Anayasa Mahkemesi Tarafından Siyasi Partilerin Dağılma Durumunun Tespit Edilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 293 - 306, 30.07.2021

Fatih Güler

Öz

Siyasi partilerin tüzel kişiliğini sonlandıran hallerden bir tanesi dağılma durumunun tespit edilmesidir. Siyasi partilerin dağılma durumu ile ilgili Siyasi Partiler Kanunu’nda düzenleme yer almadığından Dernekler Kanunu ve Medeni Kanun hükümleri uygulanmaktadır. Çalışmada Anayasa Mahkemesinin içtihatları ışığında siyasi partilerin dağılma durumunun tespit edilmesi teorik ve pratik çerçevede ele alınmıştır. Siyasi Partiler Kanunu’nun siyasi partilerle ilgili birçok konuyu oldukça ayrıntılı bir şekilde düzenlenmesine rağmen, Kanun’da dağılma durumunun tespit edilmesine hangi hallerde karar verileceği ve hangi yargı merciinin bununla görevli olacağına ilişkin esas ve usuller bakımından eksiklik olduğuna işaret edilmiştir. Siyasi Partiler Kanunu reformunun gündemde olduğu bir süreçte bu konuya dikkat çekilmesinin faydalı olacağı düşüncesi çalışmanın hareket noktasını oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Siyasi Parti, Dağılma Durumu, Medeni Kanun, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

Detection of the Dissolution Status of Political Parties by the Constitutional Court

Öz

One of the conditions that terminates the legal personality of political parties is the detection of dissolution. Since there is no regulation in the Political Parties Law regarding the detection of dissolution of political parties, the provisions of the Associations Law and the Civil Law are applied. In the study, the detection of dissolution of political parties is discussed in the light of the Constitutional Court decisions and in a theoretical and practical framework. Although many issues related to political parties are regulated in a very detailed way in the Law on Political Parties, it has been pointed out that there is a deficiency in the Law in terms of the principles and procedures regarding the circumstances in which the determination of the dispersal situation will be decided and which judicial authority will be responsible for it. The starting point of the study was the idea that it would be beneficial to draw attention to this issue in a period when the reform
of the Political Parties Law is on the agenda.

Anahtar Kelimeler

Political Party, Dissolution Status, Civil Law, Constitutional Court, General Prosecution Office of the Court of Cassation

