. (2019). Doğu Akdeniz’de Ne Kadar Doğal Gaz Var?, Bilkent Üniversitesi Enerji Politikaları Araştırma Merkezi, Bilkent Enerji Notları No:12, s. 5.
• Kütükçü, M. A., & Kaya, İ. S. (2016). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 81-96.
• Makarov, A., Grigoriev, L., & Mitrova, T. (2016). Global and Russian Energy Outlook. ERI RAS–ACFR, Moskova.
• Özden, Ö. (2019, 24 Nisan). Doğu Akdeniz Doğalgaz Kaynakları Ekonomik ve Jeopolitik Etkiler, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi Sunum, Dünya Enerji Konseyi Atölye Programı, https://www.dunyaenerji.org.tr/enerji-piyasalarina-akademik-bir-bakis-3-m-ozge-ozden/, Çankaya, Ankara, Türkiye.
• Ratner, M. (2016). Natural Gas Discoveries in the Eastern Mediterranean. Congressional Research Service. https://www.europeangashub.com/wp-content/uploads/attach_665.pdf.
• SDE: Stratejik Düşünce Enstitüsü. (2019). Doğu Akdeniz’de Yükselen Gerilim: Siyasi, Askeri ve Ekonomik Açıdan Yapılması Gerekenler, SDE Rapor, Ankara, https://www.sde.org.tr/Content/Upload/Dosya/Dogu%20Akdeniz%20rapor%20.pdf, (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020).
• Stratfor. (2018). The Eastern Mediterranean’s New Great Game Over Natural Gas Stratfor World View, https://worldview.stratfor.com/article/eastern-mediterraneans-new-great-game-overnatural-gas (Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2020).
• Tagliapietra, S. (2013). Towards a New Eastern Mediterranean Energy Corridor? Natural Gas Developments Between Market Opportunities and Geopolitical Risks. Natural Gas Developments between Market Opportunities and Geopolitical Risks (February 26, 2013). FEEM Working Paper, (12.2013).
• Tsangas, M., Zorpas, A. A., Jeguirim, M., & Limousy, L. (2018, March). Cyprus Energy Resources and Their Potential to Increase Sustainability. In 2018 9th International Renewable Energy Congress (IREC) (s. 1-7). IEEE.
• USGS. (2010). Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Basin Province Eastern Mediterranean, U.S. Geological Survey Fact Sheet, 2010-3014, s. 4.