YAPAY ZEKÂDA DİL, BİLİNÇ VE SUÇ OLGUSU

Yıl 2021, Sayı: 17, 153 - 180, 31.08.2021

Bertuğ Sakın Çisem Göçmen Çetiner Reyyan Ağaoğlu Özdemir

https://doi.org/10.33404/anasay.971578

Öz

İnsanı, yeryüzünde yaşayan diğer tüm canlılardan ayıran ve onu üstün kılan özelliklerinin başında; düşünebilmesi, konuşabilmesi, bilinç sahibi olması, algılama ve muhakeme becerisi ile ahlaki değerler barındırması gelmektedir. Fakat teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan makine işlevleri, günümüzde insana ait olan ve onu üstün kılan bu meziyetlere sahip yapay zekâlı varlıkların doğmasına sebebiyet vermiştir: Henüz emekleme döneminde olan bu teknoloji geliştikçe, insan ve yapay zekâ arasındaki iletişim önem kazanacaktır. Gelecekte bu iletişimin nasıl olacağı ya da olması gerekeceği konusunda tartışmalar yoğun şekilde devam etmektedir. Yapay zekâlı varlıkların günlük hayatta daha görünür hale gelmesiyle birlikte yapay zekâya dair “Dil, Bilinç ve Suç” olguları incelenmesi gereken önemli hususlar halini almıştır. Bu çalışma kapsamında; kavramsal olarak yapay zekâya dair tarihsel bir panorama oluşturulmuş, yapay zekânın dili öğrenme ve kullanma prensipleri tespit edilerek; dil, bilinç ve suç kavramları üzerinden geleceğin yapay zekâlı varlıklarının dil araştırmalarındaki yeri ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Sinirdilbilim, Adli Dilbilim, Doğal Dil İşleme, Yapay Sinir Ağları, Metin Madenciliği

