ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANESİ KULLANICILARININ ELEKTRONİK VE BASILI KAYNAK TERCİHLERİNE İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Sayı: 25 - ., 181 - 204, 31.08.2023

Raşit Süzer

https://doi.org/10.33404/anasay.1302907

Öz

Sanayi devriminden sonra bilim ve teknolojik gelişmelerin hız kazanması ile elektronik kaynaklar hayatımıza girmiş ve öğrencilerin, akademisyenlerin ve araştırmacıların bilgiyi arama, erişim, kaydetme, işleme, kullanma ve paylaşma etkinliklerini büyük oranda değiştirmiştir. Bununla beraber basılı kaynaklar da kişiler, kurumlar ve yayınevleri tarafından yayınlanmaya ve kullanıcılar tarafından da kullanılmaya devam etmiştir. Elektronik ve basılı kaynakların kullanım şekli ve oranı birçok değişkenden etkilenebilmektedir. Bu değişkenleri sıralarsak; yayının türü, yayının kullanılma amacı, kullanıcının yaşı, alanı, alışkanlığı ve yatkınlığı gibi birçok değişkenden etkilenmektedir. Kütüphaneler artan elektronik ve basılı kaynakları kontrol edebilmek, bütçelerini yeterli bir şekilde düzenlemek, nitelikli derme oluşturmak, kaynaklarının kullanıcılar tarafından daha verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla elektronik ve basılı kaynakların seçimini birtakım unsurları göz önüne alarak karar vermelidir. Bu çalışmanın amacı üniversite kütüphanelerinin derme geliştirme sürecinde sağlanacak kaynakları belirlemesi için üniversite kütüphanesi kullanıcılarının basılı ve elektronik bilgi kaynağı tercihlerinin incelenmesi ve basılı ve elektronik kaynak tercihlerine ilişkin değişkenlerin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda oluşturulan anket, evren olarak seçilen Karabük Üniversitesi’nde uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 25 programı ile analiz edilmiştir. Elektronik ve basılı kaynak tercihleri ve bu tercihleri etkileyen nedenler; katılımcıların demografik özelliklerine (yaş, alan, görev ve cinsiyet), yayını türüne, yayının kullanım amacına, kaynağın ulaşılabilirliğine, kaynağın kullanım yatkınlığı gibi nedenlere bağlı olarak farklılaştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Elektronik kaynak, E-Kitap, Basılı kaynak, Üniversite kütüphaneleri, Okuma formatı tercihleri

A STUDY ON ELECTRONİC AND PRİNTED SOURCE PREFERENCES OF UNİVERSİTY LİBRARY USERS

Öz

After the industrial revolution, electronic resources entered our lives with the acceleration of science and technological developments. They significantly changed the information searching, accessing, recording, processing, using and sharing information activities of students, academicians and researchers. In addition, it continued to be published by individuals, institutions and publishing houses in printed sources and used by users. The way and rate of use of electronic and printed resources can be affected by many variables If we list them, The type of publication is affected by many variables such as the purpose of the publication and user age, field, habit, and predisposition. Libraries should decide on the selection of electronic and printed resources, taking into account some factors, to control the increasingly electronic and printed resources, organize their budgets adequately, create qualified collections, and ensure that their resources are used more efficiently by users. This study aims to examine the printed and electronic information source preferences of university library users to determine the resources to be provided in the collection development process of university libraries and to determine the variables related to their printed and electronic resource preferences. The questionnaire created for this purpose was applied in Karabük University, chosen as the universe. The obtained data were analyzed with SPSS 25 program. Electronic and printed resource preferences and the reasons affecting these preferences; It was observed that the participants differed due to the demographic characteristics (age, field, task, and gender), the type of publication, the purpose of use of the publication, the accessibility of the source, and the tendency to use the source.

Anahtar Kelimeler

Electronic Resource, E-Book, Printed Source, University Libraries, Reading format preferences.

