Velayet Uyuşmazlıklarında Yeni Bir Dönem mi? 1996 Tarihli Lahey Velayet Sözleşmesi Hakkında Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 411 - 433, 31.03.2020

Ayşe Kübra Altıparmak

Öz

Sınır aşan uyuşmazlıklarda çocukların korunması ve velayete ilişkin Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere, 2017 yılında bir yenisi daha eklenmiştir: 1996 tarihli Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Lahey Sözleşmesi.

1996 Lahey Velayet Sözleşmesi, aynı konuda daha önce akdedilen 1961 tarihli Küçüklerin Korunmasına İlişkin Lahey Sözleşmesi’nin, daha geniş bir sahada tatbiki için, bu sözleşmenin yeniden ele alınmasıyla oluşmuştur. 1996 Lahey Velayet Sözleşmesi, çocukların korunmasına ilişkin daha fazla adli ve idari önlem içermesi yanında, velayet yükümlülüğüne ve çocuğun malvarlığının korunmasına uygulanacak hukuk, yetki, tanıma ve tenfiz konularında hükümler de barındırmaktadır. Bu nedenle Sözleşme, âkit devletler bakımından bütüncül bir sistem kurmaktadır. Çocuğun korunması ve velayet konularında getirdiği bu bütüncül sistem yanında, Avrupa Birliği (AB) ile 2013 yılında başlatılan Vize Serbestisi Diyaloğu çerçevesinde Sözleşme’nin, ülkemizce hayata geçirilmesi beklenen yasal düzenlemelerden olduğu da ifade edilmiştir. Bu husus, konunun önemini politik bakımdan da arttırmaktadır.

Çalışmamızda çocukların korunmasına ve velayete ilişkin olarak 1996 Lahey Velayet Sözleşmesi’yle tamamlanan sistem, genel bir yapıda ortaya konularak, Türk hukukuna etkileri tartışılacaktır. Gerekli görülen noktalarda genel tartışmalar detaylandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

1996 Lahey Velayet Sözleşmesi, Velayet, Kanunlar İhtilâfı, Tanıma-Tenfiz, Milletlerarası Yetki

A New Era for Custody Cases? An Analyse on the 1996 Hague Convention on Parental Responsibility

Öz

Turkey has adopted several international conventions regarding protection of children and custody in cross-border legal disputes. In 2017, a new one has been added to the list: Convention of 19th October 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Co-operation in Respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children.

1996 Hague Convention on Parental Responsibility is agreed upon in light of the need for a revision of the 1961 Hague Convention Concerning Protection of Infants for its’ broader application. The Convention has created an integrated system for the contracting states by bringing rules on jurisdiction, applicable law, recognition and enforcement and cooperation. As well as building a unitary system for contracting states, it has been stated that The 1996 Convention is of high importance due to ongoing Visa Free Dialogue between Turkey and the EU which has started in 2013. This also, increase the politic importance of the subject.

In this study, the integrated system of the 1996 Convention on Children’s Rights and Parental Responsibility and its’ possible affects on Turkish law will be examined. The explanations will be detailed where it is considered necessary.

Anahtar Kelimeler

1996 Hague Convention on the Protection of Children, Parental Responsibility, Conflict of Laws, Recognition-Enforcement, International Jurisdiction

