ZAHİR ŞAH DÖNEMİ AFGANİSTAN-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ(1933-1973).

Yıl 2021, Sayı: 17, 125 - 152, 31.08.2021

Zabihullah Dashti

https://doi.org/10.33404/anasay.911407

Cited By: 3

Öz

Derin kültürel ve tarihi bağlara sahip olan iki kardeş ülke ilişkilerinin temelleri Amanullah Han ve Atatürk döneminde atılmıştır. Amanullah Han döneminde olduğu gibi Zahir Şah döneminde de Afganistan kalkınma ve reform çalışmalarında Türkiye’yi örnek almıştır. Türkiye, çok sayıda eğitim, sağlık ve askeri uzmanları Afganistan’a göndererek alt yapı çalışmalarında ciddi katkılarda bulunmuştur. Bununla beraber Türkiye, Afganistan- İran arasındaki sınır anlaşmazlıkların çözümünde hakemlik yapmış, Afganistan’a Milletler Cemiyetine üyeliği yönünde destek vermiş ve Saadabad Paktı’na katılımını sağlamıştır. Türkiye, altyapı faaliyetleri haricinde Afganistan’a bölge ve uluslararası arenada da destek vermiştir. Ayrıca, Afganistan-Pakistan arasındaki sınır ihtilafına son vermek amacıyla arabuluculuk rolünü üstlenmiştir. İki ülke ilişkileri ortak kültür, tarih ve bilhassa Türk kavimlerinin varlığı dolayısıyla her zaman dostane olmuştur. Atatürk döneminde başlayan samimi ilişkilerin bir yansıması olarak Taliban sonrası dönemde Türkiye dış politikasında Afganistan’a ayrı bir önem verilmiştir. Her iki ülke ilişkileri hakkında gerçek bilgileri ortaya çıkarmak için, bu çalışma olayları Afganistan açısından incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Afganistan, Türkiye, Peştunistan, Saadabad Paktı

Kaynakça

• ANDİSHMAND, M. Akram. (2007). Ma Ve Pakistan , Payman Yayınları, Kabil.
• AZADBEG, K. (2001). Afgan Türkistan’ı, Turan Kültür Vkafı, İstanbul.
• AZİZ, M.N., & Shoji, H.(20017). “What, How and Why Happened in Afghanistan?: A Study ofPolitical Economic History of the Early 20thCentury”,2-19.
• BATOOR, Q. Feriaghun.(2018). “Afganistan’da Cumhuriyetin Kuruluşu”, ANASYA Dergisi, 2(5): 13-33.
• BİLGİN, M. S.(2016). “İki Savaş Arası Dönemde Türkiye’nin Ortadoğu Politikası”, Akademik Bakış, 9(18):33-44.
• Blood, R. P. (2010). Afghanistan: A Country Study. GPO for the Library of Congress, Washington.
• BURGAN, M.(2009). Afghanistan, Ourke Publishing, ABD.
• BURGET, F. A. (2013). “Durand Hattı”: Afganistan-Pakistan Arasında Yaşanan Kavganın Diğer Adı” ORSAM, 5(56):60-67.
• CENGİZ, H.(2003). “Sâdâbât Paktı’nın Türk Dış Siyasi Tarihi Açısından Önemi”, Irak Dosyası, Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları:39.
• ERDAL, İ.(2012). “Atatürk Dönemi(1923-1938) Türk-İran İlişkileri ve Saadabad Paktı”, Karadeniz Araştırmaları, (34):77-88.
• FAOZİ, F. (2018). “Afganistan’da Yeni Açilan Türkoloji Bölümlerinin Türk ve Afgnistan Kültüre Etkisi”, ASEAD, 5(12): 772-780.
• FARHANG, M. M.S. (1992). Afganistan Dar Panc Karn-e Ahir, Dorekhsish Yayınları, Meşhed.
• KAKAR, H.(1978). “The Fall Of The Afghan Monarchy İn 1973” Int. Middle East Stud. Harvard University, 195-214.
• KAYA, G.(2019). “Türkiye-Afganistan İlişkileri”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
• KÖÇER, M. (2015). “Adnan Menderes’in Afganistan Ziyareti Ve Bu Ziyaretinin Türk Basınında Yansımaları”, Türkçe Çalışmaları, 10(1):419-436.
• KÜÇÜK, E.(2018). “Türkiye’nin Arabulucu Rolü: İran-Afganistan Sınır Hakemliği”, Tarih Okulu Dergisi, (26): 307-333.
• MİSBAHZADA, S. M.B.(2009). Tarihi Muhtasari Saiyasi Afganistan, Marandiz Yayınları, Maşhad.
• OMRANİ, B. (2009). “The Durand Line: History Andproblems of The Afganistan-Pakistan Border”, Asian Affairs, 40(2):177-195.
• PALABIYIK, M.S. (2010). “Saadabad Paktı (8 Temmuz 1937): İtti̇fak Kuramları Açısından Bi̇r İnceleme” Ortadoğu Etütleri, 2 (3): 147-179.
• RUNİON, M. L. (2007). The History of Afghanistan. Greenwood Press, London.
• SAJJADİ, A. (2018). Siyaseti Harici Afganistan(Afganistan Dış Politikası), Vaje Yayınları, Kabil.
• SARAY, M. (1987). Afganistan Ve Türkler, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
• SARIHAN, Z. (2002). Kurtuluş Savaşımız’ da Türk -Afgan İlişkileri, Analiz Basın Yayını, İstanbul.
• SULTANİ, M. S. (2019). Afganistan’da Cumhuriyet Dönemi Siyasi Gelişmeleri (1973-1978). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• ŞAHİN, A. (2010). “Afganistan Raporu Ve Çözüm Stratejisi”, Güney Asya Stratejik Merkezi.
• ŞAHİN, M. (2015). “Atatürk Dönemi Ve Sonrası Türk-Afgan İlişkileri”, Tasam Yayınları, İstanbul.
• ŞİMŞİR, B. N. (2019). Atatürk ve Afganistan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• TAMANNA, F. (2014). Siyaseti Harici Afganistan Der Spehri Hamkariy Hayi Mentikayi, İhrarı Yayınları, Kabil.
• TANİN, Z. (2002). Afganistan Der Karn-ı Bistim, Mohammad İbrahim Şeriati Yayınları, Tahran.
• UlUSAN, Ş. (2008). “Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne Girişi- Öncesi ve Sonrası”, ÇTTAD,(7):16-17.
• ÜNAL, A.(2009). “Geçmişten Günümüze Türk -Afgan İlişkileri”, Genel Kurmay Yayınları, Ankara.