Tarihi Süreçte Türkiye ve İngiltere Arasında Ticari ve Turistik Bağlar

Yıl 2024, Sayı: 30, 196 - 211

Muhammet Nimet Çavuş

https://doi.org/10.33404/anasay.1541574

Öz

Türk-İngiliz ilişkileri tarihsel gelişim süreci boyunca ve 16. yüzyıla kadar dalgalı bir seyir izlemiştir. Yüzyılın başında dostane ve ticari ilişkiler, değişen güç dengelerindeki değişimler ve çıkar çatışmaları 19. yüzyılda çatışma ortamına girmiştir. Balkan, Ermeni, Mısır ve Yahudi yerleşimlerinin sorunları ve Türkiye'nin Ortadoğu’da toprak edinme çabası, Birinci Dünya Savaşı’nda iki ülkeyi karşı karşıya getirmiştir. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İngilizlerin Türkiye’ye yönelik politikası Anadolu’yu Yunan yönetimine bırakmak yönündeydi, ancak 30 Ağustos’ta Mustafa Kemal Paşa’nın zaferiyle Türkleri dar bir alana sıkıştırma hayali sona ermiştir. Bu tarihten sonra İngiliz hükümetleri yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti ile anlaşmaya varmayı tercih etmiştir. Türkiye, İngiltere’nin İkinci Dünya Savaşı’nda kendi tarafına çekmek istediği önemli ülkelerden biriydi ve Osmanlı döneminde dostluktan çatışmaya geçen ilişkiler, İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda yeniden yumuşamaya başlamış ve ikili ilişkiler iyiye gitmiştir. Özellikle turizm alanında bugüne kadar devam etmiştir.
Türkiye’de 1970-2010 yılları arasında turizm yatırımları ve bu yatırımların toplam yatırımlar içindeki payı konusunda İngiliz sermayesi önemli bir yere sahiptir. Bu dönemde İngiltere’den Türkiye’ye 26.545.997 İngiliz vatandaşı gelmiş ve İngiltere, Türkiye’ye turist gönderen ülkeler arasında üçüncü sırada yer almıştır. 2000 yılından sonra İngilizlerin çoğunlukla Ege ve Akdeniz kıyı şeridindeki turizm yerlerini tercih ettiği görülmüştür. Türkiye’nin 2010 yılında turizmden elde ettiği gelir 20.806.000 dolar olmuştur. İngiliz turistlerin Türkiye’yi tercih etmelerinin başlıca nedenleri arasında maliyetin düşük olması, kalite, altyapı ve olanaklar, iklim koşullarının elverişliliği ve güneşli günlerin sayısı, aktarmasız/direkt uçuşların sayısı ve sıklığı yer almaktadır.
Yabancıların Türkiye’ye yerleşmek üzere göçünde gayrimenkul satın almasına olanak sağlayan Tapu Kanunu’nun kabul edilmesi etkili olmuş ve 2000-2010 yılları arasında İngilizler yoğun bir şekilde Türkiye’den gayrimenkul satın almıştır. Türkiye ile İngiltere arasındaki siyasi ve sosyo-ekonomik ilişkilerdeki olumlu seyrin iki ülke arasındaki ekonomik ve turizm ilişkilerine de yansıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Turizm Tarihi, Türkiye-İngiltere Ekonomik İlişkileri, Türkiye-İngiltere Turizm İlişkileri

