DIRECT ELECTION OF THE PRESIDENT BY THE PEOPLE: THE CASE OF TURKEY

Yıl 2021, Sayı: 16, 19 - 35, 29.05.2021

Hasan Yılmaz

https://doi.org/10.33404/anasay.911100

Öz

Hukuk devleti, hukuk kurallarına bağlı ve vatandaşlarına her türlü hukuki güvenceler sağlayan devlet olarak bilinmektedir. Demokratik hukuk devleti ise temel hak ve özgürlükler başta olmak üzere vatandaş haklarını korumakla yükümlüdür. Demokrasinin en önemli özelliği, halkın kendi egemenlik hakkını demokratik ilkeler yoluyla bir yapıya, kuruma veya kuvvete devretmesidir. Demokrasi anlayışının bu bağlamda odaklandığı alan temel hak ve özgürlükleri sağlamak, korumak ve geliştirmek olmalıdır.
Demokrasinin uygulandığı rejimlerde kuvvetlere (erk) birer görev yüklenmiştir. Yasama üyeleri olan milletvekilleri halk tarafından demokratik yöntemlerle seçilerek parlamento çatısı altında toplanmaktadır. Yasama kuvveti egemenlik ve demokrasi kavramları bağlamında halk adına toplumsal yaşamı düzenleyici kuralları düzenler ve kararlar almaktadır. Yürütme üyeleri ise yasama organının oluşturduğu kurallar ve düzenlemeleri uygulamaktan sorumludur. Yürütmenin başı Cumhurbaşkanı devleti temsil eder ve hükümet etme görevini üstlenmektedir. Yargı erki ise kanunları hukuka uygun olarak uygulamak görevini üstlenmiştir.
Anayasa’nın 8. Maddesine göre yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından Anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Türkiye’de 2014 yılındaki 12. Cumhurbaşkanlığı seçimleri tarihe geçmiştir. 2007 yılında TBMM’de yaşanan 367 krizi sonrasında yapılan referandum ile Cumhurbaşkanı’nın doğrudan halk tarafından seçilmesi kabul edilmiştir. Böylelikle 2014 yılında ise bir ilk yaşanmış ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 12. Cumhurbaşkanını belirlemek için seçmen sandığa giderek oyunu kullanmış ve ülkesinin Cumhurbaşkanını TBMM’deki temsilcileri yoluyla değil doğrudan kendisi seçmiştir. Bu çalışmada, sistematik derleme yöntemi kullanılmıştır. Türkiye’de Cumhurbaşkanını doğrudan halkın seçmesinin demokrasi lehine bir adım olduğu sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanı, Demokrasi, Yasama, Yürütme.

CUMHURBAŞKANINI HALKIN DOĞRUDAN SEÇMESİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Öz

The government of law is defined as the government bound by the rules of law and provides all kinds of legal guarantees to its citizens. The democratic government of law, on the other hand, is obliged to protect the rights of citizens, especially fundamental rights and freedoms. The most important trait of democracy is that the people transfer their sovereignty to a structure, institution or power through democratic principles. The focus of the conception of democracy in this context should be to provide, protect and develop fundamental rights and freedoms.
In the regimes in which democracy is practiced, the each government branch (power) is been entrusted with specific duty. The members of the parliament are elected by the people through democratic methods and gathered under the roof of the parliament. The legislative power regulates the rules of social life in the context of the concepts of sovereignty and democracy. Executive members are responsible for implementing the rules and regulations of the legislative body. The president represents the state and assumes the role of government. The judiciary has undertaken the duty of enforcing the laws in accordance with the codes. In democracies based on the principle of separation of powers, the limits and responsibilities of each power mentioned in the Constitution and laws have been determined together with the executive, judicial and legislative functions.
According to article 8 of the Constitution, the executive power and duty shall be exercised by the President in accordance with the Constitution and the laws. Twelfth Presidential elections in Turkey in 2014 were of historical importance. Following the 367 crisis in the Turkish Grand National Assembly in 2007, the referendum for the amendment regulating the direct election of the president by the people was approved. Thus, for the first time in Turkish democracy people, not the members of the parliament went to the ballot boxes and voted for the 12th president of Turkey. In this study, the events that took place in the Turkish Grand National Assembly during the 11th Presidential elections in 2007 and the developments that followed these events were discussed. In this process, it is important to evaluate the Presidential elections with specific reference to the principles of democracy.