Kaynakça

• Aharony, N. ve Bar-Ilan, J. (2018). Students’ academic reading preferences: An exploratory study. Journal of Librarianship and Information Science, 50(1), 3–13. https://doi.org/10.1177/0961000616656044 .
• Anuradha, K. T. ve Usha, H. S. (2006). Use of e-books in an academic and research environment A case study from the Indian Institute of Science. Program: electronic library and information systems, 40 (1), 48-62. https://doi.org/10.1108/00330330610646807, Atılgan, D. (2006). İletişim teknolojileri çağında değişen bilgi hizmetleri. 1. Uluslararası Bilgi Hizmetleri Sempozyumu: İletişim, (s. 237-246). İstanbul, Türkiye.
• Atılgan D. ve Yusuf, Y. (2009). Elektronik kaynakların seçimi ve değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23 (4), 769-802.
• Bhardwaj, M. ve Sharma, S. (2015). Electronic resources for ıniversity library and its advantages. International Journal of Research in Library Science, 1(2), 1-11.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (24. Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (4. Baskı). Pegem Akademi.
• Cumaoğlu, G., Saçıcı, E. ve Torun, K. (2013). E-Book versus printed materials: preferences of university students. Contemporary Educational Technology, 4 (2), 121-135.
• Çelik, A. (1986). Elektronik yayıncılık üzerine. Türk Kütüphaneciliği, 35(4), 4-10.
• Çelik, T. (2015). Öğrencilerin E-Kitap Okuma Tutumlarının İncelenmesi. Turkish Studies, 10 (3), 271-284. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7803
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler İçin çok değişkenli istatistik: spss ve lısrel uygulamaları (4. Baskı). Pegem Akademi.
• Dilevko, J. ve Gottlieb, L. (2002). Print sources in an electronic age: a vital part of the research process for undergraduate students. The Journal of Academic Librarianship, 28 (6), 381-392. https://doi.org/10.1016/S0099-1333(02)00341-5
• Dobler, E. (2015). e-Textbooks: A personalized learning experience or a digital distraction? Journal of Adolescent & Adult Literacy, 58 (6), 444-527. https://doi.org/10.1002/jaal.391
• Gregory, C. L. (2008). "But i want a real book": an investigation of undergraduates' usage and attitudes toward electronic books. Reference & User Services Quarterly, 47 (3), s. 266-273.
• Hernon P., Hopper R., Leach M. R., Saunders L. L. ve Zhang J. (2007). E-book use by students: undergraduates in economics, literature, and nursing. The Journal of Academic Librarianship, 33 (1), 3-13. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2006.08.005
• Kakrıman, A. (2001). Teknolojik gelişmelerin kütüphanelere etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 15(2), 172-177. http://tk.org.tr/index.php/TK/article/view/673/670
• Keş, Y. (2009). Elektronik yayıncılık ve web tasarım (1. Baskı). Hiperkitap.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach’ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48. https://doi.org/10.5455/jmood.20160307122823
• Kul, S. (2014). İstatistik sonuçlarının yorumu: p değeri ve güven aralığı nedir? Türk Toraks Derneği, 8 (1), 11-13. https://doi.org/10.5152/pb.2014.003
• Küçükcan, B. (2006). Dünden bugüne matbaanın serüveni. Milli Kütüphanemizin İlk Yöneticisi Leman Şenalp'e Armağan, (s. 158-172). İstanbul, Türkiye.
• Lancaster, F.W. (1995). The evolution of electronic publishing. Library Trends, 45 (4), 518-527.
• Landay, A., Repanovici, A. ve Gastinger, A. (2015). The more they tried it the less they liked it: Norwegian and Romanian student’s response to electronic course material. ECIL 2015: Information Literacy: Moving Toward Sustainability, (s. 446-554). Tallinn, Estonia.
• Liu, Z. (2006). Print vs. electronic resources: A study of user perceptions, preferences, and use. Information Processing and Management, 42 (2), 583–592. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2004.12.002 Loh, C. E. ve Sun, B. (2018). “I'd still prefer to read the aard copy”: Adolescents’ print and digital reading habits. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 62 (6), s. 663-672. https://doi.org/10.1002/jaal.904
• Malinconico, S. M. ve Warth, J. C. (1996). Electronic libraries: how soon? Program: electronic library and information systems, 30 (2), s. 133-142. https://doi.org/10.1108/eb047223
• Mangen, A., Bente, R. W. ve Brønnick, K. (2013). Reading linear texts on paper versus computer screen: Effects on reading comprehension. International Journal of Educational Research, 58, 61-68. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2012.12.002
