Türkiye – Libya Arasında İmzalanan “Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası”nın Türk Dış Politikasına Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 17 - 37, 30.06.2022

Emrah Roni Mira

Öz

2000’li yılların başında bulunan hidrokarbon gazı ile birlikte Doğu Akdeniz, hem bölge hem de küresel devletler için daha önemli bir bölge haline gelmiştir. Enerji rezervlerinin çıkartılması ve işletilmesi için bölgedeki bazı devleteler deniz yetki alanlarını belirleyen anlaşmalar imzalamıştır. Fakat Doğu Akdeniz’in yüksek enerji rezervlerine sahip bir alan olması sebebiyle devletlerin belirledikleri deniz yetki alanları çakışınca devletlerarasında sorunlara neden olmuştur. Özellikle Yunanistan ve Rum Yönetimi’nin uluslararası hukuka aykırı, adil olmayan deniz yetki alanları, aslında Türkiye’yi kendi karasularına hapsetme politikasına dönüşmüştür. Bu bağlamda bu çalışma, hidrokarbon enerji kaynaklarının keşfiyle Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanları konusunda Türkiye ve Kıbrıs Rum Yönetimi – Yunanistan arasından yaşanan tartışmaları değerlendirerek, diğer devletlerin Doğu Akdeniz’deki tutumlarını ortaya koymaktadır. Türkiye-Libya arasındaki deniz yetki alanlarını belirleyen antlaşmanın Türk Dış Politikasına etkisi açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs Rum Yönetimi, Deniz Yetki Alanları, Doğu Akdeniz

The Effect of The on Turkish Foreign Policy “Memorial of Agreement On The Limitation of Marine Jurisdictions in the Mediterranean” Signed Between Turkey And Libya

Öz

With the hydrocarbon gas found in the early 2000s, the Eastern Mediterranean has become a more important region for both the region and global states. In order to extract and operate energy reserves, some states in the region have signed agreements specifying maritime jurisdiction areas. However, due to the fact that the Eastern
Mediterranean is an area with high energy reserves, when the maritime jurisdiction areas determined by the states overlapped, it caused problems between the states.In particular, the maritime jurisdiction areas of Greece and the Greek Cypriot Administration, which are against international law and which are not fair, have actually turned into a policy of imprisoning Turkey in its own territorial waters. In this context, this study evaluates the debates between Turkey and the Greek Cypriot administration-Greece on the maritime jurisdiction areas in the Eastern Mediterranean with the discovery of hydrocarbon energy sources, and reveals the attitudes of other states in the Eastern Mediterranean. The effect of the agreement, which determines the maritime jurisdiction areas between Turkey and Libya, on Turkish Foreign Policy is explained.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Greece, Greek Cypriot Administration, Maritime Jurisdiction Areas, Eastern Mediterranean

