Objektif Vergi Yükü ve Algılanan Vergi Yükü İlişkisi: Trabzon İli Örneği

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 85 - 98, 29.12.2022

Hakan Kurucan Semra Altıngöz Zarplı

Öz

Müdahaleci devlet anlayışının gelişmesi ve devletin ekonomideki payının giderek artması, bireylerin ve toplumun yüklenmek zorunda kaldığı vergi yükünü arttırmaktadır. Artan vergi yükü ise bireylerin vergiden duyduğu rahatsızlığı arttırarak kamu geliri toplamayı zorlaştırmaktadır. Türkiye’de vergi yükü alanındaki literatür başta olmak üzere; bu alandaki geleneksel ve sosyal medyada yapılan yorumlar ve diğer kamuoyu araştırmaları, Türkiye’de vergi yükünün yüksek olduğuna yönelik bir algı bulunduğunu ortaya koymaktadır. Türkiye’nin toplam vergi yükü ve bileşenleri açısından uluslararası konumuna bakıldığında ise, OECD ülkelerine kıyasla oldukça alt sıralarda yer aldığı görülmektedir. Bu çalışmada nesnel veriler ile algılanan vergi yükü arasındaki bu farklılığın, Trabzon ilinde yaşayan mükellefler için geçerli olup olmadığının ortaya konulması ve olası farklılıkların nedenlerinin tespiti amaçlanmıştır. Bu amaçla anket yönteminden faydalanılmıştır. Verilerin analizi ve yorumlanmasında ağırlıklı ortalama, t-testi ve ANOVA analizleri kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları, nesnel vergi yükü istatistikleri ile Trabzon’da ikamet eden vatandaşların algıladıkları vergi yükünün birbirinin tam zıttı olduğunu göstermektedir. Bu durumun ortaya çıkmasında; Türkiye’de kişi başına düşen milli gelirin düşük olması, vergi yükünün mevcut dağılımı ve kamu hizmetlerinden duyulan memnuniyetsizlik gibi faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Yükü, Algılanan Vergi Yükü, Vergi Baskısı.

The Relationship Between Objective Tax Burden and Perceived Tax Burden: The Case of Trabzon Province

Öz

The development of an interventionist state understanding and the increasing share of the state in the economy increases the tax burden that individuals and society have to bear. On the other hand, increasing tax burdens increase the discomfort of individuals from taxes and makes it difficult to collect public revenue. In Turkey, especially in the literature on the tax burden, comments made in the traditional and social media in this field, and other public opinion surveys reveal that there is a perception that the tax burden is high in Turkey. Considering Turkey’s international position in terms of total tax burden and its components, compared to OECD countries, it is seen to be quite low. This study aims to determine whether this difference between objective data and the perceived tax burden is valid for taxpayers living in Trabzon province and to determine the reasons for possible differences. For this purpose, the survey method was used. Analyses such as weighted average, t-test, and ANOVA were used in the analysis and interpretation of the data. The research findings shows that objective tax burden statistics and the perceived tax burden of citizens residing in Trabzon are the opposite of each other. Factors such as low per capita income in Turkey, the distribution of tax burden, and dissatisfaction with public services play a role in the emergence of this situation.

