Çerkeş’ten bir Antik Kent: Tabula Peutingeriana’da Yer Alan Antoniopolis/Antoninopolis?

Yıl 2023, , 97 - 112, 22.12.2023

Erdinç Buruldağ

https://doi.org/10.36891/anatolia.1346723

Öz

İşlevselliği bakımından bir yol haritası olarak tanımlayabileceğimiz Tabula Peutingeriana, Roma İmpa-ratorluğu’nun hakim olduğu coğrafyaları yansıtan bir propaganda aracı olarak da değerlendirilmektedir. Harita, Britanya’dan, Hindistan’a, Kuzey Denizi’nden, Akdeniz’in güney kıyılarına değin farklı coğrafi alanla-rın, yer isimlerinin ve özellikle de oldukça geniş bir yol ağını günümüze taşır. Birden fazla parçadan oluşan Tabula Peutingeriana’nın IX. kısmında Bithynia ve Paphlagonia bölgeleri arasında doğuya doğru uzanan iki yol güzergahı görülmektedir. Bunlardan biri olan güneydeki yolun Nikomedia ile Sinope arasındaki bölümü üzerinde bulunan yer adlarından biri de Antoniopolis’dir. Tabula Peutingeriana’da belirtildiği üzere burası, Gangaris olarak yazılı olan Gangra’nın 64 Roma mili batısında yer almaktadır. Tabula Peutingeriana’nın keşfi ve yayınlanmasını takiben bazı haritalarda Antoniopolis ismine rastlanmaktadır. W. M. Leake, 1822 yılında çizdiği haritada, Antinoopolis olarak belirttiği antik kenti Çerkeş ile eşleştirir. İki asırlık süreç içerisinde Çerkeş ve çevresine gelen seyyahlar ve araştırmacılar, gördükleri arkeolojik verileri not ederken, bölgede yapılan yüzey araştırmaları, burada adı ve kuruluş tarihi bilinmeyen bir antik kentin var olduğunu ortaya koymaktadır. Böylelikle söz konusu antik ve modern yerleşimlerin aynı alanda bulunduğu öngörüsü günü-müze değin kabul görmüştür. Dolayısıyla mevcut çalışmanın amacı, Çerkeş ile Antoniopolis arasındaki ilişki-yi irdelemektir. Bu bağlamda, çalışmada, Çerkeş ve civarındaki antik kentin Tabula Peutingeriana’da yer alan Antoniopolis olup olamayacağı sorusuna eldeki veriler ışığında yanıt aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tabula Peutingeriana, Antoniopolis, Çerkeş, Harita, Yol Ağı, Paphlagonia.

Kaynakça

• Ainsworth, W. F. 1842. Travels and Researches in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea, and Armenia 2. London.
• Albu, E. 2005. “Imperial Geography and the Medieval Peutinger Map.” Imago Mundi 57.2: 136-148.
• Albu, E. 2014. The Medieval Peutinger Map: Imperial Roman Revival in a German Empire. Cambridge.
• Ayhan, B. 1988. Çankırı ve İlçeleri. Ankara.
• Ayhan, B. 1998. Çankırı Tarihi. Ankara.
• Belke, K. 1996. Paphlagonien und Honörias. Tabula Imperii Byzantini 9. Vienna.
• Belke, K. 2017. “Bithynien und Hellespont in der Tabula Peutingeriana.”: A. Külzer, M. St. Popović (eds.), Space, Landscapes and Settlements in Byzantium. Studies in Historical Geography of the Eastern Mediterranean: Presented to Johannes Koder. Vienna: Akademska Knjiga, 51-74.