TRADE AND TOURISM TIES BETWEEN TURKEY AND ENGLAND IN THE HISTORICAL PROCESS

Öz

Turkish-British relations followed a fluctuating course throughout the historical development process and until the 16th century. Friendly and commercial relations at the turn of the century, changes in the shifting balance of power and conflicts of interest entered into a conflictual environment in the 19th century. The Balkan, Armenian, Egyptian and Jewish settlement problems and Turkey's endeavour to acquire territory in the Middle East brought the two countries face to face in the First World War. After the First World War, the British policy towards Turkey was to leave Anatolia under Greek rule, but with the victory of Mustafa Kemal Pasha on 30 August, the dream of squeezing the Turks into a narrow area came to an end. After this date, British governments preferred to reach an agreement with the newly established Turkish Republic. Turkey was one of the important countries that Britain wanted to attract to its side in the Second World War, and relations, which had changed from friendship to conflict during the Ottoman period, began to soften again at the end of the Second World War and bilateral relations improved. They have continued until today, especially in the field of tourism.
British capital has an important place in tourism investments in Turkey between 1970-2010 and the share of these investments in total investments. During this period, 26,545,997 British citizens travelled to Turkey from the UK and the UK ranked third among the countries sending tourists to Turkey. After 2000, it has been observed that the British mostly prefer tourism destinations on the Aegean and Mediterranean coastlines. Turkey's income from tourism in 2010 was 33.027.943 USD. The main reasons why British tourists prefer Turkey are low cost, quality, infrastructure and facilities, favourable climatic conditions and the number of sunny days, the number and frequency of non-stop/direct flights.
The adoption of the Land Registry Law enabling foreigners to purchase real estate was effective in the migration of foreigners to settle in Turkey and the British purchased real estate in Turkey intensively between 2000 and 2010. It can be said that the favourable course of political and socio-economic relations between Turkey and the UK is also reflected in the economic and tourism relations between the two countries.