Kaynakça

• Adalı, E. (2016). Doğal Dil İşleme. Türkiye Bilişim Vakfı Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Dergisi, Sayı: 5/ 2.
• Aksoy, H. (2021). Yapay zekâlı Varlıklar ve Ceza Hukuku. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, Vol: 4, Issue: 1.
• Altmışdört, G. (2013). Dil Edinimi ve Dil Öğrenimi Olgusuna Beyin ve Dil Gelişimi Açısından Bir Bakış. Ege Eğitim Dergisi (14) 2: 41-62.
• BBC News. (2016). Yapay zekâda Son Aşama: ‘Robot Yargıç’. 24. 10. 2016. Çevrimiçi (Erişim-01.05.2021): https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-37750409
• BBC News. (2016). ‘Robot Lawyer’ Fights Parking Tickets. 28. 06. 2016. Çevrimiçi (Erişim-01.05.2021): https://www.bbc.com/news/technology-36650317
• Burkay, S. (2008). Teorik Çerçevede Suç. Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, Sayı: 2/4.
• Çelebi, V., İnal, A. (2019). Yapay zekâ Bağlamında Etik Problemi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 66, 651-661.
• Chopra, A., Prashar, A., Sain, C., (2013). Natural Language Processing. International Journal Of Technology Enhancements And Emerging Engineerıng Research, Vol: 1, Issue: 4 131. ISSN 2347-4289.
• Cooper, C. (2008). Eyewitness: Forensic Science, DK Publishing, New York.
• Copeland, B. J. Editor. (2004). The Essential Turing: Seminal Writings in Computing, Logic, Philosophy, Artificial Intelligence, and Artificial Life Plus the Secrets of Enigma, Oxford University Press, USA.
• Cüceloğlu, D. (2018). İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi (36. Basım), İstanbul, 201.
• Davison, J. (Yapımcı) ve Verhoeven P. (Yönetmen), (1987). RoboCop [Motion Picture]. United States: Orion Pictures.
• Demirbilek, M. (2020). Emekli Emniyet Md., Suç Araştırmaları Uzmanı, IEEE Week Adli Bilimler Konferansı. 24.12.2020. (Çevrimiçi): https://www.youtube.com/watch?v=-tKLtF9cVDg&t=4812s
• Dönmez, B. (2007). Yeni CMK’da Bilirkişi Kavramı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 9, 1145-1177.
• Dülger, M. V. (2021). Yapay zekâlı Varlıkların Hukuk Dünyasına Yansıması: Bu Varlıkların Hukuki Statüleri Nasıl Belirlenmeli? (Reflection of Artificial Intelligence Assets to the Legal World: How to Determine the Legal Status of These Assets) (24.02.2021). (Çevrimiçi): https://ssrn.com/abstract=3792253
• EURON. (2007). Robotethics Roadmap, (Release 1.2 January 2007) haz. Veruggio, G. (Çevrimiçi): http://www.roboethics.org/index_file/Roboethics%20Roadmap%20Rel.1.2.pdf
• European Parliament (2014-2019). Report with Recommendations to the Commission on Civil Law Rules on Robotics. (2015/2013(INL)). 27.01.2017. (Çevrimiçi): https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-8-2017-0005_EN.html?redirect
• Gazzaniga, M.S., Ivry, R.B., Mangun, G.R. (2014). Cognitive Neuroscience: The Biology Of The Mind, Fourth Edition, W.W. Norton & Company Ltd.
• Gazzaniga, M.S., Ivry, R.B., Mangun, G.R. (2019). Cognitive Neuroscience: The Biology Of The Mind, Fifth Edition, W.W. Norton & Company Ltd.
• Hathaway, M. E., Klimburg, A. (2012). National Cyber Security Framework Manual. NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence Tallinn, Estonia, Çevrimiçi (Erişim-12.05.2021): https://www.belfercenter.org/sites/default/files/files/publication/hathaway-klimburg-nato-manual-ch-1.pdf.
• İçer, Z., Buluz, B. (2020). Yapay zekânın Ceza Muhakemesindeki Rolü ve Geleceği. (Çevrimiçi): https://www.academia.edu/41074795/yapay_zekânın_ceza_muhakemesindeki_rolü_ve_geleceği.
• Kara-Kılıçarslan, S. (2019). Yapay zekânın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar. YBHD, Yıl 4, Sayı 2019/2, s.363-389.
• Larner, S. (2014). Forensic Authorship Analysis and The World Wide Web. Palgrave Macmillian, 2-29.
• Liddy, E. D. (2001). Natural Language Processing. In Encyclopedia of Library and Information Science, 2nd Ed. NY. Marcel Decker, Inc.
• McCarthy, J. (2007). What is Artificial Intelligence?. 10.04.2021. (Çevrimiçi): http://wwwformal.stanford.edu/jmc/whatisai/.
• NBC News. (2019). A RoboCop, a Park and a Fight: How Expectations About Robots are Clashing With Reality. 04. 10. 2019. Çevrimiçi (Erişim-01.05.2021): https://www.nbcnews.com/tech/tech-news/robocop-park-fight-how-expectations-about-robots-are-clashing-reality-n1059671
• New York Times. (2021). N.Y.P.D. Robot Dog’s Run Is Cut Short After Fierce Blacklash. 28.04.2021. Çevrimiçi (Erişim-01.05.2021): https://www.nytimes.com/2021/04/28/nyregion/nypd-robot-dog-backlash.html
• Pereira, F. C. N., Warren, D. H. D. (1980). “Definite Clause Grammars for Language Analysis-A Survey of the Formalism and a Comparison with Augmented Transition Networks”. Artificial Intellingence- North-Holland Publishing Company, 13 (1980), 231-278.
• Pirim, H. (2006). Yapay zekâ. Journal of Yaşar University, 1 (1), 81-93.
• Polat, O. (2012). Taraf Bilirkişiliği Nedir?. Türkiye Barolar Dergisi, Sayı: 10, 271–280.
• Rocha, A., Scheirer, W.J., Forstall, C.W., Cavalcante, T., Theophilo, A., Shen, B., … Stamatatos, E. (2017). Authorship attribution for social media forensics. IEEE Transactions on Information Forensics and Secu- rity, 12(1), 5–33.
• Rocha, A., Scheirer, W.J., Forstall, C.W., Cavalcante, T., Theophilo, A., Shen, B., … Stamatatos, E. (2017). Authorship attribution for social media forensics. IEEE Transactions on Information Forensics and Secu- rity, 12(1), 5–33.
• Rocha, A., Scheirer, W.J., Forstall, C.W., Cavalcante, T., Theophilo, A., Shen, B., … Stamatatos, E. (2017). Authorship attribution for social media forensics. IEEE Transactions on Information Forensics and Secu- rity, 12(1), 5–33.
• Rocha, A., Scheirer, W.J., Forstall, C.W., Cavalcante, T., Theophilo, A., Shen, B., Carvalho, A.R.B., Stamatatos, E. (2017). Authorship Attribuiton for Social Media Forensics. IEEE Transactions on Information Forensics and Security, 12(1), 6.
• Rosheim, M. E. (1994). Robot Evolution: The Development of Anthrobotics, John Wiley & Sons, Inc., 2-20.
• Russell, S. J., Norvig, P. (1995). Artificial intelligence: A Modern Approach. New Jersey; Prentice-Hall International Limited.
• Sophos Akademi. (2019). Hâkim Robotlar Geliyor. 28.10.2019. Çevrimiçi (Erişim-01.05.2021): https://www.sophosakademi.org/hakim-robotlar-geliyor/
• Şeker, S. E., (2015). “Metin Madenciliği (Text Mining)”. YBS Ansiklopedisi, Cilt:2 Sayı:3.
• Songar, A. (1986). Dil ve Düşünce, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği Vakfı Yayınları, İstanbul, 14.
• Sudjana, E.T.S., Fitri, N. (2013). Kurt Cobain’s Suicide Note Case: Forensic Linguistic Profiling Analysis. International Journal of Criminology and Sociological Theory, Vol: 6, No: 4, 217.
• Tarcan, A, Çakar, F. (2008). Bilgisayarlı Dil Tanımlamada Dilbilimsel Yaklaşımlar ve Bir Yazılım Denemesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7 (26), 64-70.
• Tellan, T. (2020). Kitap Eleştirisi: Duyarlı Makine: Yapay zekânın Olgunluk Çağı. Ankara Hacıbayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. Sayı: 9. E-ISSN: 2587-1285.
• TRT Haber. (2021). Robot Köpek “Digidog”un Görevi Sonlandırıldı. 30 Nisan 2021. Çevrimiçi (Erişim-01.05.2021): https://www.trthaber.com/haber/dunya/robot-kopek-digidogun-gorevi-sonlandirildi-576991.html.
• Uyar, T. (2017). Ya Yapay Ahlâk. İnsanlaşan Makineler ve Yapay zekâ içinde, haz. Mehmet Karaca, Sayı 75, 18-21. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.
• Yates, D., Vaessen, C., Roupret, M. (2011). From Leonardo to Da Vinci: The History Of Robot-Assisted Surgery In Urology. BJU International, 1708.