The Effect of Bibliotherapy on Primary School Students' Health Literacy and Emergency Service Awareness: Single Group Quasi-Experimental Study

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 107 - 114, 30.09.2025

Esra Bekircan , Fatma Boğan , Yasin Haydar Yartaşı , Senem Baykurt , Mustafa Boğan

https://doi.org/10.54996/anatolianjem.1598378

Öz

Aim: The aim of this study was to enhance primary school students' knowledge levels concerning health literacy and awareness of emergency department services through the use of bibliotherapy.
Material and Methods: This study employed a pre-test and post-test, one-group quasi-experimental design. The study sample consisted of 62 fourth-grade primary school students. Data were collected using the "Personal Information Form", "Health Literacy Scale for School-Age Children", and "Structured Questions on Emergency Service Awareness". A paired samples t-test was used to compare the dependent groups. The relationship between dependent categorical variables was examined using the McNemar test. A significance level of 0.05 was used as the criterion for interpreting whether the obtained values were statistically significant.
Results: A statistically significant difference was found between the pre-test and post-test scores of primary school students regarding their knowledge levels related to emergency department awareness (t61= -2.29; p<0.05). The increase in students' knowledge about triage colors in the emergency department and their understanding of the concept of triage was also statistically significant following bibliotherapy intervention (p<0.05). The improvement in knowledge regarding appropriate situations for emergency department visits was also found to be statistically significant (p<0.05). However, bibliotherapy was not found to have a statistically significant effect on the health literacy levels of primary school students, as there was no significant difference between their pre-test and post-test scores (p>0.05).
Conclusion: It was concluded that bibliotherapy was effective in increasing primary school students' knowledge about the appropriate use of emergency services. In line with the topics covered in the bibliotherapy text, students were found to have learned the emergency department triage color codes, understood the concept of triage, and improved their knowledge of situations that require emergency care. These findings suggest that bibliotherapy-based course content can be developed to raise awareness among children—beginning from primary education—regarding the appropriate and effective use of healthcare services. Such initiatives should be supported by a multidisciplinary approach that integrates emergency medicine, psychiatric nursing, and educational sciences.

Anahtar Kelimeler

bibliotherapy , emergency service , awareness , health literacy , primary school

Bibliyoterapinin İlkokul Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı ve Acil Servis Farkındalıkları Üzerine Etkisi: Tek Gruplu Yarı Deneysel Çalışma

Öz

Amaç: Bu çalışmada bibliyoterapi ile ilkokul öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve acil servis farkındalıklarına yönelik bilgi düzeylerini geliştirmek amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Bu araştırma, ön test ve son test, tek grup yarı deneysel desende yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 4. sınıfa giden 62 ilkokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri "Kişisel Bilgi Formu", "Okul Çağındaki Çocuklar için Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği" ve "Acil Servis Farkındalığına Yönelik Yapılandırılmış Sorular" ile toplanmıştır. Bağımlı iki grup karşılaştırmasında bağımlı örneklem t-testi kullanılmıştır. Bağımlı kategorik değişkenler arası ilişkiye McNemar testi ile bakılmıştır. Elde edilen değerlerin anlamlı olup olmadığının yorumlanmasında 0,05 anlamlılık düzeyi ölçüt olarak kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmada yer alan ilkokul öğrencilerinin acil servis farkındalığına yönelik bilgi düzeyleri ön test ve son test puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edildi (t61=-2,29; p<0,05). Bibliyoterapi sonrasında öğrencilerin acil serviste bulunan triaj renklerine ilişkin ve triajın ne olduğunu anlamalarına yönelik bilgi düzeylerindeki artışın anlamlı olduğu sonucuna ulaşıldı (p<0,05). Acil servise hangi durumlarda başvurulması gerektiğine ilişkin bilgi düzeylerindeki artışın da anlamlı olduğu saptandı (p<0,05). İlkokul öğrencilerinde bibliyoterapinin sağlık okuryazarlığı üzerinde ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir etkisinin olmadığı sonucuna ulaşıldı (p>0,05).
Sonuç: Bibliyoterapinin ilkokul öğrencilerinin acil servis kullanımına yönelik bilgi düzeylerini arttırmakta etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bibliyoterapi metni içerisinde ele alınan konular doğrultusunda öğrencilerin acil serviste bulunan triaj renk kodlarını öğrendikleri, triaj uygulamasının ne olduğunu anladıkları ve acil servislere hangi durumlarda başvurulması gerektiğine yönelik bilgi düzeylerinin arttığı belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, acil tıp, psikiyatri hemşireliği ve eğitim bilimlerinin multidisipliner yaklaşımı temel alınarak, ilköğretim düzeyinden itibaren çocuklara sağlık hizmeti sunan kurumların doğru ve etkili kullanımına yönelik farkındalık kazandırmayı amaçlayan, bibliyoterapi temelli ders içerikleri geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Bibliyoterapi , acil servis , sağlık okuryazarlığı , ilkokul , farkındalık