Anahtar Kelimeler

President, Democracy, Legislature, Executive

Kaynakça

• AKGÜL, M. Emin: “Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Dönüşümü ve Günümüz Demokratik Rejimlerindeki Anlamı”, Ankara Barosu Dergisi, 68 (4), 2010, s. 79- 101.
• ARISTOTELES: Politika, Çev. Mete Tuncay, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.
• ARSLAN, Rıza: Türkiye’ye Siyasi Model, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• ATAR, Yavuz: “Türk Anayasal Sisteminde Cumhurbaşkanının Seçimi-Görev Süresi-Yetkileri ve Parlamenter Sistem Gerekleri Doğrultusunda Değişiklik Önerileri”, Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa Hukuku I. Uluslar arası Sempozyumu, TBMM Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2003.
• DUVERGER, Maurice: Siyasal Rejimler, 1. Baskı, Çev. Teoman Tunçdoğan, Gelişim Yayınları, Ankara, 1974.
• ERDOĞAN, Mustafa: Anayasacılık, Parlamentarizm, Silahlı Kuvvetler, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1993.
• ERDOĞAN, Mustafa: Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2001.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2000.
• GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref: Anayasa Hukuku, Turhan Yayınevi, Ankara, 2003.
• HEYWOOD, Andrew: Siyaset Teorisine Giriş, Çev. Hızır M. Köse, Küre Yayınları, İstanbul, 2013.
• HOBSBAWM, E. John: Küreselleşme, Demokrasi ve Terörizm, Çev. Osman Akınhay, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2008.
• HUNTINGTON, P. Samuel: Medeniyetler Çatışması, Çev. Murat Yılmaz, Vadi Yayınları, İstanbul, 2017.
• HUNTINGTON, P. Samuel: Üçüncü Dalga, Yirminci Yüzyıl Sonlarında Demokratlaşma, Çev. Ergun Özbudun, Türk Demokrasi Vakfı Yayınları, Ankara, 1993.
• KAHRAMAN, Mehmet (A): Türk Anayasa Hukukunda Cumhurbaşkanlığı, Çizgi Kitabevi, Konya, 2012.
• KAHRAMAN, Mehmet (B): Cumhurbaşkanlığı’nın Halk Tarafından Seçilmesi ve Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012, 23. s. 263- 287.
• KUZU, Burhan: Neden Başkanlık Hükümeti, Türkiye’de Siyasi Yapılanma ve Temel Siyasi Sorunlar Sempozyumu, Ankara, 2000.
• ONAR, Erdal: Türkiye’nin Başkanlık veya Yarı-Başkanlık Sistemine Geçmesi Düşünülmeli midir?”, Türkiye Barolar Birliği Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Ankara, 2001.
• ÖZDEMİR, Hakan: 100 Soruda Hükümet Sistemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• SARTORI, Giovanni: Demokrasi Teorisine Geri Dönüş, Çev. Tunçer Karamustafaoğlu ve Mehmet Turhan, Sentez Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• TUNÇ, Hasan: “Demokrasi Türleri ve Müzakereci Demokrasi Kavramı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, Cilt XII, (1-2), s. 1113-1132.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 1982. Erişim Tarihi:8.11.2020 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, (5678 S.), Resmi Gazete, 26554, 16.06.2007.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, (6771 S.), Resmi Gazete, 29976, 11.02.2017.
• TCBB (Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı). Cumhurbaşkanlarımız. https://www.tccb.gov.tr/ Erişim Tarihi: 14.12.2020
• ULUŞAHİN, Nur: Türkiye’de mevcut hükümet sisteminin niteliği ve rejimin başkanlık sistemine kaymasının getireceği tehdit ve tehlikeler, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 2011, 1, 29-38.
• YAVUZ, Bülent: (2008). “2007 Anayasa Değişikliğinin Doğurduğu Tereddütler ve Çözüm Yolları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, C. XII, (1-2), s.1173-1214.