MÂLİ BAKIŞ AÇISINDAN TÜRKİYE’DE KORUYUCU AİLE UYGULAMASI

Yıl 2022, Sayı: 20, 97 - 122, 31.05.2022

Mehmet Bulut

https://doi.org/10.33404/anasay.1103361

Öz

Türkiye’de koruyucu aile modeli yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır. Koruyucu aile modeline ilişkin akademik çalışmalar genellikle sosyolojik, psikolojik ve hukuki alanlarda yoğunlaşmıştır. Ancak her kamusal faaliyette olduğu gibi koruyucu aile modelinin de mali yönü bulunmaktadır ve bu yönüyle de analiz edilmesi gerekmektedir. Buna karşın, yapılan literatür taramasında, gerek ülkemizde gerekse de dünyada koruyucu aile uygulamalarının mali açıdan ele alınıp incelenmediği belirlenmiştir. Bu itibarla, çalışmamızda Türkiye’deki koruyucu aile uygulaması mali açıdan ele alınmış olup bu açıdan özgün bir yapıya sahiptir ve koruyucu aile çalışmalarındaki önemli bir akademik boşluğu doldurup gelecek çalışmalara yol gösterecek niteliktedir. Koruyucu aile modelinin mali açıdan ele alınmasında amaç, uygulamanın bütçesel yükünün ortaya konulması, yapılan ödemelerin yeterliliğinin belirlenmesi ve modeli teşvik edici nitelikte olup olmadığının belirlenmesidir. Çalışma sonucunda görülmüştür ki Türkiye’de koruyucu aile sayısı halen düşük seviyede olsa da toplam aile ve çocuk harcamaları içerisindeki payı artış göstermektedir. Türkiye’de koruyucu aile modeli için yapılan harcamalardaki artış ise koruyucu aile yanındaki çocuk sayısı üzerinde doğrudan bir etki doğurmamaktadır. Ayrıca koruyucu ailelere yapılan ödeme tutarlarının yüksek düzeyde olmasa da ilişkili parametrelerle kıyaslama yapıldığında Türkiye şartlarında makul seviyede olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Koruyucu aile, sosyal koruma, kurum bakımı, korunmaya muhtaç çocuklar