Kaynakça

• Simsek DO. Triaj sistemlerine genel bakiş ve Türkiye’de acil servis başvurularını etkileyen faktörlerin lojistik regresyon ile belirlenmesi. Sosyal Güvence. 2018; (13): 84-115. doi: 10.21441/sguz.2018.66.
• Oztas D, Güzeldemirci GB, Ozhasanekler A, et al. Sağlık okuryazarlığı perspektifinden mükerrer acil servis başvurularının değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal. 2016; 16(3): 255-62. doi: 10.17098/amj.84540.
• Rademakers J, Heijmans M. Beyond reading and understanding: Health literacy as the capacity to act. Int J Environ Res Public Health 2018; 15(8): 1676. doi: 10.3390/ijerph15081676.
• Batterham RW, Hawkins M, Collins PA, Buchbinder R, Osborne RH. Health literacy: applying current concepts to improve health services and reduce health inequalities. Public Health. 2016; 132: 3-12. doi: 10.1016/j.puhe.2016.01.001.
• Bröder J, Okan O, Bauer U, et al. Health literacy in childhood and youth: a systematic review of definitions and models. BMC Public Health. 2017;17: 1-25. doi: 10.1186/s12889-017-4267-y.
• Fleary SA, Joseph P, Pappagianopoulos JE. Adolescent health literacy and health behaviors: A systematic review. J Adolesc. 2018; 62: 116-127. doi: 10.1016/j.adolescence.2017.11.010.
• Akca A, Ayaz-alkaya S. Okul çağı döneminde sağlık okuryazarlığı ve okul sağlığı hemşiresinin rolü. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021; 8(3): 328-334.
• Betzalel N, Shechtman Z. Bibliotherapy treatment for children with adjustment difficulties: A comparison of affective and cognitive bibliotherapy. J Creat Ment Health. 2010; 5(4): 426-439.
• De Vries D, Brennan Z, Lankin M, Morse R, Rix B, Beck T. Healing with books: A literature review of bibliotherapy used with children and youth who have experienced trauma. Therapeutic Recreation Journal. 2017; 51(1: 48-74. doi: 10.18666/TRJ-2017-V51-I1-7652.
• Rozalski M, Stewart A, Miller J. Bibliotherapy: Helping children cope with life's challenges. Kappa Delta Pi Record. 2010; 47(1): 33-37. doi: 10.1080/00228958.2010.10516558.
• Heath MA, Sheen D, Leavy D, Young E, Money K. Bibliotherapy: A resource to facilitate emotional healing and growth. Sch Psychol Int. 2005; 26(5):563-580. doi: 10.1177/0143034305060792
• Dagoglu NP. Sağlık çalışanlarının yaşadığı iş yeri şiddeti. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi. 2022; 4(2): 252-259. doi: 10.33308/2687248X.202242255.
• Ozer D, Sahin Altun O. Ruh sağlığı okuryazarlığı: Farkındalık ile toplum ruh sağlığını güçlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2022; 14(2): 284-289.
• DeVries D, Sunden S. Bibliotherapy with children who have a sibling with a disability. J Poet Ther. 2019; 32(3): 135-155.
• Betzalel N, Shechtman Z. Bibliotherapy treatment for children with adjustment difficulties: A comparison of affective and cognitive bibliotherapy. J Creat Ment Health. 2010; 5(4): 426-439.