Anahtar Kelimeler

Tax Burden, Perceived Tax Burden, Tax Oppression

Kaynakça

• Akkara, Ö., ve Gencel, U. (2016). Yükseköğretim Öğrencilerinin Vergiye Yönelik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 28-48.
• Altun, N., Gürdal, T., ve Beşel, F. (2017). Mükelleflerin vergiye karşı tutum ve davranışları: Sakarya ili alan araştırması. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(1), 39-48.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Arı Yayıncılık: Sakarya.
• Atalay, M. O., Aydemir, P., ve Acuner, T. (2022). The Influence of Emotional Exhaustion on Organizational Cynicism: The Sequential Mediating Effect of Organizational Identification and Trust in Organization. SAGE Open, 12(2), 21582440221093343.
• Atalay, M.Ö, Aydemir, P., ve Acuner, T. (2022). İşgörenlerin Örgütsel Güç Mesafesi Algılarının Demografik Faktörlere Göre İncelenmesi: Trabzon İlinde Ampirik Bir Araştırma. Social Science Development Journal, 7(29), 139-162.
• Baykara, S. T. (2014). OECD ülkelerinde iç denetim. Denetişim, (14), 42-58.
• Bessard, P. (2009). Tax burden and individual rights in the OECD: an international comparison. Institut Constant de Rebecque.
• Cansız, H. (2015). Defterdarlık çalışanlarının vergi algıları: Afyonkarahisar örneği. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 433-450.
• Çağdaş, Y. (2020). Türkiye’de Toplam Vergi Yükünün Oecd Ülkeleri İle Karşılaştırılması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 81-96.
• Çataloluk, C. (2008). Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 213-228.
• Çomaklı, T., Turan, D., Doğruyol, C. (2015). Kamu Maliyesi. Savaş Yayınevi.
• Demir, İ. C. (2013). Türkiye’de Vergi Yükü. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Demir, İ. C., ve Gülten, A. G. Y. (2013). Maliye Politikasının Sosyal Amacı: Vergi Yükünün Adaletli ve Dengeli Dağılımı Üzerine Türkiye Geneli Anket Çalışması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 269-286.
• Demir, İ. C., ve Kaya, P. B. (2017). Çiftçilerin Vergi Algısı Ve Vergi Uyumu: Ampirik Bir Çalışma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 127-141.
• Çelebi, E. C. (2016). Vergi Bilinci Ve Vergiye Bakış Açıları: Zonguldak İlinde Serbest Muhasebeci Ve Mali Müşavirler Üzerine Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Işık, N., ve Kılınç, E. C. (2009). OECD ülkelerinde vergi yükü ve vergi türleri: Karşılaştırmalı bir analiz. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2009(2), 147-173.
• İnaltong, C. (2012). Vergi yükü: Türkiye ve OECD ülkeleri karşılaştırması. Vergi Dünyası, 369(5), 16-30.
• Kılıçaslan, H., ve Yavan, S. (2017). Türkiye’de vergi yükünün değerlendirilmesi: OECD ülkeleri ile karşılaştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(2), 33-51.
• OECD. (2022). Erişim Tarihi: 23.03.2022 https://stats.oecd.org/ Revenue Statistics
• OECD. (2022). Erişim Tarihi: 25.02.2022 https://www.oecd.org/about/members-and-partners
• Sağlam, M. (2013). Vergi Algısı ve Vergi Bilinci Üzerine Bir Araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinde Vergi Algısı ve Bilinci. Sosyoekonomi Dergisi, 19, 315-334.
• Siverekli, E., ve Ertuğrul, H. G. (2016). Misafirlikten diasporaya doğru: Suriyeli sığınmacıların vergi algısı üzerindeki etkisine yönelik bir inceleme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 491-518.
• Şen, H., ve Sağbaş, İ. (2016). Vergi Teorisi ve Politikası. Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics, 6. Baskı, Boston, MA: Pearson.
• Taşkın, Y. (2012). Vergi Psikolojisi ve Vergiye Karşı Mükellef Tepkileri. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, (54), 67-90.
• Tosun, C. (2018). Türkiye’de ve OECD ülkelerinde vergi yükünün dağılımı. Vergi Sorunları Dergisi, 41(357), 76-100.
• Uygun, E., ve Kasa, H. (2017). Vergi Yükü Kavramı: Türkiye ve Diğer OECD Ülkelerinin Karşılaştırılması (1965-2014 Yılları). International Journal of Academic Value Studies, 3(14), 30-38.
• World Bank (2022) Erişim Tarihi 18.01.2022 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD