Susma Hakkı Bağlamında Birtakım Ceza Muhakemesi İşlemlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 355 - 379, 30.11.2019

Asuman İnce Tunçer

Öz

İsnat altında bulunan kimsenin beyanda bulunmaya ve kendisi aleyhinde delil vermeye zorlanamamasını ifade eden susma hakkı, şüpheli/sanığın iradesi ile ceza muhakemesinin maddi gerçeği bulma amacı arasında bir sınır oluşturur. Susma hakkı, sessizliğin şüpheli/sanık aleyhine kullanılamaması ve şüpheli/sanığın kendisini suçlayacak nitelikle delil vermeye zorlanamaması olmak üzere iki unsurdan oluşmaktadır. Bazı ceza muhakemesi işlemleri ve koruma tedbirlerinin uygulanması
sırasında susma hakkını kullanılıp kullanılamayacağı, şüpheli/sanık üzerinde zor kullanılmasının kendisi aleyhinde delil vermeye zorlanma yasağına aykırılık oluşturup oluşturmayacağı tartışmalıdır. Bu bağlamda çalışmada susma hakkına ilişkin temel bilgiler verildikten sonra; şüpheli ve sanığın kimlik bilgilerine ilişkin beyanda bulunmayı reddetmesi, beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması ile fizik kimliğin tespiti tedbirleri açısından tartışmalı noktalar ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Susma Hakkı, Katlanma Yükümlülüğü, Beden Muayenesi, Vücuttan Örnek Alınması, Fizik Kimliğin Tespit