• Bogan M. Kırmızı Arabanın Gizemi. Deta Medya Group.1. baskı. 2023.
• Ustundag A. Okul çağındaki çocukların sağlık okuryazarlığı bilgi düzeylerinin incelenmesi. Journal of Human and Social Sciences. 2020; 3(2): 567-577.
• Buyukozturk S. Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2002; 32(32): 470-483.
• Paakkari L, Kokko S, Villberg J, Paakkari O, Tynjälä J. Health literacy and participation in sports club activities among adolescents. Scand J Public Health. 2017; 45(8): 854-860. doi: 10.1177/1403494817714189.
• Ozturk-Haney M. Psychometric testing of the Turkish version of the health literacy for school-aged children scale. J Child Health Care. 2018; 22(1): 97-107. doi: 10.1177/1367493517738124
• Diserens L, Egli L, Fustinoni S, Santos-Eggimann B, Staeger P, Hugli O. Emergency department visits for non-life-threatening conditions: evolution over 13 years in a Swiss urban teaching hospital. Swiss Med Wkly. 2015; 145: 1-11. doi:10.4414/smw.2015.14123.
• Aslan EC. Acil servis kullanımının değerlendirilmesi: kesitsel bir çalışma. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023; 6(1): 1-13. doi: 10.26559/mersinsbd.1068956.
• Simsek P, Gursoy A. Acil servislerin acil sorunu: uygunsuz kullanım. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015; 18(4): 312-317. doi: 10.17049/ahsbd.21660.
• Montgomery P, Maunders K. The effectiveness of creative bibliotherapy for internalizing, externalizing, and prosocial behaviors in children: A systematic review. Child Youth Serv Rev. 2015; 55: 37-47. doi: 10.1016/j.childyouth.2015.05.010.
• Altıntop I, Tatli M. Acil servis yoğunluğuna farklı bir bakış: anket çalışması. Journal of Anatolian Medical Research. 2017; 2(1): 45-57.
• Soyuk S, Kurtuluş SA. Acil servislerde yaşanan sorunların çalışanlar gözünden değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 6(4): 44-56.
• Akgun E, Benli GK. Bibliotherapy with Preschool Children: A Case Study. Current Approaches in Psychiatry. 2019; 11(5);18-24. doi:10.18863/pgy.392346.
• Mehdizadeh M, Khosravi Z. An inquiry into the effectiveness of bibliotherapy for children with intellectual disability. Int J Dev Disabil. 2019; 65(4): 285-292. doi: 10.1080/20473869.2018.1466509.
• Jeong IY, Kim JS. The relationship between intention to leave the hospital and coping methods of emergency nurses after workplace violence. J Clin Nurs. 2018; 27(7-8): 1692-1701. doi: 10.1111/jocn.14228.
• Lee P, Le Saux M, Siegel R, et al. Racial and ethnic disparities in the management of acute pain in US emergency departments: meta-analysis and systematic review. Am J Emerg Med. 2019; 37(9): 1770-1777. doi: 10.1016/j.ajem.2019.06.014.
• Bozatlı SBH, Sayhan MB, Akdur O, Salt O. Acil servise 112 ambulansları ile başvuran hastaların sosyodemografik özellikleri ve aciliyet durumlarının değerlendirilmesi: Trakya üniversitesi örneklemi. Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi. 2024;3(1): 15-26.