Uluslararası Hukukta Amirin Emrini İfa

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 5, 1 - 27, 31.07.2017

Efe Bilke

Öz

Ulusal ve uluslararası hukuk bazında amirin emrini ifa konusu hakkında mutabakat yoktur. Bu durum Türk hukuku açısından da geçerlidir. Amirin emri savunması tarihin ilk çağlarından itibaren sıklıkla kullanılmıştır. Dönem içerisinde konuya ilişkin farklı yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Farklı yaklaşımların çıkış noktası bir ikilemdir. Zira ast, emre itaat etmezse ulusal hukuk tarafından cezalandırılma tehlikesiyle karşı karşıyadır. İtaat etmesi durumunda da uluslararası hukuk tarafından yaptırım görme tehlikesi vardır. Temel olarak üç farklı görüş ortaya atılmıştır. Bunlar; amirin sorumluluğu yaklaşımı, mutlak sorumluluk yaklaşımı ve koşullu sorumluluk yaklaşımıdır. Amirin sorumluluğu yaklaşımında ast, sorumlu tutulmaz. Mutlak sorumluluk yaklaşımında ise ast da amiriyle birlikte sorumludur. İki yaklaşımı uzlaştıran üçüncü yaklaşım, koşullu sorumluluk yaklaşımıdır. Buna göre, belirli kıstaslar vardır. Eğer bunlar sağlanırsa ancak o zaman amirin emri savunma olarak kabul edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Amirin emrini ifa savunması, uluslararası hukuk, Türk hukuku, yaklaşımlar

Act Of Superior Order In International Law

Öz

There is no consensus about act of superior order in national and international law. İt is valid in terms of Turkish law. The defense of obedience to superior order have been frequently used since the early ages. The different approaches about this issue have showed up in time. The origin of the different approaches is a dilemma. In fact, national and international law put subordinate in a dilemma. If subordinate disobeys superior order, he can face the risk of punishing by national law. On condition that subordinate obeys superior order, he can be punished by international law. There are basically three approaches in this issue. These approaches are respondeat superior, absolute liability and conditional liability. In respondeat superior approach, subordinate isn’t responsible for his action. In absolute liability, subordinate is responsible for his action along with his superior. Conditional liability approach compromises these two different approaches. According to this approach, there are specific criterions. If all criterions are met, the defense of obedience to superior order can be acceptable.

Anahtar Kelimeler

The defense of obedience to superior order, international law, Turkish law, approaches

Kaynakça

• AKSAR, Yusuf, “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Amerika Birleşik Devletleri”, Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 52, Sayı 2, 2003
• AVCI, Mustafa, Türk Hukuk Tarihi Dersleri, Mimoza Yayınları, Konya, 2012
• DEMİREL, Muhammed, Amirin Emri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014
• DEĞİRMENCİ, Olgun, “Türk Ceza Hukukunda Kusurluluğu Kaldıran Neden Olarak Amirin Emrini İfa”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl 3, Sayı 10, 2012 (Türk)
• DEĞİRMENCİ, Olgun “Uluslararası Ceza Hukukunda Amirin Emrini İfa Sorumluluğu”, Legal Hukuk Dergisi, Cilt 10, Sayı 120, 2012 (Uluslararası)
• DURSUN, Selman, “Türk Ceza Hukuku’nda Emrin İfasının Hukuki Niteliğinin Alman ve İtalyan Ceza Hukuku’yla Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.18,Sayı 2, 2014
• EMİR, Nergiz, “Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi Bakımından Saldırı Suçu”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2015
• GAETA, Paola, “The Defence of Superior Orders: The Statute of the International Criminal Court Versus Customary International Law”,European Journal International Law, Volume 10, 1999
• GÜNAL, Yılmaz, “Yetkili Merciin Emrini İfa”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, 1967
• GÜNAL, Yılmaz, “Askeri Münasebetlerde Emir ve Sorumluluk”, Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 4, 1967 (Askeri Münasebet)
• GÜNAL, Yılmaz, “Harp Suçları Bakımından Yetkili Merciin Emrini İfada Sorumluluk”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, , Cilt 21, Sayı 1, 1966 (Harp Suçları)
• GÜNAL, Yılmaz, “Âmirin Emrini İcrada, Emrin Meşruiyetini Kontrol Meselesi”, Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 20, Sayı 2 (Meşruiyet)
• GÜNEYSU, Gökhan, Uluslararası Hukukta Amirin Emri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015
• HOBEL, Mark W.S, ” ‘So Vast An Area of Legal Irresponsibility?’ The Superior Orders Defense and Good Faith Reliance on Advice of Counsel”, Columbia Law Review, Volume 111, Issue 3, 2011
• INSCO, James B. , “Defense of Superior Order Before Military Commisions”, 13 Duke Journal of Comparative & International Law, 2003
• KAYA, İbrahim, Uluslararası Hukukta Temel Belgeler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2013
• KEIJZER, Nico, “ A Plea For The Defense Of Superior Order”, Israel Yearbook On Human Rights, Volume 8, 1978
• KUDO, Koji, Command Responsibility and The Defence of Superior Orders, Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Liecester, 2007
• ÖZER, Cumhur, Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Emrin Yerine Getirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2002
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2012
• SOLIS, Gary D., Obedience of Orders and the Law of war: Judicial, Application in American Forums, American University International Law Review, Volume 15, Issue 2, 1999
• TAHİROĞLU, Bülent/ ERDOĞMUŞ, Belgin, Roma Hukuku Dersleri, Der Yayınları, İstanbul, 2012
• http://www.icty.org/en/press/judgement-case-prosecutor-v-ranko-cesic