Kaynakça

• ABD Atina Büyükelçiliği (2022). ABD Atina Büyükelçisi’nin Doğu Akdeniz Hakkındaki 10 Ocak Açıklamaları. Knews, Kathimerini Cyprus English Edition, 10 Ocak 2022, https://knews.kathimerini.com.cy/en/news/state-department-affirms-commitment-to-3-1-mechanism-ofeastmed-natural-gas-project (erişim: 11.01.2022).
• Acer, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanları ve Türkiye-Libya mutabakatı. Seta-Analiz 301(301): 1-18 https://setav.org/assets/uploads/2019/12/A301.pdf
• Acer, Y. (2021). Perspektif: Türkiye-Libya Deniz Sınırı Antlaşması’nın Birleşmiş Milletler Tarafından Tescilinin Önemi. Setav.org. https://www.setav.org/perspektif-turkiye-libya-deniz-siniri-antlasmasininbirlesmis-milletler-tarafindan-tescilinin-onemi/
• Ayaz Avan, E. (2020). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu: Türkiye’nin Politikası ve AB’nin Yaklaşımı. Avrasya Etüdleri, s.91-118.
• Baker L., Gümüşçü T. ve Kambas M. (2019). Turkey-Libya maritime deal rattles East Mediterranean. Reuters, 23 Aralık 2021. https://www.reuters.com/article/us-turkey-libya-eastmed-tensions-explain-idUSKBN1YT0JK (erişim: 28.11.2021)
• BBC Türkçe. (2020). Sevilla Haritası nedir?: Yunanistan'ın tezini dayandırdığı, ABD'nin 'Hukuki önemi yok' dediği harita. BBC Türkçe, 22 Eylül 2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54244760, (erişim: 05.07.2021).
• Caşın, M.H. (2019). Türkiye-Libya anlaşmasının hukuki ve stratejik boyutları. Anadolu Ajansı, 09 Aralık 2019, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/turkiye-libya-anlasmasinin-hukuki-ve-stratejik-boyutlari/1668270 (erişim: 26.12.2021).
• Deutsch Welle Türkçe (2019a). Yunanistan Libya Büyükelçisini Ülkesine Gönderiyor. Deutsch Welle, 06 Aralık 2019, https://www.dw.com/tr/yunanistan-libyab% C3%BCy%C3%BCkel%C3%A7isini%C3%BClkesine-g%C3%B6nderiyor/a-51554912 (erişim: 15.12.2021).
• Deutsche Welle. (2019b). AB: Türkiye-Libya mutabakatı üçüncü tarafları bağlamaz. Deutsch Welle, 13 Aralık 2019, https://p.dw.com/p/3Uj9, (erişim: 17.12.2021).
• Deutsche Welle. (2020a). AB’den Türkiye’ye dört başlıkta yaptırım. Deutsch Welle, 15 Temmuz 2019, https://www.dw.com/tr/abden-türkiyeye-dört-başlıkta-yaptırım/a-49601764, (erişim: 14.5.2021).
• Deutsche Welle. (2020b). AB’den iki Türk vatandaşına yaptırım kararı. Deutsch Welle, 28 Şubat 2020, https://p.dw.com/p/3YYc9, (erişim: 14.12.2021).
• European Council. (2014). Special meeting of the European Council. General Secretariat of the Council, 16 Temmuz 2014, https://www.sipri.org/sites/default/files/2016-03/143992.pdf, (erişim: 25.12.2021).
• European Council. (2019). European Council meeting. General Secretariat of the Council, 12 Aralık 2019, https://www.consilium.europa.eu/media/41768/12-euco-final-conclusions-en.pdf, (erişim: 16.12.2021).
• Ergin, S. (2019). Akdeniz’deki krizin merkez üssü yoksa Meis Adası mı?. Hürriyet Gazetesi, 10 Aralık 2019, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sedat-ergin/akdenizdeki-krizin-merkez-ussu-yoksa-meis-adasi-mi-41393592 (erişim: 01.01.2021).
• Fidan, L. (2011). ‘‘Türkiye’nin jeostratejik konumu açısından Türkiye üzerindeki enerji hatlarının durumu ve bunun Türkiye jeopolitiğinde kullanılması’’. Dünya jeopolitiğinde Türkiye, (Ed.) H. Çomak. İstanbul: Hiperlink Yayınları, 371-406.
• Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs (2019). Interview of the Minister of Foreign Affairs, SKAI TV Nikos Dendias, on SKAI TV’s “Simera”, with journalists D. Oikonomou and M. Anastasopoulou. Skai TV 02 December 2019. https://www.mfa.gr/en/current-affairs/top-story/interview-of-the-minister-of-foreign-affairsnikos-dendias-on-skai-tvs-simera-with-journalists-oikonomou-and-anastasopoulou-december-2019.html (erişim: 02.12.2021).
