İBN REŞÎK EL-KAYRAVÂNÎ’NİN TASVİRCİLİĞİ: ŞİİRLERİNDE MEYVE MOTİFİ

Yıl 2023, Sayı: 23, 125 - 138, 28.02.2023

İhsan Doğru

https://doi.org/10.33404/anasay.1235810

Öz

Tasvir hem resimde hem de şiirde kullanılan bir sanattır. Tasvirde dikkat çeken ve bir nevi onun başarısını kanıtlayan husus ressamın ya da şairin karşısında yer alan bir nesne ya da canlının tıpatıp aynısının tuvalde oluşturulması veya mısralarda nakşedilmesidir. Bir hal veya hareket de tasvirin konusu olabilmektedir. Resimde tasvir şekiller ve renklendirmeyle yapılırken şiirde bu unsurların yerini kelimeler alır. Yetenekli bir şair o kelimeleri kullanarak şiirselliğin kalitesini düşürmeden tasvir eylemini gerçekleştirir. Şiiri işiten ya da onu okuyan kişi mısraları dinlerken/okurken hemen gözü önünde mısralarda betimlenen varlığı, hali veya olayı canlandırabiliyorsa yapılan betimlemenin başarıya ulaştığı söylenebilir. Şairin betimlemeyi şiirselliği bozmadan başarması oldukça güçtür. Bu açıdan tasvir işi de yetenekli bir şairin elinden daha iyi bir şekilde sunulacaktır. Arap şiirinde Cahiliye döneminden beri tasvir geleneği devam etmektedir. Birçok şair tabiatı, çölü, çadırı, deveyi, atı, zürafayı, kuşları, bahçeleri, binaları, göksel varlıkları vs. akla gelebilecek pek çok şeyi tasvir etmiştir. İbn Reşîk de bu şairlerden birisidir. Tasvirlerinde varlığı, hali veya olayı en iyi şekilde yansıtacak kelimeler seçtiği görülmüştür. Bu tasvirlerden bir kısmı da meyve tasvirleridir. Meyve motifini bazen bir bahçeyi veya meyvenin kendisini ya da onun yenişini ortaya koymak için bazen de eski şairlerin geleneğine tabi kalarak teşbih ve istiare yoluyla sevgiliyi, onun fiziki özelliklerini belirtmek için kullanmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada İbn Reşîk’in tasvirleri başarılı bir şekilde kullandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Arap şiiri, tasvir, İbn Reşîk el-Kayravânî, divan, meyve motifi

Teşekkür

Sayın hocam, derginizde ilk yayınım olacak. Umarım ilerleyen günlerde yapacağımız çalışmalarımızın da yayımlandığına şahit oluruz. Şükranlarımı sunuyorum. Saygılarımla,

THE DEPICTION OF IBN RASHĪQ AL-QAYRĀWANĪ: FRUIT MOTIF IN HIS POEMS

Öz

Depiction is an art used in both painting and poetry. The thing that draws attention in the depiction and proves its success in a way is the creation of the exact same object or creature opposite the painter or poet on the canvas or embroidered in verses. A state or movement can also be the subject of the description. While the depiction is made with shapes and coloring in painting, words take the place of these elements in poetry. A talented poet performs the act of describing using those words without degrading the quality of the poetry. It can be said that the description is successful if the person who hears or reads the poem can revive the being, state or event described in the verse right in front of his or her eyes while listening/reading the verse. It is very difficult for the poet to achieve the description without ruining the poetry. In this respect, the work of depiction will be presented in a better way by a talented poet. In Arabic poetry, the tradition of depiction has continued since the period of Jahiliyyah. Many poets describe many things imaginable like nature, desert, tent, camel, horse, giraffe, birds, gardens, buildings, celestial beings, etc. Ibn Rashīq is one of these poets. It has been observed that he chose words that best reflect the existence, state or event in his depictions. Some of these depictions are fruit depictions. He used the fruit motif sometimes to reveal a garden or the fruit itself or its eating, and sometimes to reveal the physical characteristics of the lover through similes and metaphors, following the tradition of the old poets. In this study, content analysis method, one of the qualitative research methods, was used. In the study, it was seen that Ibn Rashīq used the descriptions successfully.

Anahtar Kelimeler

Arabic poetry, description, Ibn Rashīq al-Qayrāwanī, divan, fruit motif

Kaynakça

• Ayyıldız, E. (2021). Endülüslü Şair İbn Hafâce’nin Tabiat Şiirleri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 21 Sayı: 1, 142-160.
• Brockelmann, C. (t.y.) Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî. V. cilt. II. Baskı. Ar. Çev. Ramazan Abduttevvâb, es-Seyyid Yakub Bekr. Kahire: Dâru’l-Maârif.
• Doğru, İ. (2020). Cahiliye Kültürünün Şiir Çevirisiyle Aktarımı: Yedi Askı’da Öne Çıkan Unsurlar. Çeviriye Kültürel Bakış. Esra Uluşahin. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• İbn Hallikân, A. (t.y.). Vefeyâtu’l-A‘yân. II.cilt. Tahk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâr Sâdir.
• El-Kiftî, A. (1986). İnbâhu’r-Ruvât ‘alâ Enbâhi’n-Nuhât. I. Baskı. Tahk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Kahire: Dâru’l-Fikr el-‘Arabî.
• İbn Reşîk, H. (1989). Dîvânu ibn Reşîk el-Kayravânî. Haz. Abdurrahman Yâgî. Beyrut: Dâru’s-Sekâfe.
• İbn Reşîk, H. (2000). el-‘Umde. I. Baskı. Tahk. en-Nebevî Abdulvahid Şa‘lân. Kahire: Mektebet el-Hâncî.
• Şensoy, S., ve Küçüksarı, M. (2019). İbn Şeref el-Kayravânî’nin Şiirlerinde Şikâyet Teması. Disiplinlerarası Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 27-46.
• Tüccar, Z. (1999). İbn Reşîk el-Kayrevânî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (C.20, ss.247-249). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ez-Zehebî, M. (1996). Siyeru A‘lâmi’n-Nubelâ. 11. Baskı. Tahk. Şuayb el-Arnaût, Muhammed Nuaym el-Arksûsî. Beyrut: Muesseset er-Risâle.
• ez-Ziriklî, H. (2002). el-A‘lâm. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn.