SA'DU’LLÂH EL-HALVETÎ’YE ATFEDİLEN ANONİM KASÎDE-İ BÜRDE ŞERHİNE GÖRE NEFSİN MAHİYETİ VE ÖZELLİKLERİ
Öz
Kasîde-i
Bürde adıyla şöhret bulan na’t-ı nebevi Türk İslâm Edebiyatı’nda önemli bir
yere sahiptir. İmâm Bûsîrî’nin
kaleme aldığı bu kasîde birçok şarih tarafından kısa yahut uzun bir şerh
edilmiştir. Kasîde-i Bürde’nin bu kadar rağbet görerek şerh edilmesinin çeşitli
sebepleri vardır: Bunlardan ilki, konusunun Hz. Peygamber’e duyulan sevgiden
kaynaklanıyor olmasıdır. Bir diğeri ise, şiirin yazılmasına sebep olan meşhur rüya
olayıdır.
SaǾdu’llâh el-Halvetî’ye atfedilen ancak bir mürîdine
ait olan anonim bir Kasîde-i Bürde şerhinde, “Nefs ve Hevâ” konularına çokça
değinildiği tespit edilmiştir. Bu mesele ilk elden şâirin hâdiselere yaklaşım
biçimiyle ilgilidir. Makalemizde öncelikli olarak nefs ve hevâ sözcüklerinin
anlamları verilerek, bu iki kavramın genel olarak mahiyeti ve özellikleri
üzerinde durulmuştur. Ardından “Nefs ve Hevâ” kavramlarının söz konusu şiirde
ve tabiatıyla şerhinde geçtiği yerlerden örnekler sunulmuştur. Alıntılanan
cümlelerin kısaca tahlilinin yapılmasına dikkat edilmiştir.
Bu
çalışmayla tasavvufun yapı taşlarından olan Nefs ve Hevâ konularına sıkça yer
verilmesi üzerinden, Kasîde-i Bürde adlı eserin, tasavvuf ilmiyle olan
yakınlığına dikkat çekmek amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Nefs, Hevâ, Kasîde-i
Bürde, Şerh, SaǾdu’llâh el-Halvetî.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Sâ’du’llâh el-Halvetî’ye İsnad Edilen Anonim Kasîde-i Bürde Şerhi, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih 3976.ASLAN, Abdülgaffar (2006) “Hevâ Kavramı Üzerine –Kur’an Perspektifinden Bir İnceleme-, Review of the Faculty of Divinity, University of Süleyman Demirel, 55-68.AYDIN, Hüseyin (1999) “Kusta b. Luka ve Ruh ile Nefs Ayrım Arasındaki Ayırım Adlı Kitabı”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Necati Öner Armağanı, 387-402.AYNİ, Mehmet Ali (1930, Şubat), “(Nefs) Kelimesinin Manaları”, Darülfünun İlahiyat Mecmuası Tarihî, içtimâî, dinî, felsefî, 46-50.CEYLAN, Ömür (2010) “Şerh (Türk Edebiyatı)”, DİA, İstanbul, C. 38, 565-568.CORA, Mustafa (2013) “Kur’ân’a Göre Hevâ Kavramı”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 55-89.COŞAN, Esat (1989) “İslâm’da Nefis Terbiyesi”, Kutlu Doğum Haftası 12-17 Ekim 1989”, Türkiye Diyanet Vakfı, 163-179.COŞKUN, İbrahim (2005) “Fahreddin er-Râzî’ye Göre Nefs (Ruh)’in Mahiyeti ve Ölüm Sonrası Durumu”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Hakemli Dergi, 1-17.ÇAĞRICI, Mustafa (1998), “Heva”, DİA, İstanbul, C. 17, 274-276.ÇATAK, Adem (2012), “Şeyh İslam’ın Mu’inü’l-Mürîd Adlı Eserindeki Bazı Tasavvufi Kavramlar”, Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume , 279-303.DODURGALI, Abdurrahman “Nefs ve Eğitimi”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 75-82.HALİLOVİÇ, Saffet (2017) “İslam’da ‘Nefs’ Tezkiyesinin Önemi”, II. Uluslar arası Hacı Bayram-ı Veli Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2, Ankara Kalem Neşriyat, 03-04 Mayıs 2017, 504-505.İBİŞ, Fatih (2012, Temmuz-Aralık) “Kur’an Bağlamında Nefs Olgusu ve İnsanın Teo-Ontolojik Yapısı Üzerine Bir Deneme”, Toplum Bilimleri Dergisi, 235-246.KURT, Hüseyin (2006, Ocak-Haziran) “Mehmed Efendi’ye Göre Nefsin Mahiyeti ve Özellikleri”, Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, 105-122.MERMER, Kenan (2018) “Klâsik Şerh Geleneğinde Üslûp –Kasîde-i Bürde Örneği-”, İstanbul: İz Yayıncılık.ŞENSOY, Sedat (2010), “Şerh”, DİA, İstanbul, C. 38, 555-558. TEK, Abdurrezzak (2013) “Alvarlı Efe Hazretleri’nin Dîvânı’nda Tasavvufî Kavramlar”, Uluslar arası Hâce Muhammed Lutfî (Alvarlı Efe) Sempozyumu (25-26 Nisan 2013, Erzurum) Bildiriler, Editör: Cengiz Gündoğdu, Erzurum 2013, 167-177.TÜRKER, Ömer (2006), “Nefis (İslâm Düşüncesi)”, DİA, İstanbul, C. 32, 529-531.ULUDAĞ, Süleyman (2006), “Nefis”, DİA, İstanbul, C.32, 526-529.UYAR, Mehmet (2016), “Tasavvufta Kavramlar Arasındaki Anlamsal Bağların Mahiyeti Üzerine Bir Deneme: Nefs ve İlgili Kavramlar Örneği”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 167-195.