• Kılınç Pala, P. B. (2019). Enerji, Güvenlik Ve Neorealizm: Türkiye’nin Enerji Güvenliği Geliştirme Kabiliyeti. (Yayımlanmamış Doktora Tezi ) Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kurt, V. (2020). 27 Kasım antlaşmasından Berlin Konferansı’na Libya’da yeni denklem. Seta-Analiz, 306 (306): 1-20. https://setav.org/assets/uploads/2020/01/A306.pdf
• Libya Temyiz Mahkemesi (2021) "Libyan court cancels border demarcation and security cooperation agreement between Al-Wefaq and Turkey". Egypt Today, 27 Ocak 2020. https://www.egypttoday.com/Article/1/96913/Libyan-court-cancels-border-demarcation-and-securitycooperation-agreement-between ( erişim: 07.12.2021).
• M5 Dergi, (2020). Türkiye – Libya Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Antlaşmasının Sonuç ve Etkileri. M5 Dergi.com, 17 Ocak 2020. https://m5dergi.com/kapak/turkiye-libta-munhasir-ekonomik-bolge-mebantlasmasinin-sonuc-ve-etkileri/ ( erişim: 18.11.2021).
• Örnek, S. ve Mızrak B. (2016). Bir Güvenlik Sorunu Olarak Kıbrıs’ın Enerji Kaynakları ve Uluslararası Aktörlerin Politikaları. Bilge Strateji Dergisi, 8 (15): 13-32. https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/677136.
• Özalp G. (2020). AB’den Yunanistan’a kötü haber: O harita geçersiz. Hürriyet, 20 Ağustos 2020, https://www.hurriyet.com.tr/dunya/abden-yunanistana-kotu-haber-o-harita-gecersiz-41591335, (erişim: 26.11.2021).
• Özekin, M. K. (2020). Doğu Akdeniz’de değişen enerji jeopolitiği ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi,16(33): 1-53. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1051717
• Pamir, A. N. (2003). Dünyada ve Türkiye’de enerji politikaları: Türkiye’nin enerji kaynakları ve enerji politikaları. Metalurji Dergisi, 134 (134) : 1-40. https://metalurji.org.tr/dergi/dergi134/d134_73100.pdf,
• Şahin, İ. (2019). Doğu Akdeniz’de Libya Mutabakatı ve Olası Gelişmeler. Orta Doğu Araştırmaları Merkezi, 04 Aralık 2019. https://www.orsam.org.tr/tr/dogu-akdenizde-libya-mutabakati-ve-olasi-gelismeler/ (erişim: 27.12.2021).
• United Nations. (2019). Note Verbale dated 23 December 2019 from the Permanent Mission of Egypt to the United Nations addressed to the Secretary-General. United Nations Digital Library, 23 December 2019. https://digitallibrary.un.org/record/3841139 ( erişim: 17.11.2021).
• United Nations (2020a). Letter dated 14 February 2020 from the Permanent Representative of Greece to the United Nations addressed to the Secretary-General. United Nations Digital Library, 14 February 2020. https://digitallibrary.un.org/record/3853066 (erişim: 15.11.2021).
• United Nations. (2020b). Letter dated 29 April 2020 from the Permanent Representative of the Syrian Arab Republic to the United Nations addressed to the Secretary-General. United Nations Digital Library, 29 April 2020. A/74/831. https://digitallibrary.un.org/record/3862113 ( erişim: 17.11.2021)
• Üstün N. (2016). Doğu Akdeniz’de Enerji Politikaları ve Kıbrıs Müzakerelerine Etkisi. Konya Ticaret Odası, 22 Şubat 2016. http://www.kto.org.tr/d/file/dogu-akdenizde-enerji-politikalari-ve-kibris-muzakereleri---nazli-ustun.20160222151600.pdf (erişim: 03.12.2021). Yaycı, C. (2020). Türkiye-Libya Arasında İmzalana Münhasır Ekonomik Bölge Anlaşması’nın Sonuç ve Etkileri. Kriter Dergisi, S. 34-37.
• Yaycı, C. (2019). Libya, Türkiye’nin Denizden Komşusudur. İstanbul: Avrasya Stratejik Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Yaycı, Cihat. (2012). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye. Bilge Strateji Degisi, (6), s.37-41.
• Yılmaz, E. A. (2020). Doğu Akdeniz’deki Gelişmeler Doğrultusunda Türk Dış Politikası’nın Dünü Ve Bugünü. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 12 (48): 27-48. https://doi.org/10.17498/kdeniz.791715
• Yorulmaz, R. (2019). Sıcak gündem: Doğu Akdeniz. Ortadoğu Analiz Dergisi, 10(88): 80-83. https://www.orsam.org.tr/d_hbanaliz/19_recepyorulmaz_88.pdf