İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİNİN POLİS KIYAFETLERİ

Yıl 2020, Sayı: 13, 17 - 56, 31.08.2020

Cemal Tepe

https://doi.org/10.33404/anasay.756328

Cited By: 2

Öz

İttihat ve Terakki Cemiyetinin polis kıyafetleri 1930’lu yılların ortalarına kadar kullanılmış, belli bir kültürün veya anlayışın izini buralara kadar taşımıştır. Bu nedenle 1908’lerden 1930’lu yılların sonlarına kadar uzanan süreçte polis üniforma üzerindeki değişiklikler, esasında Osmanlı’dan Cumhuriyet’e polis teşkilatının ve temsil ettiği devlet yapısının anlayış faktörünü ortaya koymuştur. Bu yapının, öncesi Abdülhamit Dönemi polisinden ve sonrasındaki Cumhuriyet polisinden bağımsız düşünülemeyeceği gerçekçi bir yaklaşımdır.
İkinci Meşrutiyet’in mimarının İttihat ve Terakki Cemiyeti olduğu düşünülürse ve yine Cumhuriyet’in laboratuarı Meşrutiyet olduğu düşüncesi temel alınırsa 1930’lu yılların sonuna kadar uzanan zaman dilimi içerisinde polis kıyafetlerindeki değişiklikler önemli bir yere sahiptir. Böyle olmakla birlikte Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e kıyafetler üzerinden yapılacak değerlendirmelerle hem devlet idare anlayışında ve hem de toplumsal dönüşüm manasında meydana gelen evrim kat sayısı ortaya koyulmuş olmaktadır.
Bu çalışmayla birlikte sadece İttihat ve Terakki Cemiyetinin polis ve polisin kıyafetine olan yaklaşımı değil aynı zamanda Monarşi, Meşrutiyet ve Cumhuriyet anlayış kültürlerinin polis algısına veya imajına yansıması irdelenmiş olmaktadır. Bu manada kökeni 1845’lere kadar uzanan polis teşkilatının kuruluşundan Cumhuriyet’in ilk dönemine kadar neredeyse bir asır boyunca kat etmiş olduğu yolculuğu kıyafetler üzerinden dönüşüm ve gelişim süreci ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Monarşiye, Meşrutiyet, Cumhuriyet, Polis, İttihat ve Terakki

Kaynakça

• KAYNAKÇA Arşiv Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi EGM Belge Yönetim Daire Başkanlığı Arşiv Büro. Resmi Yayınlar Düstur, T.2, C.2., Düstur, T.2, C.6, Düstur, T.1, C.2, Resmi Gazete Süreli Yayınlar Cumhuriyet, Jandarma Sadası, Polis Mecmuası, Polis, Takvim-i Vekayi, Tanin, Tercüman-ı Hakikat, Ulus, Vakit, Kitaplar ve Makaleler Ahmet Faik, (2013), İlaveli Polis Rehberi, Yyl. Cemal Tepe, Ankara, Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yayınları. EGM, (2011), Türk Polis Teşkilatının Kuruluşunun 166. Yılında 166 Belge, Ankara, Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yayınları. ------, (2014), Belgelerle Türk Polis Tarihi, C.1, Bs.2, Ankara, Arşiv ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı Yayınları. ------, (2014), Belgelerle Türk Polis Tarihi, C.3, Ankara, Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yayınları. ------, (2015), Belgelerle Türk Polis Tarihi, C.4, Ankara, Arşiv ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yayınları. ------, (2017), Belgelerle Türk Polis Tarihi, C.7, Ankara, Belge ve Yönetim Daire Başkanlığı Yayınları. EMECEN, Feridun, (1991), “Bâlâ”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul. ERGUT, Ferdan, (2015), Modern Devlet ve Polis, Bs. 3, İstanbul, İletişim Yayınları. Florinalı Nazım, (1340), “İstanbul Polis Mektebi Talebesinin İntizam-ı Kıyafet ve Harekâtı”, Polis Mecmuası, 1 Teşrinisani 1340 R. No:179. İbrahim Feridun, (1326), Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, Matba-i Hayriye, İstanbul 1326. İbrahim Feridun, (2010), Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, Yyl. Haz. Eyüp Şahin vd. Ankara, Arşiv ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı Yayınları. LAWRENCE, T.E.,- GRAVES, (1996), Philip P., Handbook of the Turkish Army, 1916, The Battery Press, Nashville. Mahmut Şevket Paşa, (1325), Teşkilat-ı Kıyafet-i Resmiye, “Devr-i Cennet-mekân Sultan Abdülmecid Han Bölümünde 14 Numaralı Resim”, C.1, Mekteb-i İstanbul, Harbiye Matbaası. Mustafa Galip, (1326), Rehnuma-yı Zabıta, Dersaadet, Mahmut Bey Matbaası. ÖZCAN, Abdülkadir, (1991), “Zaptiye”, İstanbul TDV İslam Ansiklopedisi, C.44. Serkomiser Nurettin, (1924), “Poliste Kıyafet-i Resmiyesi”, Polis Mecmuası, No:172. ŞAHİN, Eyüp, (2004), “Türk Zabıta Teşkilatının Tarihi Gelişimi”, Polis Dergisi, No:38.