Kaynakça

• Altuntaş, İlknur, Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi, Bilge Yayınevi, 2006.
• Aygün, Mesut, Milletlerarası Özel Hukukta Nafakaya İlişkin Yeni Sistem, Ankara, 2017.
• Aygün, Mesut, Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak Hukuka İlişkin 2007 Tarihli Lahey Protokolü, Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu (Ed.: Bilgin Tiryakioğlu/Mesut Aygün, Ali Önal, Ayşe Kübra Altıparmak, Cansu Kaya), Ankara, 2016.
• Çelikel, Aysel /Bahadır Erdem, Milletlerarası Özel Hukuk, 14. Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi, 2016.
• Doğan, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, 4. Baskı, Savaş Kitabevi, Ankara, 2017.
• Erdem, Bahadır, Türk Hukukunda Uluslararası Çocuk Kaçırma ve Uygulamaları, MHB C. 35, S. 2, 147-171.
• Gençcan, Ömer Uğur, Velayet Hukuku, Yargıtay Uygulaması, Bilimsel Açıklama ve En Son İçtihatlar, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları, 2015.
• Hashemi, Kamran, Religious Legal Traditions, Muslim States and the Convention on the Rights of the Child: An Essay on the Relevant UN Documentation, Human Rights Quarterly, Vol. 29, No. 1, 2007, s. 194-227.
• Huysal, Burak, Devletler Özel Hukukunda Velayet, 1. Baskı, İstanbul, Legal Yayınevi, 2005.
• Kerem Giray, Faruk, Milletlerarası Özel Hukukta Kaçırılan ve Alıkonan Çocukların İadesi, İstanbul, Beta Yayınevi, 2010.
• Lowe, Nigel, International Developments the 1996 Hague Convention on the Protection of Children- A Fresh Appraisal, Child and Family Law Quarterly, Vol. 14 No. 2, 2002, s. 191-206.
• Nomer, Ergin, Devletler Hususî Hukuku, 22. Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi, 2017.
• Nygh, Peter, The New Hague Child Protection Convention, International Journal of Law, Policy and the Family 11, 1997, 344-359.
• Obe, David Hodson, The International Family law Practice 2016-2017, Lexis Nexis Publications, 2017.
• Öztekin Gelgel, Günseli, Devletler Özel Hukukunda Velayet, Çocuk Kaçırmaları, Evlat Edinmeye İlişkin Problemler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 4, S. 8, Güz 2005/2, 119-148.
• Rhona Schuz, The Hague Child Abduction Convention, Oxford, Hart Publishing, 2013.
• Sakmar, Ata, Yabancı İlamların Türkiye’deki Sonuçları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982.
• Silberman, Linda, The 1996 Hague Convention on the Protection of Children: Should the United States Join? Family Law Quarterly, Vol. 34, No. 2, 2000, 239-270.
• Şanlı, Cemal / Emre Esen/İnci Ataman Figanmeşe, Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2018.
• Tekinalp, Gülören /Ayfer Uyanık, Milletlerarası Özel Hukuk, 12. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık. Tiryakioğlu, Bilgin / Mesut Aygün / Esin Küçük, Türk Uluslararası Özel Hukuk Mevzuatı, 11. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları, 2018.
• Tiryakioğlu, Bilgin, Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunmasına İlişkin Önlemler Hakkında Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Sözleşme (La Haye 19 Ekim 1996), Prof. Dr. Nihal Uluocak’a Armağan, İstanbul, 1999.
• Ulusu Karataş, Elif, Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair 1996 Tarihli Lahey Sözleşmesi ve Türk Milletlerarası Özel Hukukuna Etkisi, Milletlerarası Hukuk Bülteni, C. 37, S. 2, 2017, 911-1003.
• Van Iterson, Dorothea, The New Hague Convention on the Protection of Children: A View from the Netherlands, Uniform Law Review, 2 (3), 1997, s 474-486.
• Council of Europe, Conventions, https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list//conventions/treaty/105 (23.07.2019).
• Council of Europe, Conventions: http://www.coe.int/en/web/conventions/full-list//conventions/treaty/105 (26.3.2017).
• HCCH, https://www.hcch.net/en/news-archive/details/?varevent=538 (01.08.2019).
• T.C. Adalet Bakanlığı, Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/lahey/turkce_lah34.pdf (02.08.2019)
• HCCH, https://www.hcch.net/en/instruments/conventions/status-table/?cid=70 (01.08.2019).
• Paul Lagarde, Explanatory Report on the 1996 Hague Child Protection Convention by Paul Lagarde (Lagarde Raporu), https://www.hcch.net/en/publications-andstudies/details4 /?pid=2943 (01.08.2019).
• HCCH Conventions, https://www.hcch.net/en/instruments/conventions (01.08.2019).
• HCCH, https://www.hcch.net/en/instruments/conventions/status-table/?cid=70 (01.08.2019)
• TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ (08.08.2019).
• HCCH, Conventions, Status table, https://www.hcch.net/en/instruments/conventions/statustable/?cid=70 (25.07.2019).
• HCCH, authority, https://www.hcch.net/en/states/authorities/details3/?aid=1095 (11.08.2019).