İnsan Üzerinde Biyoteknolojik Uygulamaların Uluslararası Hukuk Boyutu

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 82 - 107, 31.01.2015

Onur Sezen

Öz

Çalışmada kök hücre çalışmalarına yönelik düzenlemelere ve kök hücre elde etme yöntemlerine; uluslararası hukukun biyoteknik araştırmalara sınır çizdiği bildirilere; uluslararası kabul gören etik ilkelere; üremeye yardımcı tekniklere ve bu tekniklerin kullanılmasının yaratacağı muhtemel bazı sorunlara; genetik müdahalelerle çocuğun muhtemel yaşam şeklinin belirlenmesi sorunsalına değinilmeye çalışılmıştır. Son olarak da insan üzerinde klonlama çalışmaları yapılması ve bu duruma yönelik endişeler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

In vitro fertilizayson, biyotenoloji, genetik, preimplantasyon genetik tanı, kök hücre, embriyo, klon

International Legal Dimension of Biotechnologic Practises on Human Body

Öz

In this study, we focus on international legal dimension of biotechnological practises on human body. By this purpose, these issues have been examined: Legislations about stem cell researches and preparing stem cell methods, declarations that bordering biotechnical researches by international law systems, and international ethics, asisted reproductive techniques and some matters can be appear using these, matter of affect child’s possible life via genetic operations, and finally, researches on human cloning and the concerns about this.

Anahtar Kelimeler

In vitro fertilisation, biotechnology, genetic, preimplantation genetic diagnosis, stem cell, embryo, clon