FOSTER FAMILY PRACTICE IN TURKEY FROM A FİNANCIAL PERSPECTIVE

Öz

Kaynakça

• Abukan, B. (2020). Çocukluk Çağı Travmalarının Koruyucu Aile İçinde Sağaltımı Üzerine Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(1): 241-260.
• Ayhan, M. (2021). Koruyucu Aile Modelinde Duygusal Emek ve Ekonomik Tutum: İzmir İli Örneği. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa.
• Akyüz, E. (2008). Velâyet, Çocuğun Korunması ve Koruyucu Aile Hizmeti. N. Erol (Ed.), Aile, Evlat Edinme Hizmetleri ve Ruh Sağlığı (ss. 55-122). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• ASHB (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı). (2015-2021). Mali Raporlar, 02.04.2022 tarihinde https://www.aile.gov.tr/sgbd/arge-raporlar/ adresinden erişildi.
• ASHB (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı). (2022). Kurumsal İstatistikler, 02.04.2022 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/87499/kurumsal-istatistikler.pdf adresinden erişildi.
• Bilgin, Ö. & Nuray E. (2019). Türkiye’de Çocukların Koruma Altına Alınma Süreçleri. Qualitative Studies, 14(4): 50-66.
• Böckler, A., Anita T. & Tania S. (2016). The Structure of Human Prosociality. Social Psychological and Personality Science, 7(6): 530–541.
• Center for the Study of Social Policy. (2009). Report of Center for the Study Social Policy, Policy Matters: Setting and Measuring Benchmarks for State Policies. Washington.
• Çavuş-Bekce, F. Ö. & Nurullah Ç. (2021). İhmal ve İstismarı Önlemeye Yönelik Çocuk Koruma Politikalarında Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modelinin Yeri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(4): 1565-1586.
• Diogo, E. & Francisco B. (2017). Being a Foster Family in Portugal. Motivations and Experiences Societies, 7(4): 37-45.
• Doğan, R. (2013). Bir Koruma Tedbiri Olarak Koruyucu Aile Kurumu ve Koruyucu Aile Yönetmeliği. Ankara Barosu Dergisi, 2013(2): 147-170.
• Elmacı, D. (2019). Türkiye’de Koruma Altındaki Çocuklara Yönelik Çocuk Koruma Kuruluşlarındaki Değişimler. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 3(2): 33-59.
• Erdal, L. (2014). Türkiye'de Sosyal Politika ve Koruyucu Aile Hizmet Modeli. Sosyoekonomi, 22(22): 171-192.
• Gilbert, N., Nigel P. & Marit S. (2011). Child Protection Systems: International Trends and Orientations. Oxford University Press.
• Gouveia, L., Magalhães, E. & Pinto V. (2021). Foster Families: A Systematic Review of Intention and Retention Factors. J Child Fam Stud, 30: 2766–2781.
• Hedin, L. (2015). Good Relations between Foster Parents and Birth Parents: A Swedish Study of Practices Promoting Successful Cooperation in Everyday Life. Child Care in Practice, 21(2): 177-191.
• Holland, P. & Gorey, K.M. (2004). Historical, Developmental, and Behavioral Factors Associated with Foster Care Challenges. Child and Adolescent Social Work Journal, 21: 117–135.
• İzci, L. (2020). Türkiye ve İngiltere’de Koruyucu Aile Sisteminin Karşılaştırması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50): 140-163.
• Karatay, A. (2017). Türkiye’de Koruyucu Aile: Kökenleri, Gelişimi ve Bugünü. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(5): 389-427.
• Keys, A. M., Daniel, T., Jennings, M.A., Havlin, T., Russell, R. & Korang-Okrah, R. (2017). Who Are Christian Foster Parents? Exploring the Motivations and Personality Characteristics Associated with Fostering Intentions. Social Work and Christianity, 44(4): 67–82.
• Kılınç, A.N. (2020). Türk Hukukunda Koruyucu Aile Sözleşmesi ve Koruyucu Aile ile Çocuk Arasındaki Hukuki İlişkinin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 28(3): 1217-1261.
• Kitiş, S. & Söylemez, Y. (2021). Kalpten Bir Ev: Koruyucu Aile Müdahale Programının Çocuk ve Ebeveynler Üzerindeki Etkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(3): 729-753.
• Küsmez, B. (2020). Korunma İhtiyacı Olan Çocuklar İçin Kurumsal ve Alternatif Hizmet Modelleri: Bir Değerlendirme. International Journal of Social and Humanities Sciences (IJSHS). 4(3): 201-225.
• Lanigan, J. & Burleson, E. (2016). Foster Parent’s Perspectives Regarding the Transition of a New Placement into their Home: An Exploratory Study. Journal of Child and Family Studies, 26(3): 905-915.
• Leber, C. & LeCroy, C.W. (2012). Public Perception of the Foster Care System: A National Study. Children and Youth Services Review, 34(9): 1633-1638.
• Li, D., Chng, G. & Chu, C.M. (2017). Comparing Long-Term Placement Outcomes of Residential and Family Foster Care: A Meta-Analysis. Trauma, Violence, & Abuse, 20(5): 653-664.
• Miller, L. (2013). Adoption and Foster Family Care. W. Carey (Ed.), Development- Behavioral Pediadrics: Section 13.
• Özaydın Demirbaş, E., İmir, H.M., Kılınç, F.E. & Bektaş, N. (2021). Üniversite Çalışanlarının Koruyucu Aile Uygulamasına Bakış Açısı: Bir Durum Çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(50): 231-277.
• Özkara, S. (2005). Toplumun Koruyucu Aile Uygulamasına İlişkin Bilgi Görüş ve Değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Raudkivi, M. (2020). What Factors Predispose the İntention to Become A Foster Family in Estonia: Applying the Theory of Reasoned Action and Planned Behavior?. Children and Youth Services Review, 118: 105-145.
• Rodger, S., Cummings, A. & Leschied, A.W. (2006). Who İs Caring For Our Most Vulnerable Children? The Motivation to Foster in Child Welfare. Child Abuse and Neglect, 30(10): 1129–1142.
• Sağlam, Z. (2021a). Türkiye'de Çocuk Hizmetlerinin Tarihsel Süreci. Ankara: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
• Sağlam, Z. (2021b). Aile Odaklı Hizmet Modeli Olarak Koruyucu Aile Uygulaması. Ankara: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
• Sayın, K. & Paslı, F. (2021). Almanya, İngiltere ve Türkiye'nin Koruyucu Aile Sistemlerinin Karşılaştırılması. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 2(2): 194-215.
• Sayıştay (2021). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2020 Sayıştay Denetim Raporu. Ankara.
• Scott, A. & Duncan, C. (2013). Understanding Attitudes, Motivations and Barriers to Adoption and Fostering, 02.04.2022 tarihinde https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/265798/dfe_adoption_and_fostering_marketing_proposal.pdf adresinden erişildi.
• Sebba, J. (2012). Why Do People Become Foster Parents?: An International Literature Review on the Motivation to Foster. University of Oxford, 02.04.2022 tarihinde http://reescentre.education.ox.ac.uk/ adresinden erişildi.
• Tuncer, B. & Erdoğan, T. (2018). Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2): 515-527.
• Türk-İş (2022). Ocak 2022 Açlık ve Yoksulluk Sınırı. 02.04.2022 tarihinde https://www.turkis.org.tr/ocak-2022-aclik-ve-yoksulluk-siniri adresinden erişildi.
• Uğur, Ç. S. (2018). Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları: Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetinin Rolü. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
• UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees). (2012). A Framework for the Protection of Children. Geneva: UNHCR.
• WHO. (2020). Child Maltreatment. 02.04.2022 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/child-maltreatment adresinden erişildi.
• Yıldırımalp, S. ve Hız, Ö. (2020). Koruyucu Ailelerin Sorunları: Denizli İli Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2): 185-202.