‘TÜRK DÜNYASI’ SÖYLEMİ İÇİNDE TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI’NIN ROLÜ VE ÖNEMİ

Yıl 2023, Sayı: 25 - ., 40 - 55, 31.08.2023

Bahar Özsoy

https://doi.org/10.33404/anasay.1324953

Cited By: 6

Öz

Sovyetlerin dağılması ile yeniden gündeme gelen ‘Türk Dünyası’ kavramı, Türkiye’nin bölge ülkelerini bir araya getirme çabalarının bir sonucu olarak sağlam temeller üzerine inşa edilmeye çalışılmaktadır. Türk devletleri arasında 1990’lı yıllardan bu yana ikili ilişkilerin yanı sıra siyasi, ekonomik, kültürel başta olmak üzere bir çok alanda iş birliğini teşvik eden mekanizma ve örgütler oluşturulmuştur. Bu kapsamda 1992 yılında bağımsız Türk Devletleri başkanlarını bir araya getiren Zirveler’e 2009 yılındaki Nahcivan Anlaşması ile kurumsal bir nitelik kazandırılmıştır. Zaman içinde çeşitli aksamalar yaşansa da Özbekistan’ın Türk Keneşi’ne asli üyeliği, Macaristan, Türkmenistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin gözlemci üyeliği Birliğin gücünü artırmıştır. Dahası Türk Keneşi’nin Türk Devletleri Teşkilatı adını alması ile üye ülkeler arasındaki iş birliğinin daha da genişlemesi, derinleşmesi ve Türk Dünyası söyleminin güçlenmesi beklenmektedir. Bu çalışma Türk Devletleri Teşkilatının Türk dünyası söylemi içerisindeki rolü ve önemine odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dünyası, Türk Devletleri Teşkilatı, Bütünleşme

THE ROLE AND IMPORTANCE OF THE ORGANIZATION OF TURKIC STATES IN THE DISCOURSE OF THE ‘TURKIC WORLD’

Öz

The concept of the ‘Turkic World’, which came to the fore again with the collapse of the Soviet Union, is being tried to be built on solid foundations as a result of Turkey's efforts to bring the countries of the region together. Since the 1990s, mechanisms and organizations that encourage cooperation in many fields, especially political, economic and cultural, have been established between the Turkic states, as well as bilateral relations. In this context, the Summits, which brought together the heads of independent Turkic States in 1992, gained an institutional character with the Nakhchivan Agreement in 2009. Although there were various disruptions over time, the original membership of Uzbekistan to the Turkic Council and the observer membership of Hungary, Turkmenistan and Northern Cyprus increased the strength of the Union. Moreover, with the Turkic Council taking the name of the Organization of Turkic States, it is expected that the cooperation between member countries will further expand and deepen and the discourse of the Turkic World will strengthen.
This study focuses on the role and importance of the Organization of Turkic States in the discourse of the Turkic world.

Anahtar Kelimeler

Turkic World, Organization of Turkic States, Integration.

