GET THE NEWS FROM THE BIRD: A REVIEW ON HOMING PIGEONS FROM CORRESPONDENCE TO RACING

Yıl 2023, Sayı: 23, 291 - 329, 28.02.2023

Eray Karaketir

https://doi.org/10.33404/anasay.1217983

Öz

In this study, it is aimed to examine the course of homing pigeon breeding in the historical process by considering the place of pigeons in the daily lives and beliefs of various societies from the ancient age to the present. In the preparation of the study, various modern works and media sources were used, especially the studies made in the light of archaeological materials, cuneiform documents, sacred texts, epics, myths and archival documents. Among the pigeon species, homing pigeons (racing pigeons), which stand out with their superior navigation and flight characteristics, have been widely bred since these peculiarities of them were understood by people. These pigeons, which are included in historical records from ancient times to the beginning of the 20th century, were created within a strong physical structure as well as being huge and simple in appearance. In addition to being a hobby in people's daily lives in various periods, homing pigeons were used in communication and various intelligence activities during wartimes. The homing pigeons, of which importance in communication is gradually decreasing due to the development of communication technology, flap for entertainment in races organized in different countries of the world, including Turkiye and bring various awards to their owners.

Anahtar Kelimeler

Pigeon, Homing Pigeon, Racing Pigeon, Correspondence, Pigeon Racing

KUŞTAN AL HABERİ: YAZIŞMADAN YARIŞA POSTA GÜVERCİNLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Bu çalışmada güvercinlerin Eski Çağ’dan günümüze çeşitli toplumların günlük yaşamları ve inançlarındaki yeri ele alınarak posta güvercini yetiştiriciliğinin tarihi süreçteki seyrini incelemek amaçlanmıştır. Çalışmanın meydana getirilmesinde arkeolojik materyaller, çivi yazılı belgeler, kutsal metinler, destanlar, mitler ve arşiv belgeleri ışığında yapılan çalışmalar başta gelmek üzere çeşitli modern eserlerden ve medya kaynaklarından yararlanılmıştır. Güvercin türleri arasında üstün yön bulma ve uçuş özellikleriyle öne çıkan posta güvercinleri (yarış güvercinleri), kendilerine özgü bu yönlerinin insanlar tarafından anlaşılmasından itibaren yaygın şekilde yetiştirilmişlerdir. Eski dönemlerden 20. yüzyılın başlarına kadar tarihi kayıtlarda yer alan bu güvercinler, iri yapılı ve sade görünüşlü olmalarının yanı sıra güçlü bir fiziksel yapıda yaratılmışlardır. Posta güvercinleri, çeşitli dönemlerde insanların günlük hayatlarında hobi olarak yer tutmalarına ilaveten savaş zamanlarında haberleşmede ve çeşitli istihbarat faaliyetlerinde kullanılmışlardır. İletişim teknolojisinin gelişmesine bağlı olarak haberleşmedeki önemleri giderek azalan posta güvercinleri, günümüzde Türkiye’nin de aralarında yer aldığı dünyanın farklı ülkelerinde düzenlenen yarışlarda eğlence için kanat çırpmakta ve sahiplerine çeşitli ödüller kazandırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Güvercin, Posta Güvercini, Yarış Güvercini, Haberleşme, Posta Güvercini Yarışı

