An Evaluation On Kirk Kinuk In Dede Korkut

Yıl 2021, Sayı: 18, 81 - 96, 30.11.2021

Dursun Can Eyüboğlu

https://doi.org/10.33404/anasay.1012743

Öz

Epics are related to both history and literature. Turks have a rich epic tradition. Dede Korkut Epics; it has an important place in Turkic epics; it is a reflection of ancient Turkic life; it contains important information about Turkic history, geography, language, literature, culture, art and many more. Many people are mentioned in Dede Korkut. One of them is Kirk Kinuk. The name of Kirk Kinuk is mentioned in one epic in The Book of Dede Korkut. Kara Cekur and his son Kirk Kinuk, whose names are only mentioned in the Kanlı Koca Oglu Kan Turali Boyu, were mentioned together with the famous heroes Bamsi Beyrek and Kan Turali in Dede Korkut. This situation reflects that Kara Cekur and Kirk Kinuk were once known heroes. In this article, Kirk Kinuk in Dede Korkut; his name, his family and his place in Dede Korkut were examined.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Kan Turali, Kara Cekur, Kirk Kinuk, Bamsi Beyrek

DEDE KORKUT’TAKİ KIRK KINUK ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Destanlar hem tarihle hem edebiyatla ilişkilidir. Türkler zengin bir destan geleneğine sahiptir. Dede Korkut Destanları; Türk destanları içerisinde önemli bir yere sahiptir; eski Türk yaşamının bir yansımasıdır; Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı ve daha birçok konu hakkında önemli bilgiler içermektedir. Dede Korkut’ta birçok kişi adı geçmektedir. Bunlardan biri Kırk Kınuk’tur. Kırk Kınuk’un adı Dede Korkut Kitabı’nda bir boyda geçmektedir. Adları sadece Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nda geçen Kara Çekür ve Oğlu Kırk Kınuk, Dede Korkut’taki ünlü kahramanlardan Bamsı Beyrek ve Kan Turalı ile birlikte anılmışlardır. Bu durum Kara Çekür ve Kırk Kınuk’un bir zamanlar bilinen kahramanlar olduklarını yansıtmaktadır. Bu makalede, Dede Korkut’taki Kırk Kınuk; adı, ailesi ve Dede Korkut’taki yeri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Kan Turalı, Kara Çekür, Kırk Kınuk, Bamsı Beyrek

Kaynakça

• Aksoy, E. (2012). Dede Korkut Kitabı’ndaki Tipler Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bakır, A. (2008). Tevârih-i Âl-i Selçuk Oğuz-nâme’si, Turkish Studies, Volume 3/7 (Fall 2008), s. 163-199.
• Barthold, V. V. (2004). Orta Asya Türk Tarihi -Dersleri-. Ankara: Çağlar Yayınları.
• Caferoğlu, A. (1959). Dedem Korkut Hikâyelerinin Antroponim Yapısı, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 7, s. 59-80.
• Çetinkaya, G. (2015). Dede Korkut Hikâyeleri’nde Semboller. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Duymaz, A. (1999). Kanturalı Boyundaki Bazı Motif ve Unsurlar Üzerine, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 8, 360-386.
• Ebülgazi B. H. (1974). Türklerin Soy Kütüğü (Şecere-i Terakime). Haz. Muharrem Ergin. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser Serisi.
• Ekici, M. (2019). Dede Korkut Kitabı Türkistan/Türkmen Sahra Nüshası, Soylamalar Ve 13. Boy, Salur Kazan'ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi, Orijinal Metin (Tıpkıbasım), Transkripsiyon, Aktarma. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ercilasun, A. B. (2004). Zikredilen Şahıslara Dayanılarak Dede Korkut Boylarının Kronolojik Sıralanması, II. Milletlerarası Dede Korkud Kollokyumu (Bakü, Azerbaycan, 21-26 Aralık 1998); Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1998/I, TDK Yay., Ankara, 2004, s. 61-69.
• Ergin, M. (1989). Dede Korkut Kitabı I. / Giriş - Metin - Faksimile. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Ergin, M. (2017). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Eyüboğlu, D. C. (2019). Korkut. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Gökyay, O. Ş. (1973). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Başbakanlık Kültür Müşteşarlığı Kültür Yayınları.
• Gönen, H. Ç. (2017). Dede Korkut Hikâyeleri’nde Devlet Dışı Siyasallık. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hazar, M. (2008). Artukoğulları Zamanında Dede Korkut Kitabı’ndaki Kişi Adları, Turkish Studies, Volume 3/1, s. 22-33.
• Kaskabasov, S. (2000). Ecelle Boğuşan İnsan, akt. Banu Muhyayeva, Kazakistan’da Dede Korkut, haz. Abdimalik Nısanbayev vd. Ankara: AKM Yayınları. s. 183-196.
• Kocasavaş, Y. (2014). Korkut Ata’yla İlgili Bazı Kayıtların Düşündürdükleri. İlmi Araştırmalar, S. 0 (8): s. 139-144.
• Korkmaz, Z. (2004). Dede Korkut Hikayelerinde Dil-Üslup Bağlantısı, II. Milletlerarası Dede Korkud Kollokyumu, Bakü, 21-26 Aralık 1998; Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1998/I, S. 41, TDK Yay., Ankara, 2004, s. 101-112.
• Köse, N. (2003). Narkız Destanı Ve Dede Korkut, Millî Folklor, S. 57, s. 39-45.
• Meydan, C. & Guliyeva, M. (2020). Oğuz Türklerinde Giyim Kuşam: Dede Korkut Örneği, UHAD Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S. 5, 169-191.
• Ögel, B. (1993). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Pehlivan, G. (2014). Dede Korkut Kitabında Yapı, İdeoloji ve Yaratım. Yayımlanmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar / (Türkmenler) Tarihleri - Boy Teşkilatı - Destanları. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Şahin, A. (2017). Dede Korkut Hikâyeleri’nde Yapı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Şeşen, R. (2010). İbn Fadlan Seyahatnamesi ve Ekleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Tezcan, S. & Boeschoten, H. (2001). Dede Korkut Oğuznameleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Toğan, Z. V. (1982). Oğuz Destanı. Reşideddin Oğuznamesi, Tercüme ve Tahlili. İstanbul: Enderun Yayınları.
• Türkan, K. (2004). Dede Korkut Hikâyeleri’nden Hareketle Edebî Metinlerde Nikap Sorunu, Türk Dili, S. 635, s. 718-724.
• Üstünova, K. (2008). Dede Korkut Kitabını Oluşturan Destanlardaki Ortak Özellikler, Turkish Studies, Volume 3/1, 138-144.