Avrupa Siyasi Haritasının Yeniden Çizilmesinde Viyana Kongresi’nin Yeri ve Şark Meselesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 13, 29.12.2024

Ayşegül Güler

Öz

Fransız İhtilali Avrupa’nın siyasi yapısını hızla etkileyerek Avrupa monarşilerinin varlığını tehdit etmeye başlamıştır. Ancak Fransa kısa sürede ihtilal ilkelerinden geri ödünler vererek monarşiye evrilirken, ihtilal fikirleri Avrupa’yı sarsmaya başlamıştır. Napolyon’un Fransa’da iktidarını sağlamlaştırmak için başlattığı savaşlar rakipleri olan monarşilerin aralarındaki sorunları dondurup ittifak oluşturmalarına neden olmuştur. Napolyon Rusya’da mağlup edildikten sonra Avrupa’daki gelişmelerde Rusya Napolyon’u mağlup eden sıfatıyla etkin rol oynamaya ve Osmanlı topraklarındaki emellerini “Şark Meselesi” terimiyle her fırsatta ifade etmeye başlamıştır. Avusturya Başbakanı Metternich önderliğinde 1815’te toplanan Viyana Kongresi’nde Avrupa’da monarşilere karşı ortaya çıkacak eylemleri birlikte önlemeyi ve sınırların korunması kararlaştırılmıştır. Gerçekten de Avrupa’da ortaya çıkan 1830 ve 1848 ihtilalleri Avrupa’nın jandarmalığını üstlenen Çarlık kuvvetlerince şiddetle bastırılmıştır. Buna karşın Osmanlı vatandaşı Ortodoks ve Slavların devletten ayrılma teşebbüsleri siyasi, ekonomik ve askeri olarak Avrupalı güçlerce desteklenmiştir. Osmanlı Devleti’nin propagandaları etkisizleştirmek ve dağılmayı önlemek için hayata geçirdiği Tanzimat ve Islahat Fermanları yanında Osmanlıcılık ideolojisini hâkim kılma teşebbüsleri beklenen etkiyi göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler

Viyana Kongresi, Avrupa, Şark Meselesi.

The Congress of Vienna and the Eastern Question in the Redrawing of the Political Map of Europe

Öz

The French Revolution rapidly affected the political structure of Europe and began to threaten the existence of European monarchies. However, as France evolved into a monarchy by making concessions from the revolutionary principles in a short time, revolutionary ideas began to shake Europe. The wars launched by Napoleon to consolidate his power in France caused the monarchies to freeze their differences and form alliances. After Napoleon was defeated in Russia, Russia started to play an active role in the developments in Europe as the defeater of Napoleon and started to express its ambitions in the Ottoman lands with the term “Eastern Question” at every opportunity. At the Congress of Vienna, convened in 1815 under the leadership of Austrian Prime Minister Metternich, it was agreed to jointly prevent actions against the monarchies in Europe and to protect borders. On the other hand, the attempts of Orthodox and Slavic Ottoman citizens to secede from the state were supported politically, economically and militarily by European powers.

Anahtar Kelimeler

Congress of Vienna, Europe, the Eastern Question.

Kaynakça

• Armaoğlu, Fahir (1997). 19.Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Armaoğlu, Fahir (2020). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914, İstanbul: Kronik Kitap.
• Ateş, Toktamış (2009). Siyasal Tarih, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 76, Tarih 9, 3.Baskı.
• Beydilli, Kemal (2007). Paris Antlaşması, https://islamansiklopedisi.org.tr/paris-antlasmasi Erişim tarihi: 20.04.2024.
• Bolsover, George Henry (1966). 1815-1914 Arasında Rus Dış Politikasına bir Bakış (çev.Y. T. Kurat). Belleten, 30 (118), ss.265-290.
• Djuvara, T.G; Şekip, Emir (1979). Türkiye’yi Parçalamak İçin 100 Plan Haçlı Taassubu-Türkiye Düşmanlığı, (Çev) Yakup Üstün, İstanbul: Damla Yayınevi.
• Hayrettin Bey, (ty). Kırım Harbi, 1001 Temel Eser, Baskıya Hazırlayan: Şemsettin Kutlu, Tercüman, Kervan Kitapçılık.
• Kodaman, Bayram, (2014). “Türk-Ermeni İhtilâfının Başlangıcı (1878-1897)”, (ed.) Mehmet Metin Hülagü…[ve başk], Tarihte Türkler ve Ermeniler: Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı: Kilise ve Milliyetçilik, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kohn, Hans (1991). Panislavizm ve Rus Milliyetçiliği, (Çev) Agah Oktay Güner, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 3.Baskı.
• Kurat, Akdes Nimet, (2014). Rusya Tarihi Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 6. Baskı.
• Ortaylı, İlber, (2020). Avrupa ve Biz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Saray, Mehmet (1998). Türk-Rus Münasebetlerinin Bir Analizi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Vernadsky, George, (2019). Rusya Tarihi, (çev.) Doğukan Mızrak, Egemen Ç. Mızrak, İstanbul: Selenge Yayınları.
• Uçarol, Rifat (2006). Siyasi Tarih (1789-2001), 6. Basım, İstanbul: Der Yayınları.
• Yurdusev, A. Nuri, (ty). Fransız Devrimi, Tübitak Bilim ve Toplum Başkanlığı Popüler Bilim Yayınları, https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/fransiz_devrimi, Erişim tarihi:01.02.2024.