• Millar, M. ve Scrier, T. (2015). Digital or printed textbooks: which do students prefer and why? Journal of Teaching in Travel & Tourism, 15 (2), 166-185. https://doi.org/10.1080/15313220.2015.1026474
• Mizrachi, D. (2015). Undergraduates' academic reading format preferences and behaviors. The Journal of Academic Librarianship, 41 (3), 301-311. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2015.03.009
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. ve Sevmez, H. (2018). Üniversite öğrencilerinde dijital/e-kitap okuma kültürü: Selçuk Üniversitesi örneği. DTCF Dergisi, 58 (1), 139-171. http://dx.doi.org/10.33171/dtcfjournal.2018.58.1.8
• Öngöz, S. (2013). Türk öğretim üyelerinin elektronik kitap kullanım durum ve tercihleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3 (1), 33-54.
• Pesut D. ve Zivkovic, D. (2016). Students’ academic reading format preferences in Croatia. New Library World, 117 (5/6), 392-406. https://doi.org/10.1108/NLW-02-2016-0008
• Rao, S. S. (2004). Electronic book technologies: an overview of the presentsituation. Library Review, 53 (7), 363‐371. https://doi.org/10.1108/00242530410552304
• Rod-Welch L. J., Weeg B. E., Caswell J. V. ve Kessler T. L. (2013). Relative preferences for paper and for electronic books: implications for reference services, library instruction, and collection management. Internet Reference Services Quarterly, 18 (3-4), 281-303. https://doi.org/10.1080/10875301.2013.840713
• Rowlands, I., Nicholas, D., Jamali, H. R. ve Huntington, P. (2007). What do faculty and student sreally think about e‐books? Aslib Proceedings, 59 (6), 489-511. https://doi.org/10.1108/00012530710839588 Saxena, A. (2009). Electronic Publishing: Impact of ICT on Academic Libraries. ICAL 2009, (s. 670-672). Delhi, Hindistan.
• Serper, Ö. (2014). Uygulamalı istatistik. İstanbul : Ezgi kitabevi.
• Swain, D.K., Panda, K.C. (2009). Use of electronic resources in business school libraries of an Indian state: A study of librarians' opinion. The Electronic Library, 27(1), s. 74-85. https://doi.org/10.1108/02640470910934605 Üniversiteler Yayın Yönetmeliği. (1984). Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 22.10.1984. Sayısı: 18553.
• Tsakonas, G. ve Papatheodorou, C. (2006). Analysing and evaluating usefulness and usability in electronic services. Journal of Information Science, 32 (5), 400‐419. https://doi.org/10.1177/0165551506065934
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Uluslararası Standart Kitap Numarası (ISBN) İstatistikleri. 10 Haziran 2022 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-(ISBN)-Istatistikleri-2019-33623 adresinden
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Kütüphane İstatistikleri. 18 Ocak 2022 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kutuphane-Istatistikleri-2020-37201 adresinden
• Uplaonkar, S. S. (2021). User Preference on use of print and electronic resources among faculties and PG students: A study of University of Agricultural Sciences, Dharwad. Library Philosophy and Practice, 5633. https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac Walton, E. W. (2007). Faculty and student perceptions of using e-books in a small academic institution. ACRL Thirteenth National Conference, (s. 92-99). Baltimore, USD.
• Wu, M. ve Chen, S. (2011). Graduatestudents' usage of and attitudes towards e‐books: experiences from Taiwan. Program: electronic library and information systems, 45 (3), s. 294-307. https://doi.org/10.1108/00330331111151601
• Yamson, G. C., Appiah, A., Tsegalı, M. (2018). Electronic vs. Print Resources: A Survey of Perception, Usage and Preferences Among Central University Undergraduate Students. European Scientific Journal, 14 (7), s. 291-304. https://doi.org/10.19044/esj.2018.v14n7p291 Yenikurtuluş, H. (2007). Üniversite kütüphanelerinde elektronik bilgi kaynaklarına dayalı yararlandırma hizmeti: İstanbul Bilgi Üniversitesi kütüphanesi uygulama örneği. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi, Ankara.
• Yıldız, N. (2014). Eskiçağda yazı malzemeleri ve kitabın oluşumu (2. Baskı). Türk Tarih Kurumu.
• Yuan W., Van Ballegooie, M. ve Robertson, J. L. (2017). Ebooks versus print books: format preferences in an academic library. Collection Management, 43 (1), s. 28-48. https://doi.org/10.1080/01462679.2017.1365264
• Zabukovec, V. ve Vilar, P. (2016). Paperor Electronic: Preferences of Slovenian Students. European Conference on Information Literacy. ECIL 2015: Information Literacy: Moving Toward Sustainability, (s. 427-435). Tallinn, Estonia.