Kaynakça

• Akarsu, B. M., Yöndemli, F. & Akarsu, S. (2020). Antik Dönem Tıbbının Müntahab-ı Şifa’da Tezahürü. Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 78, 1-22.
• Altınbilek, C. (Tarihsiz). Manisa Sultan Güvercini Hünkâri. Güvercin Dergisi, 2, 20-21.
• Aristotle (1910). Historia Animalium. Çev. D. W. Thompson. Oxford: Clarendon Press.
• Atalay, B. (1985). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aydın, N. (2013). Büyük Sümerce Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ay Arçın, Ş. (2019). Eski Mezopotamya Yazılı Kaynaklarında Mušen/İṣṣūru “Kuş” ve Sembolizmi Üzerine Bir Değerlendirme. Tarih Okulu Dergisi, 39, 483-527.
• Bekar, B. (2017). Türklerde Kuşlarla İlgili İnanışlar. E. Gürsoy Naskali ve A. Şeker (Ed.) Kuş Kitabı (s. 41-78). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Bozkır, R. (Tarihsiz). Posta Güvercininin Eldeki Vasıfları. Güvercin Dergisi, 2, 24-25.
• Bozkurt, N. (2004). Mektup. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29, 13-14.
• Çerçi, F. (2003). Haberleşme Hizmetleri ve Osmanlı Devleti'nde Ulak Organizasyonu. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20, 193-224.
• Danış, E. M., Çelik, E., Aslım, G. & Yaşar, A. (2021). Konya İli Folklorunda Güvercin: 3. İnanışlar ve Uygulamalar.
• Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11 (3), 472-480.
• Dayan, M. O. (2017). Anatomi. N. Işık ve A. Er (Ed.) Güvercin El Kitabı: Yetiştiricilik, Besleme, Anatomi Hastalıklar, Tedavi, İlaç Uygulamaları, Referans Değerler (s. 55-70). Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri.
• Ergin, M. (1964). Dede Korkut Kitabı: Metin-Sözlük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Gıcık, Y. (1999). Ankara ve Çevresinde Yaban Güvercinlerde Ektoparazitler. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 5 (1), 71-74.
• Güllü, R. E. (2020). 19-20. Yüzyıllarda Avrupa’da ve Türkiye’de Askerî Posta Güvercini Kullanımı. Belleten, 84 (301), 1175-1218.
• Gürkan, E. (2006). Bursa Yöresi Güvercin (Columba livia gmelin; columbiformes)'lerindeki Helmintlerin Belirlenmesine Yönelik Araştırmalar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Harekât, İ. (2004). Berîd. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 5, 498-501.
• Hoffner, H. A. (1967). An English-Hittite Glossary. Paris: Librairie C. Klincksieck.
• Holzmann, P. (1978). Posta Güvercinleri. Çev. Aydın Öztan. Bilim ve Teknik, 133, 34-36.
• Kahraman, S. A. & Dağlı, Y. (2008). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahâtnamesi: İstanbul. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karaketir, E. (2015). Pers Kralı II. Kyros (Hayatı, Şahsiyeti ve Siyasi Faaliyetleri). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Karaketir, E. (2016). Çivi Yazılı Belgeler ve Antik Kaynaklar Işığında Pers İmparatorluğu’nun Kuruluşu. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1 (2), 133-156.
• Kılıç, Y. & Uncu, E. (2011). Eski Mezopotamya İnanç Sisteminin Yunanlılara Etkisi (İstar- Aphrodite Örneği). History Studies, 3 (1), 183-201.
• Kitabı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları (2013). Kutsal Kitap Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları.
• Komisyon (2006). Selçuklularda Güvercin Yetiştiriciliği. Güvercin Dergisi, 1, 12-13.
• Küçük, A. (2017). Türklerin Yaratılış Mitlerinde Kuşlar. E. Gürsoy Naskali ve A. Şeker (Ed.) Kuş Kitabı (s. 15-26). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Lewis, S. & Llewellyn-Jones, L. (2018). The Culture of Animals in Antiquity: A Sourcebook with Commentaries. New York: Routledge.
