Aleksandreia Troas'tan Yeni Bir Lahit Yazıtı

Yıl 2019, Sayı: 45, 113 - 124, 18.11.2019

Tolga Özhan , Hüseyin Yaman

Öz

Bu makalede Çanakkale’nin Ezine ilçesinde bir evin bahçe duvarında devşirme malzeme olarak kullanılmış olan bir lahit parçası üzerindeki yeni bir yazıt tanıtılmaktadır. Aleksandreia Troas’taki Roma dönemi mezar mimarisi hakkında bilgi sunan bu yazıt aracılığıyla kentte kama-ra olarak adlandırılan tonoz tavanlı mezar yapılarının –ki kentte bu tipteki mezar mimarisinin varlığı daha önceden bilinmekteydi– üzerine lahit yerleştirildiğini görmekteyiz. Aleksandreia Troas’ta bu türde mezarların varlığı arkeolojik olarak doğrulanmasa da lahidin bu şekilde yer-leştirildiği mezar yapıları Phrygia Hierapolis’inde belgelenmiştir. Ayrıca lahdin yazıtlarda nadir olarak geçen ve “basamaklı platform” olarak tercüme edilen ekbasmosis üzerine yerleştirildiği anlaşılmaktadır. Asia Minor’da özellikle Karia ve Pisidia bölgelerinde ceza formülü içeren me-zar yazıtlarında sıklıkla karşılaşılan tymborykhia kavramı bu yazıt ile Aleksandreia Troas’ta ilk defa kayıt altına alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Troas, Aleksandreia Troas, lahit yazıtı, kamara, ekbasmosis, tymborykhia

A New Sarcophagus Inscription from Alexandreia Troas

Öz

This paper aims to introduce a new sarcophagus inscription which was used as a spolia of the garden wall of a house in the town of Ezine in Çanakkale Province. Providing infor-mation about the tomb architecture of Alexandreia Troas in the Roman Imperial period, the inscription constitutes the first clear epigraphic evidence in the city about the practice of erect-ing a sarcophagus on the top surface of a kamara. Archaeological example of these monu-mental tombs has not documented in the city. However, analogous practice is well known from the necropolis of Phrygian Hierapolis. The inscription also shows that the sarcophagus was placed on a ‘stepped pedestal’ called ekbasmosis, a rare term recorded in inscriptions. With this inscription, the term tymborychia which is common in the funerary inscriptions with fine-clause, especially in Caria and Pisidia, firstly appears in Alexandreia Troas.

Anahtar Kelimeler

Troad, Alexandreia Troas, sarcophagus inscription, kamara, ekbasmosis, tymborychia

Kaynakça

• T. Akçay, Olba’da Ölü Kültü (Ankara 2018).
• E. Alföldi-Rosenbaum, Anamur Nekropolü. The Necropolis of Anemurium (Ankara 1971).
• N. Asgari, “Roman and Early Byzantine Marble Quarries of Proconnesus”, The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology. Ankara-İzmir 23-30/IX/1973 (Ankara 1978), 467-480.
• T. R. Bryce, The Lycians in Literary and Epigraphic Sources (Copenhagen 1986).
• V. Çelgin, Termessos Kenti Nekropol’leri, Unpublished PhD Thesis, İstanbul University 1990.
• S. Cormack, The Space of Death in Roman Asia Minor (Wien 2004).
• J. S. Creaghan, Violatio Sepulcri. An Epigraphical Study, Unpublished PhD Thesis, Princeton University 1951.
• L. de Jong, “Performing Death in Tyre: The Life and Afterlife of a Roman Cemetery in the Province of Syria”, AJA 114.4, 597-630.
• T. Drew-Bear, “Some Greek Words: Part I”, Glotta 50, 1972, 61-96.
• E. Gerner, “Tymborychia”, ZSav 61, 1941, 230-275.
• B. Graef, “Grabdenkmal aus Bithynien”, AM 17, 82-86.
• M. Haake, “L. Flavius Stlaccius aus Sardis, der ‚Beste Sophist‘. Eine neue Ehrenschrift aus Alexandreia Troas für einen bislang unbekannten sophisten” in E. Schwertheim (ed.), Studien zum antiken Kleinasien VII (AMS 66) (Bonn 2011), 147-158.
• A. Hauvette-Besnault – E. Pottier, “Inscriptions d’Asie Mineure”, BCH 4, 1880, 375-382.
• P. Herrmann – H. Malay, New Documents from Lydia (Wien 2007).
• M. Ricl (ed.), The Inscriptions from Alexandreia Troas (Bonn 1997).
• H. Wankel et al. (eds.), Die Inschriften von Ephesos, I-VII (Bonn 1979-1981).
• V. İdil, Likya Lahitleri (Ankara 1998).
• Inscriptiones Graecae ad res Romanas pertinentes, I-IV (Paris 1901-1927).
• J. Keil – A. V. Premerstein, Bericht über eine Reise in Lydien und der südlichen Aiolis (Wien 1908).
• J. Kubinska, Les monuments funéraires dans les inscriptions grecques de l’Asie Mineure (Warsaw 1968).
• A. Machatschek, Die Nekropolen und Grabmaler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien (Graz-Wien-Köln 1971).
• H. G. Mason, Greek Terms for Roman Institutions. A Lexicon and Analysis (Toronto 1974).
• F. Millar, “The fiscus in the first two centuries”, JRS 53, 1963, 29-42.
• N. P. Milner, “A new statue-base for Constantius II and the fourth-century imperial cult at Oinoanda”, AnatST 65, 2015, 181-203.
• E. Öğüş, Columnar Sarcophagi from Aphrodisias (Wiesbaden 2018).
• Ç. Özbek, Arykanda Nekropolü’ndeki Tonozlu Anıt Mezar Yapıları, Unpublished PhD Thesis, Ankara University 2005.
• D. M. Pippidi, “Note de Lectură”, StClas 11, 1968, 233-249.
• M. Ricl, “Two New Inscriptions from Alexandreia Troas”, Tekmeria 5, 2000, 127-132.
• L. Robert, Études Anatoliennes, Recherches sur les inscriptions grecques de l’Asie Mineure (Amsterdam 1970).
• R. Ronchetta, L’architettura Funeraria di Hierapolis di Frigia: le tombe A della Necropoli Nord (Torino 2018). Available at https://areeweb.polito.it/ricerca/hierapolis/TombeA.pdf
• E. Schwertheim, “Anhang: Die Inschriften”, in R. Özgan, Die kaiserzeitlichen Sarkophage in Konya und Umbegung (AMS 46) (Bonn 2003) 85-92.
• C. Şimşek, M. Okunak, and M. Bilgin, Laodikeia Nekropolü (2004-2011 Yılları) (İstanbul 2011).
• J. H. M. Strubbe, ‘ “Cursed be he that moves my bones” ’, in: C. A: Faraone – D. Obbink (eds.), Magika Hiera. Ancient Greek Magic & Religion (Oxford 1991) 33-59.Tituli Asia Minoris, I-V.3 (Vienna 1901-2007).
• M. Waelkens, “Das Totenhaus in Kleinasien”, AntW 11.4, 3-12.
• J. B. Ward-Perkins, “The Imported Sarcophagi of Roman Tyre”, in: H. Dodge – B. Ward-Perkins (eds.), Marble in Antiquity. Collected Papers of J. B. Ward Perkins (London 1992).