Seçim Sistemleri ve Parti İçi Demokrasi: Kısa Bir Analiz

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 313 - 338, 31.03.2020

Ferhat Uslu Name Turhan

Öz

Günümüzde demokratik sistemlerin tamamına yakını “temsilî demokrasi” niteliğindedir. Adından da anlaşılacağı üzere temsilî demokrasiler, seçmen iradesinin temsilciler ya da milletvekilleri ile aracılığıyla kullanıldığı rejimleri ifade etmektedir. Diğer taraftan demokratik sistemlerin vazgeçilmez unsurları olarak kabul edilen siyasi partiler aynı zamanda temsilî sistemin omurgasını oluşturmaktadır. Son iki yüzyıldan beri tarih sahnesinde boy gösteren siyasi partiler olmadan demokratik sistemden söz edilemez. Seçimlerde kullanılan oyların milletvekili adayları arasında paylaştırılması seçim kanunlarında düzenlenmiştir. Oyların paylaştırılmasına ilişkin kurallar seçim sistemlerini meydana getirmektedir. Bir ülkede benimsenen seçim sistemi, siyasi partilerdeki iç demokrasiyi ya da parti içi demokrasiyi yakından ilgilendirmektedir. Siyasi partilerin demokrasinin kurumsallaşmasında olumlu rol oynayabilmesi için, kendi içinde belirli ölçüde de olsa demokratik ilkeleri benimsemiş olması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyasi Partiler, Temsilî Sistem, Milletvekili Seçimleri, Seçim Sistemleri, Parti İçi Demokrasi

Election Systems and Intra-Party Democracy: A Brief Analysis

Öz

Today, almost all democratic systems are of “representative democracy”. As the name implies, representative democracies are not meant to express regimes in which voter will is mediated by representatives or deputies. On the other hand, political parties, which are accepted as indispensable elements of democratic systems, also form the backbone of the representative system. The democratic system cannot be mentioned without the political parties that have been on the stage of history since the last two centuries. The sharing of the votes cast in the elections among the candidates for parliament is regulated by the election laws. Rules regarding the distribution of votes constitute electoral systems. The election system adopted in a country closely concerns internal democracy in political parties or intra-party democracy. In order for political parties to play a positive role in the institutionalization of democracy, they must have adopted democratic principles to a certain extent within themselves.

Anahtar Kelimeler

Political Parties, Representative System, Parliamentary Elections, Election Systems, Intra-Party Democracy

Kaynakça

• Akyıldız, Ali, Demokrasinin Sayılarla Sınavı: Seçim Sistemleri, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2016, (7), 127-148.
• Bilir, Faruk, Siyasi Partilerde Parlamento Adaylarının Belirlenmesi (Karşılaştırmalı Bir inceleme), Ankara, Yetkin Yayınları, 2007.
• Daver, Bülent, Anayasal Yargı ve Seçim Sistemleri, Anayasa Yargısı, 1988, 5, 9-27.
• Duverger, Maurice, Siyasal Partiler: Modern Devletteki Örgütleri ve Faaliyetleri. (Çev: Ergun Özbudun), Ankara, Sevinç Matbaası, 1971.
• Gökçe, Ali Fuat, Siyasi Partilerde Parti İçi Demokrasi ve Disiplin Algısı: Türkiye. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 2013, (9), 64-79.
• Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa, Ekin Basın Yayın Dağıtım, 2015.
• Günal, Erdoğan, Türkiye’de Seçim Sistemlerinin Siyasal Kurumlar Üzerindeki Etkileri, Ankara, Turhan Kitabevi, 2005.
• Güvenir, Murat, Seçim Sistemleri ve Ülkemizdeki Uygulama, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1982, 37 (1), 215-250.
• İba, Şeref, Siyasi Partiler ve Seçim Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınları, 2015.
• İnan, Seçkin, Türkiye’de Demokrasinin Yapılanmasında Önemli Bir Unsur: Parti İçi Demokrasi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Kapani, Münci, Politika Bilimine Giriş. (7. Baskı). Ankara, Bilgi Yayınevi, 1995.
• Küçük, Tevfik Sönmez, Parti İçi Demokrasi, İstanbul, On İki Levha Yayınevi, 2015.
• LaPalombara, Joseph, Weiner, Myron “Origin&Development of Political Parties”, LaPalombara, Joseph, Weiner, Myron (edt.) Political Parties and Political Development, Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1966, s. 3-42.
• Neumann, Sigmund, “Toward a Comparative Study of Political Parties”, Neumann, Sigmund (ed.) Modern Political Parties: Approaches to Comparative Politics, The University of Chicago Press, 1956, s. 395-421.
• Odyakmaz, Zehra, Siyasi Partilerin Kapatılması ile İlgili Hükümlerde Uyumsuzluklar ve Güçlükler. Anayasa Yargısı, 1996, 13, 231-243.
• Özbudun, Ergun, Seçim Sistemleri ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1995, 44 (1), 521-539.
• Özbudun, Ergun, Siyasal Partiler, Ankara, Sevinç Matbaası, 1974.
• Sarıkoca, Erem, Türkiye’de Seçim Sistemleri ve Demokrasi. Erzurum: Fenomen Yayıncılık., 2010.
• Tan, Mehmet, Çiçek, Yeter ve Koçar, Hatike, Siyasi Partiler ve Türkiye’de Parti İçi Demokrasi Sorununa İlişkin Çözüm Önerileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2016, 5 (2), 347-364.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku Genel Esaslar. Ankara, Beta Yayınevi, 2014.
• Teziç, Erdoğan, Seçim Sistemleri. Ankara, Filiz Kitabevi, 1967.
• Tikveş, Özkan, Siyasi Partiler ve Anayasa Yargısı Konusunda Mukayeseli Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1970, 36 (1-4), 145-166.
• Tuncay, Suavi, Parti İçi Demokrasi ve Türkiye. (2. Baskı). Ankara, Gündoğan Yayınları, 2000.
• Türk, Hikmet Sami, Türk, Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih. Anayasa Yargısı, 2006.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, “Nispi Temsil Sistemi”, Kasım-Aralık-Ocak 1998, 65. Sayı.
• Ünal, Betül Aydoğan, Türkiye’nin Yeni Sisteminde Seçim Öncesi İttifaklar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 2019, 10 (2), 321-328.
• Wolinetz, Steven B., “Beyond the Catch-All Party: Approaches to the Study of Parties and Party Organization in Contemporary Democracies”. Gunther, Richard / Montero, Jose Ramon / Linz, Juan J. (ed.), Political Parties: Old Concepts and New Challenges, Oxford University Press, 2002, s. 136-165.
• Yanık, Murat, Parti İçi Demokrasi. (2. Baskı), Ankara, Adalet Yayınevi, 2013.
• Yüzbaşıoğlu, Necmi, Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemi ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Nasıl Bir Seçim Sistemi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 55, 1996, 103-150.