Öz
Kasîde-i
Bürde has an important place in the Turkish Islamic Literature.This poem
written by Imâm Bûsîrî has been commented by many annotator. There are several
reasons why the Kasîde-i Bürde has been so commented as so popular. The first
of these is the love of The Prophet. Another one is the famous dream event that
caused to the writing of poetry.
Kasîde-i
Bürde whose anonymous commentary belonging to his one of disciple had been
analyzed is attributed to SaǾdu’llâh
el-Halvetî. There is a detection of mentioning about the subjects of “Nafs and
Fad” a lot in that cmmentary. In this article, by givenprimarily the meanings
of the words such as nafs and fad, in general this two concepts’ nature and
characterıstics had been mentioned. Subsequently, the examples of the concepts
of m Nafs and Fad are in the poem and commentary are presented.
This
article had paid attention to the quoted sentences being analyzed briefly.
Through this study, one of the building stones of Sufism, Nafs and Fad issues
are frequently mentioned, it has been drawn attention to the closeness the
piece Kasîde-i Bürde towards Sufism discipline.
KeyWords: Nafs, Kasîde-i Bürde, Commentary, SaǾdu’llâh el-Halvetî.
Kaynakça
- Sâ’du’llâh el-Halvetî’ye İsnad Edilen Anonim Kasîde-i Bürde Şerhi, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih 3976.ASLAN, Abdülgaffar (2006) “Hevâ Kavramı Üzerine –Kur’an Perspektifinden Bir İnceleme-, Review of the Faculty of Divinity, University of Süleyman Demirel, 55-68.AYDIN, Hüseyin (1999) “Kusta b. Luka ve Ruh ile Nefs Ayrım Arasındaki Ayırım Adlı Kitabı”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Necati Öner Armağanı, 387-402.AYNİ, Mehmet Ali (1930, Şubat), “(Nefs) Kelimesinin Manaları”, Darülfünun İlahiyat Mecmuası Tarihî, içtimâî, dinî, felsefî, 46-50.CEYLAN, Ömür (2010) “Şerh (Türk Edebiyatı)”, DİA, İstanbul, C. 38, 565-568.CORA, Mustafa (2013) “Kur’ân’a Göre Hevâ Kavramı”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 55-89.COŞAN, Esat (1989) “İslâm’da Nefis Terbiyesi”, Kutlu Doğum Haftası 12-17 Ekim 1989”, Türkiye Diyanet Vakfı, 163-179.COŞKUN, İbrahim (2005) “Fahreddin er-Râzî’ye Göre Nefs (Ruh)’in Mahiyeti ve Ölüm Sonrası Durumu”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Hakemli Dergi, 1-17.ÇAĞRICI, Mustafa (1998), “Heva”, DİA, İstanbul, C. 17, 274-276.ÇATAK, Adem (2012), “Şeyh İslam’ın Mu’inü’l-Mürîd Adlı Eserindeki Bazı Tasavvufi Kavramlar”, Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume , 279-303.DODURGALI, Abdurrahman “Nefs ve Eğitimi”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 75-82.HALİLOVİÇ, Saffet (2017) “İslam’da ‘Nefs’ Tezkiyesinin Önemi”, II. Uluslar arası Hacı Bayram-ı Veli Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2, Ankara Kalem Neşriyat, 03-04 Mayıs 2017, 504-505.İBİŞ, Fatih (2012, Temmuz-Aralık) “Kur’an Bağlamında Nefs Olgusu ve İnsanın Teo-Ontolojik Yapısı Üzerine Bir Deneme”, Toplum Bilimleri Dergisi, 235-246.KURT, Hüseyin (2006, Ocak-Haziran) “Mehmed Efendi’ye Göre Nefsin Mahiyeti ve Özellikleri”, Harran Ün. İlahiyat Fak. Dergisi, 105-122.MERMER, Kenan (2018) “Klâsik Şerh Geleneğinde Üslûp –Kasîde-i Bürde Örneği-”, İstanbul: İz Yayıncılık.ŞENSOY, Sedat (2010), “Şerh”, DİA, İstanbul, C. 38, 555-558. TEK, Abdurrezzak (2013) “Alvarlı Efe Hazretleri’nin Dîvânı’nda Tasavvufî Kavramlar”, Uluslar arası Hâce Muhammed Lutfî (Alvarlı Efe) Sempozyumu (25-26 Nisan 2013, Erzurum) Bildiriler, Editör: Cengiz Gündoğdu, Erzurum 2013, 167-177.TÜRKER, Ömer (2006), “Nefis (İslâm Düşüncesi)”, DİA, İstanbul, C. 32, 529-531.ULUDAĞ, Süleyman (2006), “Nefis”, DİA, İstanbul, C.32, 526-529.UYAR, Mehmet (2016), “Tasavvufta Kavramlar Arasındaki Anlamsal Bağların Mahiyeti Üzerine Bir Deneme: Nefs ve İlgili Kavramlar Örneği”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 167-195.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Şubat 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 7 |
- Makale Dosyaları