Türkiye - Avrupa Birliği Müzakerelerinde Kıbrıs Sorununun Etkisi ve Bugünkü Durum

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 43 - 54, 29.07.2020

Rabia Taş

Öz

Bu makale, Türkiye’nin Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerinde Kıbrıs sorunun etkisi olup olmadığını tartışmakta ve Türkiye ile müzakerelerin bugünkü durumu göz önünde bulundurularak Avrupa Birliği ile ilişkilerin seyri üzerine değerlendirmeler yapmaktadır. Türkiye, 1999 yılında aday ülke olarak ilan edilmiştir ve üyelik müzakereleri 2005 yılında başlamıştır. O günden bu yana geçen 15 sene içinde Kıbrıs sorunu varlığını korumaya devam etmiş olup Türkiye’nin üyelik müzakerelerinde Avrupa Birliği’nin engel olarak nitelendirdiği konulardan biri olarak raporlarda yerini almıştır. Fakat Kıbrıs sorunun varlığı, müzakere süreçlerinin başlamasına engel teşkil etmemiştir. Engel teşkil etmediği gibi geçen yıllar içinde sonlandırılmasına da yol açmamıştır. Kıbrıs sorunu varlığını korumakla beraber Avrupa Birliği ve Türkiye ilişkileri farklı alanlarda ve farklı ortak gereksinimler çerçevesinde sürmeye devam etmektedir. Bu nedenle Kıbrıs sorunu nedeniyle yavaşlayan Avrupa Birliği müzakere süreçlerinde diğer alanlarda uyum politikaları izlenmeye devam edilmeli ve gelecekte ortaya çıkabilecek alternatif işbirliği modelleri için uzlaşı sağlanabilecek işbirliği konularının çeşitlendirilmesine önem verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs sorunu, Avrupa Birliği,, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Avrupa Birliği üyelik müzakereleri, liberal kurumsalcılık.