Anahtar Kelimeler

History of Tourism, Turkey-UK Economic Relations, Turkey-UK Tourism Relations

Kaynakça

• Aslan, A. (2016). Does tourism cause growth evidence from Turkey. Current Issues in Tourism, 19(12), 1176-1184.
• Bayramoğlu-Özuğurlu, S. & Kayıkçı-Yılmaz, M. (2010). Yabancılara toprak satışı: Tarihsel eğilimler. Memleket Siyaset Yönetim, 12, 102-118.
• Cumhuriyet Gazetesi (1988). İngiliz kredisi, Cumhuriyet, 8 Ağustos 1988.
• Çavuş, M. N. (2023). İngiliz turistlerin Türkiye’deki yeri, önemi ve tercihleri International Social Sciences Studies Journal, 9 (110), 6726-6730.
• Çetin, E. & Savrul, M. (2016). Türkiye’de 1980 sonrası liberalleşme sürecinde dış ticaretteki gelişmelerin Türkiye’nin cari açığına etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14 (28), 511-532.
• Demir, Ç. (2010). 1980-2007 Türkiye turizm talebinin ekonometrik analizi: zaman serisi yaklaşımı, Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Dinçer, S. & Şerbetci, T. (2022). Antalya’da yabancıların gayrimenkul edinimi üzerine ekonomik bir yaklaşım.
• Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi USTEK’2022 Özel Sayısı, 20 (01), 14-28.
• Ertem, C. & Yılmaz, M. L. (2014). Türkiye konut sektörü: Gelişmeler – beklentiler. Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE) Raporu, Ekonomi Programı Koordinatörlüğü. Erişim Tarihi: 16.12 2020.
• Evcin, E. (2016). İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde Türkiye’de turizmi canlandırma çabaları. Tarih Araştırmaları Dergisi, 35(60), 213-276.
• Gülbahar, O. (2009). 1990’lardan günümüze Türkiye’de kitle turizminin gelişimi ve alternatif yönelimler.
• Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1), 157-177.
• Güleryüz, U. (2021). Türkiye’de turizmin tarihsel gelişimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Hepaktan, C. E. & Çınar, S. (2010). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 135-154.
• Hürriyet Gazetesi (1975). THY grevi turizme darbe olur, Hürriyet Gazetesi, 3 Nisan 1975.
• İçöz, O. (2011). Seyahat Acentaları ve Tur Operatörlüğü Yönetimi. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Karaca, T. N. (2020). Dostluktan çatışmaya: Osmanlı dönemi Türk-İngiliz ilişkileri. Journal of Anglo-Turkish Relations (JATR), 1, (1), 11-32.
• Kulaksız, Y. (2008). Türkiye’de bölgesel gelişmişlik farkları, istihdam ve kurum hizmetlerinin çeşitlendirilmesi.
• Uzmanlık Tezi. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Ankara.
• KUTO (t. y.). Türkiye-İngiltere ekonomik ve ticari ilişkiler. Aydın: Kuşadası Ticaret Odası (KUTO) Yayınları.
• Kürkçüoğlu, Ö. (1978). Türk İngiliz İlişkileri (1919-1926). Ankara: A.Ü. S. B. F. Yay.
• Milliyet Gazetesi (1968). İngilizler turistik yatırım yapacak, 16 Temmuz 1968.
• Nas, Ç. (2021). Brexit ve Türkiye-AB ve Türkiye-Birleşik Krallık ilişkilerine etkileri. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 20 (Özel Sayı), 325-350.
• Nohutçu, A. (2002). Development of tourism policies in Turkey throughout the republican period in socio-political, economic and administrative perspective: From state sponsored development to various forms of cooperation, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 1-25.
• Okuyucu, A. & Somuncu, M. (2018). 1990-2015 yılları Arasında Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm hareketlerindeki değişim, Türkiye Coğrafya Dergisi, 71, 7-13.
• Oskay, C. (2012). Mersin turizminin Türkiye ekonomisindeki yeri ve önemi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (2), 185-202.
• Örmeci, O. (2016). Son yıllarda Türkiye Birleşik Krallık (İngiltere) ilişkileri; ilişkilerde altın çağ dönemi mi?, Süleyman Demirel Üniversitesi İBF Dergisi, 21(2), 589-621.
• Özcan, M. Ş. (2023). Soğuk Savaş döneminin başında Türk-İngiliz İlişkilerini geliştirmeye yönelik bir adım: Parlamento Heyetlerinin karşılıklı ziyaretleri (1947). Belgi Dergisi,2 (26), 149-175.
• Özgüç, N. (2007). Turizm Coğrafyası Özellikler ve Bölgeler. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Pantelescu, A. M. (2012). Trends in International Tourism, Cactus Tourism Journal, 3(2), 31-35.
• Pekşen, C. (2019). Sovyet kaynaklarında Mustafa Kemal Atatürk ve dönemin Türkiye’si (1923- 1938).
• Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Resmî Gazete (1982). Turizm Teşvik Kanunu. 12.03.1982 Tarih ve Kanun No: 2634, s. 5501-5511.
• Sönmez, S. F., Acar, A. & Atsız, O. (2017). Turizm, terörizm ve siyasi istikrarsızlık. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 28 (1), 110 - 137.
• Sönmezoğlu, F. (1985). Milli Mücadele ve Dış Dünya. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, c.5, İstanbul, İletişim Yayınları, 1084-1092.
• Şanlıoğlu, Ö. & Özcan, E. Ö. (2017). Türkiye’de uygulanan turizm teşvik politikaları ve sonuçları üzerine bir değerlendirme, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 97-118.
• Şimşek, E. & Hassan, A. (2018) The Independent ve The Guardian gazeteleri internet sitelerinde yer alan Türkiye turizm yazılarına yönelik bir içerik analizi, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi 1 (2018), 80-103.
• Temel, M. (1998). Ulusal çıkar politikası açısından İngiltere’nin Osmanlı Devleti’ne ve Milli Mücadeleye bakışı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 120-134.
• The Independent www.independent.co.uk Erişim 06.07.2021. The Guardian www.theguardian.com Erişim 06.07.2021.
• Tezcan, B. (2004). Developing alternative modes of tourism in Turkey. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Toker, B. (2007). Türkiye’de turizm sektörü teşviklerinin değerlendirilmesi, Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 81-92.
• Tonbil, S. A. (2019). Türkiye’de turizm politikası ve planlaması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• TÜİK (2021). Türkiye İstatistik Kurumu, https://kuto.org.tr/site/assets/files/1585/turkiye ingiltere_ekonomik_ve_ticari_iliskiler_bilgi_notu.pdf , Erişim 07.09.2021.
• Ünlüönen, K. & Tayfun, A. (2009). Türk Turizminin Türkiye Ekonomisindeki Yeri. Türk Turizm Tarihi: Yapısal ve Sektörel Gelişim, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ünüvar, Ş., & Şimşek, S. (2012). Kültür ve Turizm Bakanlığının yurtdışı tanıtım filmlerinde kültürel imge kullanımı. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 305-330.
• Üzümcü, A. (2022). 28 ŞUBAT süreci, e-muhtıra ve 15 Temmuz Fetö Darbe Girişiminin ekonomi-politik analizi. ESAM Ekonomik Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 74-121.
• Yamak, N., Tanrıöver, B. ve Güneysu, F. (2012). Turizm-ekonomik büyüme ilişkisi: Sektör bazında bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (2), 205-220.