• Mansel, A. M. (1971). Ege ve Yunan Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mantu, D. (2017). Klasik Türk Şiirinde Bir Haberleşme Vasıtası Olarak Kuşlar. E. Gürsoy Naskali ve A. Şeker (Ed.) Kuş Dili: Dilde, Edebiyatta ve Sanatta Kuşlar (s. 274-297). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Marcus Gavius Apicius (2022). Marcus Gavius Apicius’un Mutfak Kültürü Hakkındaki 10 Kitabı. Çev. Sehriye Şahin. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Oppenheim, A. L., Reiner, E. & Biggs, R. D. (2004). The Assyrian Dictionary. Chicago, İllinois: The Oriental Institute of the University of Chicago.
• Öger, A. & Köse, S. (2014). Uygur Kültüründe Tufan’ın Kuşları: Kırlangıç ve Güvercin. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 3, 163-175.
• Özbek, S. (2018). Güvercin Kanadında Gelen Haber: Ortaçağ Türk-İslam Devletlerinde Posta Güvercinleri. Gazi Türkiyat, 23, 19-44.
• Özçelik, S. (2016). Dede Korkut: -Dresden Nüshası- Metin, Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özdemir, T. (2021a). Eskişehir’de Güvercin Yarışlarının Halk Bilimsel İncelenmesi. Yazıt Kültür Bilimleri Dergisi, 1(2), 181-207.
• Özdemir, T. (2021b). Eskişehir’de Güvercin Yetiştirme Kültürü. M. A. Yolcu ve M. Aça (Ed.) Motif Vakfı Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu-II Tam Metin Bildirileri (s. 113-133). İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
• Özer, S. (2015). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Posta Güvercinleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55 (2), 167-188.
• Petek, M. (2004). Kafes Kuşları. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 23 (1-2-3), 131-136.
• Ptt Genel Müdürlüğü (2007). Geçmişten Günümüze Posta. Ankara: PTT Genel Müdürlüğü.
• Reiner, E. & Biggs, R. D. (2000). The Assyrian Dictionary. Chicago, İllinois: The Oriental Institute of the University of Chicago.
• Roth, M. T. (2010). The Assyrian Dictionary. Chicago, İllinois: The Oriental Institute of the University of Chicago. Sarıca, B. (2004). Van’da Güvercin Yetiştiriciliğinde Kullanılan Sözcükler. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 18, 317-332.
• Sarıöz, N. Y. & Atasoy, F. (2012). Evcil Güvercinlerde (Taklacı) Kuluçka, Yaşama Gücü ve Büyüme Özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 52 (1), 21-31.
• Şişci, F. (2018). Türk Mitolojisinde Güvercin Motifi ve Çağdaş Türk Resminde Temsili. İdil Dergisi, 7 (41), 47-53.
• Teyssedre, A. (1998). Posta Güvercinleri. Çev. Selçuk Alsan. Bilim ve Teknik, 364, 86-87.
• Türkeş, M. & Gündüz, S. (2021). Klasik Manisa Hünkârisi Güvercinleri: Tarihçe ve Sınıflandırması. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 51, 307-326.
• Türktaş, M. M. (2017). Anadolu'da Anlatılan Kuş Efsaneleri. E. Gürsoy Naskali ve A. Şeker (Ed.) Kuş Kitabı (s. 27-37). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Ünal, A. (2016). Hititçe-Türkçe Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca Sözcük Listeleriyle Birlikte. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Üneri, S. (2017). Sultan Güvercini Hünkâri: ‘Klasik’ Hünkâri Güvercin Irkı Hakkında Araştırma ve İnceleme. İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• Üneri, S. (2018). İki Kanat Bir Kuyruk O da Başına Buyruk. Atlas Tarih Dergisi, 51, 120-125.
• Yenilmez, F. (2020). Güvercinler. F. Yenilmez (Ed.) Hayvancılık Alanında Akademik Araştırmalar (s. 3-45). Ankara: İksad Yayınevi.
• Yıldız, M. (2012). Osmanlı Devleti'nde Bir Saray Hapishanesi: 18.-19. Yüzyıllarda Bostancıbaşı Mahbesi. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Mecmuası, 22 (1), 239-275.
• Yılmaz, O. (2012a). Güvercin (Columba Livia) Yetiştiriciliği. Zile: Veni Vidi Vici Yayınevi.
• Yılmaz, O. (2012b). Güvercinlerde Bazı Temel Bakım ve Besleme Kuralları, Hayvansal Üretim Dergisi, 53 (1), 44-48.
• Yılmaz, O. (2016). Türkiye Yerli Güvercin Irkları. Zile: Veni Vidi Vici Yayınevi.
• Yılmaz, O. (2017). Türklerde Kuş, Kuşçu, Kuşbaz ve Kuşhaneler. E. Gürsoy Naskali ve A. Şeker (Ed.) Kuş Kitabı (s. 475-487). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Yılmaz, O., Ertürk, Y. E., Coşkun, F. & Ertuğrul, M. (2014a). Güvercinin (Columba livia Gmelin, 1789) Ekonomik Önemi. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3 (2), 199-207.