Kaynakça

• Akçay, E. Y., Turan, İ. (2020). Turkey’s Membership Process In A Multi-Speed European Union, Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 13-22.
• Anadolu Ajansı. (2020). “Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu: AB katılım sürecinde yeni bir sayfa açmanın vakti geldi”, https://www.aa.com.tr/tr/politika/disisleri-bakani-cavusoglu-ab-katilim-surecinde-yeni-bir-sayfa-acmanin-vakti-geldi/1724893#, (22.07.2020)
• Avrupa Birliği Konseyi. (2020). “Statement of the EU Foreign Ministers on the situation in the Eastern Mediterranean”, https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2020/05/15/statement-of-the-eu-foreign-ministers-on-the-situation-in-the-eastern-mediterranean/, (21.07.2020)
• Avrupa Komisyonu. (2005). “Türkiye 2005 İlerleme Raporu (COM(2005) 561 nihai)”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2005.pdf, (16.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2006). “Türkiye 2006 İlerleme Raporu (COM(2006) 649 nihai)”, https://ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2006.pdf, (16.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2007). “Türkiye 2007 İlerleme Raporu (COM(2006) 663)”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2007.pdf, (16.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2009). “2009 Yılı Türkiye İlerleme Raporu (COM (2009) 533 final)”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2009.pdf, (16.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2010). “Türkiye 2010 Yılı İlerleme Raporu {COM(2010) 660}”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/turkiye_ilerleme_rap_2010.pdf, (16.12.2019) Avrupa Komisyonu. (2011). “Türkiye 2011 Yılı İlerleme Raporu {COM(2011) 666}”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/2011_ilerleme_raporu_tr.pdf, (16.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2012). “Türkiye 2012 Yılı İlerleme Raporu {COM(2012) 600}”, https://www.ab.gov.tr/files/2012_ilerleme_raporu_tr.pdf, (16.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2013). “Türkiye 2013 Yılı İlerleme Raporu {COM(2013) 700}”, https://www.ab.gov.tr/files/2013%20ilerleme%20raporu/2013_ilerleme_raporu_tr.pdf, (16.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2019). “2019 Türkiye Raporu {COM(2019) 260 nihai}”, https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2019_trkiye_raporu-_tr.pdf, (20.12.2019)
• Avrupa Komisyonu. (2020). “Commission welcomes the green light to opening of accession talks with Albania and North Macedonia”, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_20_519, (21.07.2020)
• Axelrod, R., Keohane, R. O. (1985). Achieving Cooperation under Anarchy: Strategies and Institutions, World Politics, 38(1), 226-254.
• Commission of the European Communities. (2006). Commission Staff Working Document Turkey 2006 Progress Report, Brüksel, https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/pdf/key_documents/2006/nov/tr_sec_1390_en.pdf, (17.11.2019)
• Çakmak, B. (2017). Tarihte Kıbrıs (İlkçağlardan 1960’a Kadar) II. Cilt, Osman Köse (Eds.). İstanbul: Akdeniz Karpaz Üniversitesi, 857-862.
• Çömlekçi, M. F., Hocaoğlu Bahadır, N. (2020). Avrupa Birliği - Türkiye İlişkileri ve Seçim Gündemlerinde Medyada Türkiye Söylemi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 1130-1141.
• Doğan, N. (2002). Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği Kararlarında Kıbrıs Sorunu, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 4, 84-106.
• Doğan, N. (2008). Global Politika, Bölgesel Gelişmeler ve Türkiye, Ankara: Savaş.
• Erhan, Ç., Akdemir, E. (2016). Türkiye - Avrupa Birliği Müzakere Sürecinde İlk On Yılın Muhasebesi (2005-2015), Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 78, 7-35.
• European Parliament. (2019). “Opening of negotiations with Turkey”, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P6-TA-2005-0350+0+DOC+PDF+V0//EN, (03.12.2019)
• European Union. (2019). “The history of the European Union”, https://europa.eu/european- union/about-eu/history_en, (08.11.2019)
• Griffiths, M., Roach, S. C. ve Salamon, M. S. (2011). Uluslararası İlişkilerde Temel Düşünürler ve Teoriler, Ankara: Nobel. Günar, A. (2020). “Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin) Avrupa Birliği Üyeliğinin Kıbrıs Sorununa Etkisi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 37, 95-118.
• Karademir, M. (2015). “10. Yılında Türkiye’nin AB’ye Tam Üyelik Süreci”, Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM), https://tasam.org/tr-TR/Icerik/20595/10_yilinda_turkiyenin_abye_tam_uyelik_sureci, (08.11.2019)
• Örmeci, O., Kısacık, S. (2020). “Cutting the gordian Knot: turKish Foreign PoliCy towards CyPrus during aK Party era (2002–2020)”, Studia I Analizy Nauk O Polityce, 1, 21-64.
• Özen, Ç., Yazgan, H. (2007). Zor ya da Zoraki Aday: Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Tam Üyelik Süreci, Ertan Efegil ve Mehmet Seyfettin Erol (Eds.). Ankara: Orion, 233-280.
• Özersay, K. (2009). Kıbrıs Sorunu: Hukuksal İnceleme, Ankara: Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırma Dizisi No: 32, Ankara Üniversitesi.
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı. (2004). “Brüksel Zirvesi (16-17 Aralık 2004)”, http://www.mfa.gov.tr/bruksel-zirvesi--16-17-aralik-2004.tr.mfa, (11.11.2019)
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı AB Başkanlığı. (2005). “Türkiye İçin Müzakere Çerçeve Belgesi ve İlgili Diğer Belgeler”, https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/MuzakereCercevesi/Muzakere_Cercevesi_2005.pdf, (12.11.2019)
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı. (2020). “SC-35, 15 Mayıs 2020, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un AB Dışişleri Bakanlarının Doğu Akdeniz’deki Duruma İlişkin Açıklaması Hakkında Soruya Cevabı”, http://www.mfa.gov.tr/sc_-35_-ab-disisleri-bakanlarinin-dogu-akdenizdeki-duruma-iliskin-aciklamalari-hk-sc.tr.mfa, (21.07.2020)
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı Dış Politika Kronolojisi. (2020). “Mayıs 2020”, http://www.mfa.gov.tr/mayis2020.tr.mfa, (21.07.2020)
• Vatansever, M. (2012). “Kıbrıs Sorununun Tarihi Gelişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, No. 12/Özel Sayı, 1487-1530.