İBN TÛMERT’İN BİLGİ ANLAYIŞI

Yıl 2022, Sayı: 21, 141 - 159, 31.08.2022

Merve Boynueğri

https://doi.org/10.33404/anasay.1145541

Öz

İbn Tûmert, Kuzey Afrika ve Endülüs coğrafyasında, Murabıtlar Devleti’nin yıkılıp yerine bir buçuk asır boyunca hüküm sürecek olan Muvahhidler Devleti’nin kurulmasını sağlamıştır ve bu nedenle Endülüs tarihini anlama noktasında önemli bir figürdür. İbn Tûmert, gençlik yıllarında ilim öğrenmek için Doğu’ya yolculuk yapmış ve geri döndüğünde ülkesindeki mevcut yönetimle ciddi bir mücadele içine girmiştir. Bu mücadelesinde de gerek kendisini mehdi ilan edip taraftar toplayarak gerekse savaşçı bir kitle oluşturup onları fiili bir mücadeleye hazırlamak suretiyle başarılı olmuştur.
İbn Tûmert siyasî kimliğinin yanı sıra, ilmî bir kimliğe de sahiptir. Görüşlerini çeşitli risalelerinde yazıya dökmüş, bunlar daha sonra Eʻazzu Mâ Yutlab adı altında birleştirilerek kitap haline getirilmiştir. Bu çalışma, Eʻazzu Mâ Yutlab bağlamında İbn Tûmert’in bilgi anlayışını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İbn Tûmert, Muvahhidler, bilgi, akıl, kıyas

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2012). Muvahhidler Hareketi’nin Doğuşu. EKEV Akademi Dergisi, 51, 115-132.
• Ahmed b. Hanbel. (2001). Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. Thk. Şuayb el- Arnavûd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Apaydın, H. Y. (2002). Kıyas. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 25, 528-538.
• Aytekin, A. (1999). İbn Tûmert. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20, 425-427.
• Bağdâdî, A. (1977). el-Fark beyne’l-Fırak ve Beyânu’l-Fırkati’n-Nâciye. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde.
• Beyhakî. (2003). Şuabu’l- Îmân. Thk. Abdulalî Abdulhamid Hâmid. Riyad: Mektebetü’r- Rüşd.
• Bolay, S. H. (1989). Akıl. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2, 246-247.
• Cürcânî. (t.y.) Mucemu’t-Tarîfât. Thk. Muhammed Sıddık el- Menşâvî. Kahire: Dâru’l- Fadîle.
• Durusoy, A. (2002). Kıyas. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25, 538-539.
• Emiroğlu, İ. & Altunya, H. (2018). Örnekleriyle Mantık Sözlüğü. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Erkol, A. (2004). Kelam İlminde Kıyâsu’l- Gâib ala’ş-Şâhid Metodunun Kullanımı. EKEV Akademi Dergisi, 8/20, 157-176.
• Gazâlî. (1971). Şifâu’l-Ğalîl. Thk. Hamad el-Kubeysî. Irak: İhyâu’t-Türâsu’l-İslâmî.
• Gazâlî. (t.y.) el-Munkız mine’d-Dalâl. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Hadîse.
• Gazâlî. (2015). Rasâilu’l- İmami’l- Gazâlî. Thk. İbrahim Emin Muhammed. Mısır: el-Mektebetü’t-Tevfîkıyye.
• Sırrı Girîdî. (t.y.) Nakdu’l-Kelâm fî Akâdi’l-İslâm: Şerhu’l-Akâid Tercümesi (Matbaa-i Ebu’ziya 1302 Osmanlıca Baskısının Tıpkı Basımı). İstanbul: Âsitâne Yayınları.
• Hâkim en-Nîsâbûrî. (1990). el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. Thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Haldûn. (2000). Târîhu İbn Haldûn (el- İber). Thk. Halil Şahhâde. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• İbn Hallikân. (2012). Vefeyâtü’l-Aʿyân ve Enbâʾü Ebnâʾi’z-Zamân. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l- İlmiyye.
• İbn Tûmert, M. (2007). Eʻazzu Mâ Yutlab. Thk. Ammar Tâlîbî. Cezayir: Âsımetu’s- Sekâfeti’l- Arabiyye.
• İbnü’l-Esîr, (2019). el-Kâmil fi’t-Târîh. Thk. Omar Abdusselam Tedmurî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
• Kutlu, S. (2002). Kerrâmiyye. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25, 294-296.
• Manastırlı, İ. H. (1989). Telhîsu’l-Kelâm fî Berâhîni Akâidi’l-İslâm (1322/1904-1905 Tarihli Mahmut Bey Matbaasında Basılmış Osmanlı Türkçesi Nüshanın Tıpkıbasımı). çev. Ârif Kübrâoğlu. İstanbul.
• en-Neccâr, A. (1983). el-Mehdî b. Tûmert. Mısır: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
• Öge, S. (2009). Allah’tan Âleme İlâhî Fiiller. Ankara: Araştırma Yayınları.
• Özdemir, M. (2020). Muvahhidler. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31, 410-412.
• es-Sekûnî, (1993). Şerhu Mürşideti Muhammed b. Tûmert. Thk. Yusuf Ehnânen. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
• et-Tirmizî, (1998). Sünenü’t-Tirmizî. Thk. Beşşâr Avvâd Marûf. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
• Uludağ, S. (1989). Akıl. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2, 246-247.
• Yaltkaya, M. Ş. (1928). İbn Tûmert. Dâru’l- Fünûn İlâhiyât Fakültesi Mecmûası,10, 34-48.
• Yavuz, A. Ö. (2017). İbn Tûmert’in Mezhebî Kimliği. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21/3, 2069-2101.
• Yavuz, Y. Ş. (1989). Akıl. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 2, 246-247.