• Yılmaz, O., Coşkun, F. & Ertuğrul, M. (2014b). Kutsal Bir Fenomen Olarak Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet’te Güvercin. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 129-140.
• Yılmaz, O., Savaş, T. & Ertuğrul, M. (2012). Güvercin ve Yetiştiriciliğinin Türk Kültüründeki Yeri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1 (2), 79-86.
• Yılmaz, O. & Boz, A. (2012a). Tarihten Günümüze Türkiye’de Güvercin (Columba Livia) Yetiştiriciliği. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9 (1), 45-51.
• Yılmaz, O. & Boz, M. A. (2012b). Türkiye’de Amatör Güvercin Yetiştiriciliğinin Durumu ve Kullanılan Yöresel Tip Sınıflandırmaları. Akademik Ziraat Dergisi, 1 (1), 45-60.
• Yılmaz, O. & Ertuğrul, M. (2012). Tarihte Güvercin Yetiştiriciliğinin Önemi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 16 (2), 1-7.
• İNTERNET KAYNAKLARI
• URL-1 Yavuz İŞÇEN, “Posta Güvercinlerinin Kökeni ve Geliştirilmesi”, http://www.guvercinbirligi.com/Arsiv_Makaleleri/Irklar/posta.htm (Erişim Tarihi: 03/11/2022).
• URL-2 https://www.trthaber.com/haber/yasam/yon-bulma-ustasi-posta-guvercinleri-219582.html (Erişim Tarihi: 05/11/2022).
• URL-3 http://www.gufed.com (Erişim Tarihi: 05/11/2022).
• URL-4 https://www.aljazeera.com.tr/makale/posta-guvercinlerinin-kimlikleri-bileklerinde (Erişim Tarihi: 05/11/2022).
• URL-5 https://www.aa.com.tr/tr/yasam/posta-guvercini-new-kim-1-6-milyon-avroya-satildi/2045429 (Erişim Tarihi: 06/11/2022).
• URL-6 https://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/05/130522_guvercin_bolt (Erişim Tarihi: 06/11/2022).
• URL-7 http://www.posta.com.tr/uruguay-ordusu-posta-guvercini-yetistiriyor-haberi-1275627 (Erişim Tarihi: 06/11/2022).
• URL-8 https://www.yenisafak.com/hayat/hindistanda-tehdit-tasiyan-guvercin-tutuklandi-2540401 (Erişim Tarihi: 06/11/2022).
• URL-9 https://www.sabah.com.tr/dunya/2016/05/04/urdunde-daese-ait-iha-ve-posta-guvercini-bulundu (Erişim Tarihi: 07/11/2022).
• URL-10 https://www.sabah.com.tr/dunya/2013/06/26/guvercin-8-bin-km-yol-katetti (Erişim Tarihi: 09/11/2022).
• URL-11 http://www.yeniduzen.com/onlar-birer-sovalye-posta-guvercinleri-31340h.htm (Erişim Tarihi: 10/11/2022).
• URL-12 https://www.posta.com.tr/dunya/video-posta-guvercini-donercide-mola-verdi-2335504 (Erişim Tarihi: 10/11/2022).
• URL-13 https://aa.com.tr/tr/yasam/posta-guvercini-bir-yuvaya-donus-oykusu/877271 (Erişim Tarihi: 11/11/2022).
• URL-14 https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/edirne/burasi-da-guvercin-oteli-11857979 (Erişim Tarihi: 11/11/2022).
• URL-15 https://www.edirnehaber.org/turkiyede-tek-dunyada-ucuncu/21930/ (Erişim Tarihi: 12/11/2022).
• URL-16 https://www.hurriyet.com.tr/gundem/posta-guvercinleri-gumruge-takildi-40054180 (Erişim Tarihi: 12/11/2022).
• URL-17 https://www.aa.com.tr/tr/yasam/esiyle-posta-guvercini-araciligiyla-haberlesiyor/588406 (Erişim Tarihi: 12/11/2022).
• URL-18 http://www.star.com.tr/yasam/uluslararasi-posta-guvercinleri-fuari-acilacak-haber-807510 (Erişim Tarihi: 14/11/2022).
• URL-19 https://www.yeniasir.com.tr/yasam/2015/07/12/50-milyon-liralik-guvercin-pazari (Erişim Tarihi: 14/11/2022).
• URL-20 http://www.gazetevatan.com/1050-kilometreyi-1-5-gunde-uctu--1110577-yasam (Erişim Tarihi: 14/11/2022).
• URL-21 http://www.star.com.tr/yasam/posta-guvercini-altin-kazandirdi-haber-1124159 (Erişim Tarihi: 15/11/2022).
• URL-22 http://www.iha.com.tr/haber-sahiplerine-10-bin-lira-kazandirmak-icin-kanat-cirptilar-488453 (Erişim Tarihi: 15/11/2022).
• URL-23 https://www.kibrisgazetesi.com/kibris/guvercin-mersinden-gonyeliye-geldi-h67937.html (Erişim Tarihi: 16/11/2022).
• URL-24 https://www.haberler.com/kultur-sanat/964-adet-posta-guvercini-birincilik-icin-yaristi-15021619-haberi (Erişim Tarihi: 16/11/2022).