Kaynakça

• AKAN, H. “Etik Kurullar”, www.iku-dergisi.com/IKU/images/stories/dergi_pdf/01/Etik-Kurullar.pdf
• BACON Francis, “Novum Organum”, http://lf-oll.s3.amazonaws.com/titles/1432/0415_Bk.pdf [online 25.12.2014]
• BEKSAÇ Mehmet S. ÇAKAR Mehmet, AKİPEK ÖCAL Şebnem, KATOĞLU Tuğrul, “Embriyo ve Fetus; Etik ve Yasal Boyut”, Doğum Hekimliği: Maternal-Fetal Tıpta Etik ve Yasal Boyut, Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği Ders Kitabı, Ankara, Medikal Network, 2004
• BEKSAÇ Mehmet, “Etik ve Yasal Açıdan kök Hücre ve Kordon Kanı”, Doğum Hekimliği: Maternal-Fetal Tıpta Etik ve Yasal Boyut, Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği Ders Kitabı, Ankara, Medikal Network, 2004
• BEKSAÇ Meral, “Etik ve Yasal Açıdan kök Hücre ve Kordon Kanı”, Doğum Hekimliği: Maternal-Fetal Tıpta Etik ve Yasal Boyut, Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği Ders Kitabı, Ankara, Medikal Network, 2004
• BÜKEN Nükhet Ö. “Biyoteknik Açıdan Yardımcı Üreme Teknikleri ve Postmenopal Gebelik”⦋Assisted Reproductive Technology and Postmenoposal Pregnancy Regarding the Biomedical Ethics⦌, Yüksek Teknoloji Tıbbı ve Hasta-Hekim İlişkisi Uluslar arası Katılımlı 2.Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Sempozyumu Bildiri Kitabı, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2006
• BÜYÜKAY Yusuf, “İstenmeden Dünyaya Gelen Çocukların Bakım, Eğitim ve Tedavi Giderlerinin Tazmin Edilmesi Sorunu”, Vedat Kitapçılık, 2006
• CİN, ONUR, “Biyo-hukuk Sözleşmesi ve İnsan Üzerinde Deney”, Kamu Hukuku Arşivleri Dergisi, 2005;8
• DEMİR Namık, “Preimplantasyon Genetiği, Preembriyo Araştırmaları ve Etik Düşünceler”, Doğum Hekimliği: Maternal-Fetal Tıpta Etik ve Yasal Boyut, Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği Ders Kitabı, Ankara, Medikal Network, 2004
• DOĞAN İlyas, “İnsan Hayatını Koruma Yükümlülüğü ve İnsan Embriyonunun Ahlaki Statüsü”, Kamu Hukuku Arşivleri Dergisi, 2005;8
• GÖRKEY Şefik , KUTLAY Nükhet , BAŞAĞAÇ GÜL R. Tamay, GÜVEN Tolga , SERT Gürkan, GÜR Mukadder ve ERZİK Can, “Kök Hücre Araştırmalarının Etik ve Hukuk Boyutuna İlişkin Rapor”, Türkiye Biyoetik Derneği Kök Hücre Araştırmaları ve Uygulamaları Kurulu, Mart 2009
• GÜNGÖR Sadettin ve KATOĞLU Tuğrul, “Embriyo Redüksiyonu”, ”, Doğum Hekimliği: Maternal-Fetal Tıpta Etik ve Yasal Boyut, Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği Ders Kitabı, Ankara, Medikal Network, 2004
• HAKERİ Hakan, “Kök Hücre Çalışmaları ve Hukuki Boyutu”[Stem Cell Studies and Its Legal Dimension], Yüksek Teknoloji Tıbbı ve Hasta-Hekim İlişkisi Uluslar arası Katılımlı 2.Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Sempozyumu Bildiri Kitabı, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2006
• http://etikkurul.gazi.edu.tr/posts/view/title/helsinki-bildirgesi-65014
• http://www.admin.ch/org/polit/00083/?lang=en
• http://www.dnapolicy.org/policy.international.php
• http://www.florence.com.tr/tupbebek/embriyoloji-laboratuvar/embriyo-dondurma.html
• http://www.hhs.gov/ohrp/humansubjects/guidance/belmont.html
• http://www.jinekolojivegebelik.com/2007/09/ailama-inseminasyon.html
• KATOĞLU Tuğrul, “Türk Hukukunun Bir Parçası Olarak Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi”[European Convention on Human Rights an Biomedicine as a Part of Turkish Law], Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, sayı:1, cilt:55,2006
• KIRKBEŞOĞLU Nagihan, “Soybağı Alanında Biyoetik ve Hukuk Sorunları”, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2006
• LILIE Hans, “In Vitro Fertilizasyon Alanında Yeni Problemlerle ‘Embriyo Seçimi’” çev. Ramazan Uzun , Kamu Hukuku Arşivleri Dergisi, 2005;8
• LO, C, “T”he Interface Between Bioethics and Cultural Diversity Under the Universal Declaration on Bioethics and Human Rights”, Medicine and Law(2008)27
• MACER Darryl, “ Challenges and Opportunities for the Implementation of the Universal Declaration of Bioethics an Human Rights Across Asia and the Pacific, Yüksek Teknoloji Tıbbı ve Hasta-Hekim İlişkisi Uluslar arası Katılımlı 2.Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Sempozyumu Bildiri Kitabı, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2006
• METİN Sevtap, “Biyotıp Etiği ve Hukuk”, Vedat Kitapçılık, 2007
• ROSENAV H., “Avrupa Konseyi Biyo-tıp Sözleşmesine Göre Embriyon Araştırmaları ve Tedavi Amaçlı Kopyalama”, çev.Hakan Hakeri, Kamu Hukuku Arşivleri Dergisi, 2005;8
• SALAKO Solomon E., “Informed Consent Under the European Convention on Biomedicine and the UNESCO Declaration on Bioethics”, Medicine and Law(2010)30
• SALIGER Frank, “Biyo-hukuk Sözleşmesi’ne Ek 1 No’lu Protokol Uyarınca Üretici Amaçlı Klonlamanın Yasak Oluşu”, çev. Hakan Hakeri ve Ramazan Uzun, Kamu Hukuku Arşivleri Dergisi, 2005;8
• SCHMIDT, “Whose Dignity? Resolving Ambiguities in the Scope of ‘Human Dignity’ in the Universal Decleration on Bioethics and Human Rights” Jmed Ethics, 2007;33, www.jmedethics.com
• SÜRMELİ Hikmet, ŞAHİN Fatma , “Üniversite Öğrencilerinin Genetik Mühendisliği ile İlgili Biyoetik Görüşleri: Genetik Testler ve Genetik Tanı”, Türk Fen Eğitimi Dergisi[Journal of Turkish Science Education], yıl:7, sayı:2,2010