Kaynakça

• “Hungary to initiate joint summit of Turkic Council and V4”, 12.11.2021, https://2015-2022.miniszterelnok.hu/hungary-to-initiate-joint-summit-of-turkic-council-and-v4/.
• “Orta Asya, Türk savunma sanayii için önemli bir pazar”, 25.11.2021 https://www.savunmatr.com/orta-asya-turk-savunma-sanayii-icin-onemli-bir-pazar .
• “Türkiye'nin bugüne kadar SİHA sattığı ülkeler”, 19.01.2023, https://www.ensonhaber.com/gundem/turkiyenin-bugune-kadar-siha-sattigi-ulkeler.
• Amreyev, B. (2022). Daha Güçlü, Bütünleşmiş ve Birleşmiş Türk Dünyasına Doğru, https://turkicstates.org/assets/pdf/haberler.
• Aslanlı, A. (2017). Azərbaycan–Müstəqil Dövlətlər Birliyi münasibətləri. Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin əsas istiqamətləri (1991-2016), Məqalələr toplusu, Bakı: Poliart MMC.
• Avcı, E. (2014). Hazar’ın Statü Sorunu ve Sahildar Devletlerin Konuya Yaklaşımları. Uluslararası Stratejik Bakış Enstitüsü (USBED), https://docplayer.biz.tr/-42964143-Hazar-in-statu-sorunu-ve-sahildar-devletlerin-konuya-yaklasimlari-yazar-erkan-avci.html.
• Baghırov, O. (2022). Organization of Turkic States’ Economic Potential and Cooperation Prospects among its Members. Perceptıons, Sprıng-Summer, 53-73.
• Bay, E., Alimbekov, A., Mete, M., Cücük, E. & Yokuş, E. (2017). Türk dünyası birliği algısı. Akademik Bakış, 11 (21), 55-85.
• Chow, E. C. & Lseigh E., H. (2010). Central Asia’s pipelines: Field of dreams and reality. The National Bureau of Asian Research, 29-42.
• Çevikel, Ş. (2022). Coğrafya kader midir? Coğrafya-dış politika ilişkisi: Azerbaycan örneği. Cappadocia Journal of Area Studies (CJAS), 4(1), 40-63.
• Doğanay, H. (1995). Türk Dünyası’nın Siyasi Sınırları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergis, 3, 23-56.
• Doster, B. (2018). Türk Dünyası Avrasya’da Güç Merkezi Oluşturabilir mi?. Yerelden Küresele: Türkiye - Türk Dünyası İlişkilerinin Dünü, Bugünü ve Yarını, 11-12 Ekim 2018, TESAM III. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Yayını, İstanbul, 91-102.
• Erol, M. S. (2018). Avrasya’nın Değişen Jeopolitiğinde Türk Dünyası ve Türkiye: Nasıl Bir Gelecek?, Yerelden Küresele: Türkiye - Türk Dünyası İlişkilerinin Dünü, Bugünü ve Yarını, 11-12 Ekim 2018, TESAM III. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Yayını, İstanbul, 323-330.
• Hablemitoğlu, N. (2004). Gaspıralı İsmail. İstanbul: Bir Harf Yayınları.
• Huntington, S. P. (2021). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması (Çevirmen: Elif Berktaş). Panama Yayıncılık, 1. Basım.
• İpek, C. D. & Güler, M. Ç. (2023). The origins of the unity ıdea in the Turkic world. Bilig, 105, 129-158. Kabakcı, F. (2022, 15 Aralık). Türkmenistan gazının Türkiye ve Avrupa'ya ulaştırılması 'tarihi öneme sahip bir girişim', https://www.aa.com.tr.
• Kayalar, S. (2022). Yeni Yüzyılın Eşiğinde Türk Dünyası. Kriter, 7(73), https://kriterdergi.com/dosya-turk-devletleri-teskilati/yeni-yuzyilin-esiginde-turk-dunyasi.
• Köstem, S. (2019, October 3). The Power of the Quiet? Turkey’s Central Asia Strategy, https://www.ispionline.it/en/pubblicazione/power-quiet-turkeys-central-asia-strategy-24069 .
• Kushkumbayev, S. & Mussabekova, A. (2022). New Kazakhstan and the future of the organization of Turkic states: key areas of cooperation. Perceptıons, Sprıng-Summer, 73-90.
• Külebi, A. (2006). Türklüğün Jeopolitiği Umut Doludur. Türk Yurdu, 222, https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=3927.