Kaynakça

• Ahmet Gökcen / Murat Balcı / M. Emin Alşahin / Kerim Çakır, Ceza Muhakemesi Hukuku, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• Albin, Eser, “Alman ve Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Sanığın Hukuki Durumu (Çev: Nur Centel)”, Yargıtay Dergisi, 1990, C. 16, S. 3, s. 313-338.
• Ali Ersin, “Ceza Muhakemesinde Katlanma Yükümlülüğü”, Ceza Hukuku Dergisi, 2011, C. 6, S. 16, s. 190-208.
• Anthony Gray, “Right to Silence”, New Criminal Law Review: An International and Interdisciplinary Journal, 2013, C. 16, S. 4, s. 527-567.
• Aydın AYGÜN, “Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2016, S. 8, s. 49-73.
• Bahri Öztürk / Durmuş Tezcan / Mustafa Ruhan, Erdem / Özge Sırma Gezer / Yasemin F. Saygılar Kırıt / Esra Alan Akcan / Özdem Özaydın / Efser Erden Tütüncü / Derya Altınok Villemin / Mehmet Can Tok, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, (Ed: Bahri Öztürk), 12. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2018.,
• Basel, Helbin Lichtenhahn Verlag, 2017.
• Billur Yaltı, Vergi Yükümlüsünün Hakları, Ankara, Beta Yayınevi, 2006.
• Cumhur Şahin, Sanığın Kolluk Tarafından Sorgulanması, Ankara, Yetkin Yayınevi, 1994.
• Cumhur Şahin / Neslihan Göktürk, Ceza Muhakemesi Hukuku Cilt II, 4. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2015.
• Cüneyt Altıparmak, “Kimliğini Bildirmeme Kabahati”, Terazi Hukuk Dergisi, 2008, S. 23, s. 95-107.
• Çağrı Kan Aydın, “Adil Yargılanmanın Bir Unsuru Olarak Susma Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2010, S. 91, s. 146-180.
• Doğan Soyaslan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınevi, 2010.
• Erol Cihan, “50. Yılında Ceza Muhakemesi Sujesi Olarak Sanığın Durumu ve Sorgusu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2001, C. 50 S. 1-4, s. 133-151. Faruk Erem, “Susma Hakkı”, Yargıtay Dergisi, 1992, C. 18, S. 3, s. 296-299.
• Faruk Turhan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Asil Yayınevi, 2006.
• Feridun Yenisey, Hazırlık Soruşturması ve Polis, İstanbul, Beta Yayınevi, 1987.
• Friedrich Christion Schroeder / Feridun Yenisey / Wolfgang Peukert, Ceza Muhakemesi Hukukunda Fair Trial, İstanbul, İstanbul Barosu CMUK Uygulama Servisi, 1999.
• Gedik, Doğan / Topaloğlu, Mahir, Ceza Muhakemesinde İspat ve Şüphenin Sanık Lehine Yorumlanması, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2015.
• Gizem Dursun, “Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve Konuya İlişkin AİHM Kararlarının İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2017, C. 19, Özel Sayı, s. 2955-2996.
• Hakan Karakehya, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. Maddesi (Adil Yargılanma Hakkı) Bağlamında Ceza Muhakemesinde Duruşma (Duruşma), Ankara, Savaş Yayınevi, 2008.
• Hakan Karakehya, Ceza Muhakemesi Hukuku (Muhakeme), 2. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi, 2016. Hartmut Schneider, “Zur strafprozessualenVerwertbarkeit des Schweigens von Beschuldigten”, Neue Zeitschrift für Straftrecht, 2017, C. 37, S. 2, s. 73-77.
• Hüseyin Ertuğrul, “Ceza Muhakemesinde Katlanma Yükümlülüğü”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, C. 7, S. 1-2, s. 687-699.
• İlhan Üzülmez, “Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2005, S. 58, s. 41-72.
• İzzet Özgenç, “Suç Zanlısının Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 1995, C. 19, S. 1-2, s. 129-142. Jens Meyer-Ladewig / Stefan Harrendorf / Stefan King, Europäische Menschenrechtskonvention Handkommentar, (Ed: Stefan von Raumer), 4. Baskı,
• Joseph R. Ashby, “Declining to State a Name in Consideration of the Fifth Amendment’s Self- Incrmination Clause and Law Enforcement Databases After Hiibel”, Michigan Law Review, 2006, S. 104, s. 780-820.
• Klaus Miebach, “Der teilschweigende Angeklagte - materiell-rechtliche und prozessuale Fragen anhand der BGH-Rechtsprechung”, Neue Zeitschrift für Straftrecht, 2000, C. 20, S. 5, s. 234-242.
• Klaus Volk / Armin Engländer, Grundkurs StPO, 8. Baskı, Münih, C. H. Beck Yayınevi, 2013. Luís Greco / Christian Caracas, “Internal investigations und Selbstbelastungsfreihei”t, Neue Zeitschrift für Strafrecht, 2015, C. 35, S. 1, s. 7-16.
• Mahmut Kaplan / Özgür Aydın, “Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması”, Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, C. 2, S. 3, s. 113-133.
• Micheal Huber, “Grundwissen- Strafprozessrecht: Schweigerecht des Beschuldigten”, Juristische Schulung, 2007, C. 47, S. 8, s. 711-712.
• Nevzat Toroslu / Metin Feyzioğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi, 2015.
• Nuran Haydar, Susma Hakkı, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Nur Centel / Hamide Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi, 2018.
• Nurullah Kunter, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, İstanbul, Kazancı Yayınevi, 1986.
• Nurullah Kunter / Feridun Yenisey, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi, 2002.
• Ömer Ömeroğlu, “Ceza Muhakemesinde Şüpheli ve Sanığın Fizik Kimlik Tespiti”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2014, S. 115, s. 61-102.
• Özge Apiş, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli / Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alınması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2012, C. 18, S. 1, s. 267-296.
• Öztekin Tosun, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri Cilt I, 4. Baskı, İstanbul, Acar Yayınevi, 1984.
• Öztürk, Bahri / Kazancı, Behiye Eker / Güleç, Sesim Soyer, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2013.
• Pervin Aksoy İpekçioğlu, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma” (Beden Muayenesi), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2012, C. 70, S. 1, s. 19-38.
• Pervin Aksoy İpekçioğlu, “Vücuttan Örnek Alma İşleminin Hukuki Niteliği ve Anayasaya Uygunluğu” (Örnek Alma), Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2013, C. 19, S. 2., s. 1157-1175.
• Rasih Feridun Sencer, “Adil Yargılanma Hakkı”, İzmir Barosu Dergisi, 2013, C. 78, S.2, s. 108-173.
• Recep Doğan, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2019, S. 142, s. 93-131.
• Recep Kibar, Türk Hukukunda Sanık Hakları, Ankara, Yetkin Yayınevi, 1997.
• Rolf Stürner, “Strafrechtliche Selbstbelastung und verfahrensförmige Wahrheitsermittlung”, Neue Juristische Wochenschrift, 1981, C. 34, S. 33, s. 1757- 1763.
• Sibel İnceoğlu, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, 4. Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi, 2013.
• Sinan Kocaoğlu, “Susma Hakkı”, Ankara Barosu Dergisi, 2011, S. 1, s. 29-58.
• Steffen Cramer, “Strafprozessuale Verwertbarkeit ärztlicher Gutachten aus anderen Verfahren”, Neue Zeitschrift für Strafrecht, 1996, C. 16, S. 5, s. 209-214. Sulhi Dönmezer, Suçsuzluk Karinesi Üzerine Düşünceler, Prof. Dr. Nurullah Kunter’e Armağan, İstanbul, Beta Yayınevi, 1998, s. 67-74.
• Süheyl Donay, İnsan Hakları Açısından Sanığın Hakları ve Türk Hukuku, İstanbul, Fakülteler Matbaası, 1982.
• Timur Demirbaş, Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması, 5. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2018.
• Turan Tufan Yüce, “Sanığın Savunması ve Korunması Açısından Ceza Soruşturmasının Ümanist İlkeleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1988, S. 1., s. 156-167.
• Ufuk Toprak, “Şüphelinin Susma Hakkının Güvenilir Kişiye Başvurulması Yöntemiyle İhlaline Alman Yargıtayı Kararları Işığında Kısa Bir Bakış”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2011, C. 2, S. 7, s. 257-286.
• Veli Özer Özbek / Koray Doğan / Pınar Bacaksız / İlker Tepe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• Werner Beulke, Strafprozessrecht, 12. Baskı, Hiedelberg, C. F. Müller Yayınevi, 2012
• Yener Ünver / Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Zekiye Özen İnci, “Şüpheli ve Sanığa Rağmen Bir Ceza Muhakemesi Hukuku mu? Şüpheli ve Sanığın Ceza Muhakemesi İşlemlerine Katlanma Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğün Sınırları Hakkında Düşünceler”, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2017, C. 7, S. 2, s. 119-168.
• Ziyaettin Kaygusuz, “Kimlik Sorma ve Kimlik Tespiti”, Polis Bilimleri Dergisi, 2008, C. 10 S. 1, s. 81-116.