• CNN Türk (2023, 25 Ocak). Macaristan AB'den doğal gaz için Azerbaycan'a yönelmesi istedi. https://www.cnnturk.com/ekonomi/macaristan-abden-dogal-gaz-icin-azerbaycana-yonelmesi-istedi.
• Memmedov, A. & Hasanoğlu, M. (2023). Hazar Denizi`nden Akdeniz`e Zengezur Koridoru. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(2), 334-344.
• Modern Silk Road (t.y.). Proje Hakkında, http://www.modernsilkroadtour.-com/tr/proje-hakkinda. O'Byrne, D. (2021, Dec 01) New American company seeks to realize Trans-Caspian pipe dream, https://eurasianet.org/new-american-company-seeks-to-realize-trans-caspian-pipe-dream.
• Özsoy, B. (2021). Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Asiyanın türkdilli dövlətləri ilə münasibətləri. Bakü Devlet Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bakü.
• Özsoy, B. (2022). Rusya-Ukrayna Savaşı ve Türk Devletleri Teşkilatı Ülkeleri. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 22(2), 549-576.
• Qafqaz İnfo (2023, 30 Ocak). Azərbaycan-Macarıstan münasibətləri yeni inkişaf mərhələsində, https://qafqazinfo.az/news/detail/azerbaycan-macaristan-munasibetleri-yeni-inkisaf-merhelesinde-389786.
• Sandalcılar, A. R. & Ayran Cihan, K. (2023). Türk devletleri teşkilatı üye ülkeleri arasında Türkiye’nin rekabet gücü. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 7(1), 132-151.
• Sipahi E.B. & Özsoy, B. (2018). Türk dünyasında diaspora faaliyetleri bağlamında Türk Keneşi ve Türksoy üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Avrasya Göç Sempozyumu, Türkistan/Kazakistan: İstanbul Medeniyet Üniversitesi medeniyet araştırmaları merkezi, 9-13 Ekim, 397-419.
• TDİK, www.turkkon.org/tr-TR/genel-bilgi/1/10.
• Tellal, E. (2010). Zümrüdüanka: Rusya Federasyonu’nun Dış Politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(03), 189-236
• Temel belgeler: Türk Keneşi, https://www.turkicstates.org/tr/temel-belgeler.
• TRT Avaz (2023, 23 Şubat). Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ilk yılında Türkiye'nin Orta Koridor'daki konumu güçlendi, https://www.trtavaz.com.tr/haber/.
• Turan, M. N. (2020). “Türk modeli” ve “Türk dünyası” Söylemlerinin Jeopolitiği: 1990’lar Türkiye’sine Bir Bakış. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 3(2), 185-204.
• Türk Devletleri Teşkilatı Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomik Reformların Analizi ve İletişim Merkezi (2023). Türk Cumhuriyetleri Ekonomik Görünümü: Ocak-Mart 2023, https://ereforms.gov.az/files/te_review/pdf/tr/3849b9d38746549878dccc081d634a38.pdf.
• Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı (t.y.). Türkiye'nin Çok Taraflı Ulaştırma Politikası, https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-cok-tarafli-ulastirma-politikasi.tr.mfa.
• Vəliyev, C. (2017). Azərbaycanın Xarici Siyasətində Türk Şurasının yeri. Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin əsas istiqamətləri (1991-2016) məqalələr toplusu, Bakı: Poliart MMC.
• Yenişafak (2023, 1 Haziran). Türklerin IMF’si resmen kuruldu. https://www.-yenisafak.com/ekonomi/turklerin-imfsi-resmen-kuruldu-4535117
• Yılmaz, B. A. (2019). Soğuk Savaş Sonrasında Türk-Orta Asya İlişkilerinde Türk Keneşi’nin Rolü: Dönemler ve Değişim Dinamikleri. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 7(1), 1-25.
• Yüce, M. (2022). Türkiye’nin Türk Devletleri Teşkilatı Ülkeleriyle İkili İlişkileri, SETA Yayınları, I. Baskı.
• Zorlu, K. (2019). Türk Dünyası Güncesi. 1.Baskı, İstanbul: Ötüken.
• https://tr.tradingecono-mics.com/turkey/gdp.