Kaynakça

• AKÇAAL, Mehmet: “Derneğin Mahkeme Kararıyla Sona Ermesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, Cilt 11, Sayı 1, ss.73-84.
• AKINTÜRK Turgut / ATEŞ Derya: Medeni Hukuk, 23. Baskı, Beta Yayınları, 2017.
• AKÇAAL, Mehmet: “Derneğin Mahkeme Kararıyla Sona Ermesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, Cilt 11, Sayı 1, s. 73-84.
• AKINTÜRK Turgut / ATEŞ Derya: Medeni Hukuk, 23. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2017.
• AKKAYA, Tolga: “Medeni Usul Hukukunda Hükmün (Nihai Kararların) Tamamlanması”, Ankara Hacı Bay-ram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 25, Sayı 1, s. 19-60.
• BENLİ, Fatma: Derneklerin Sona Erme Nedenleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2014.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: “Hukukumuzda Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı ve Kıstasları”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2016, Sayı 7, s. 373-398.
• ÇELİKYAY, H. Sabri: 1982 Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Türkiye’de Siyasi Parti Kapatma Rejimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2002.
• European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission): Guidelines on Political Party Regulation by OSCE/ODIHR and Venice Commission Adopted by the Venice Commission at its 84th Plenary Session (Venice, 15-16 October 2010), 2010.
• GAUJA, Anika: “Comparative Gatekeeper Provisions in Party and Electoral Law: Sustaining the Cartel?”, The Legal Regulation of Political Parties Working Paper 10, 2011.
• GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Ekin Yayınevi,2019.
• GÜLER, Fatih: “1982 Anayasası Döneminde Açılan Siyasi Parti Kapatma Davalarında Anayasa Mahkemesi Üyelerinin Yargısal Tutumları Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi (JEBPIR), 2021, Cilt 7, Sayı 1, s. 192-208.
• GÜLER, Fatih: “Anayasa Mahkemesi Tarafından Siyasi Partilerin Mali Denetim Sonucunda İçtihadi Olarak Oluşturulan Yeni Bir Karar Türü: Kabul Edilmesinin Mümkün Olmaması”, Toplum, Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 2021, Cilt 2, Sayı 1, s. 34-51.
• GÜLER, Fatih: Seçimlerin Yönetim ve Denetiminde Görev Alan Kurumların Yapısal ve İşlevsel Sorunlarını Giderici Çözümler, Ekin Yayınevi, Bursa, 2021 (Seçimlerin Yönetim ve Denetiminde Görev Alan Kurumların Yapısal ve İşlevsel Sorunlarını Giderici Çözümler).
• İYİMAYA, Ahmet: “Siyasal Parti Kongrelerinin Yargısal Denetimi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2006, Sayı 64, s. 189-250.
• MEHTER, Hamdi: Siyasi Partilerin Mali İşlemleri ve Denetimleri, Genişletilmiş 2. Baskı, TÜRMOB Yayınları-344, Ankara, 2008.
• MOLENAAR, Fransje: “Latin American Regulation of Political Parties: Continuing Trends and Breaks with the Past”, The Legal Regulation of Political Parties Working Paper 17, 2012.
• MOLENAAR, Fransje: “The Development of European Standards on Political Parties and Their Regulation”, The Legal Regulation of Political Parties Working Paper 4, 2010.
• ORMANOĞLU, Hatice Derya: “Türkiye’de Seçim Barajı Uygulamasının Temsilde Adalet İlkesine Etkisi”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, Cilt 6, Sayı 2, s. 387-410.
• ÖDEN, Melih: Türk Anayasa Hukukunda Siyasi Partilerin Anayasaya Aykırı Eylemleri Nedeniyle Kapatılmaları, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2003.
• ÖZCAN Hüseyin / YANIK Murat: Siyasi Partiler Hukuku, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Der Yayınları, 2011.
• SALDIRIM Mustafa: “Cumhuriyet Savcısı’nın Özel Hukukta Dernek ve Sendika Tüzel Kişiliğinin Sona Erdirilmesine İlişkin Görevleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2005, Sayı 59, s. 359-376.
• ŞAHİN, Adil: “İnsan Hakları Hukukunda Siyasal Parti Özgürlüğü ya da AİHM’in 30 Haziran 2009 Tarihli Batasuna Kararını Yeniden Düşünmek”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2010, Cilt 65, Sayı 1, s. 135-174.
• TOPÇUOĞLU, Metin: “Anonim Şirketlerin Mahkeme Kararıyla Feshi”, Öneri Dergisi, 1997, Cilt 2, Sayı 8, Adnan Tezel Anısına Özel Sayı, s. 99-115.
• TURHAN, Mehmet, “Siyasi Partilere İhtar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2002, Cilt 57, Sayı 1, s. 137-155.
• UMAR, Bilge: “Aciz Hali - Borca Bataklık Kavramlarının Farkı ve Bu Yönden Yeni Medeni Kanun Metninin Düştüğü Bir Yanlışlık (Medeni Kanun m. 605 f. II, 618)”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002, Cilt 1, Sayı 1, s. 329-326.
• UZUN, C. Duran: Siyasi Partilerin Finansmanı Devlet Yardımı, Sınırlamalar ve Mali Denetim, SETA Yayınları-110, İstanbul, 2014.
• ÜZELTÜRK, Sultan T. / KÜÇÜK, Tevfik S.: Anayasa Hukuku ve Türk Anayasa Hukuku Uygulamaları, Legal Yayınevi, İstanbul, 2013.
• YENİCE, Kazım: “Dernekler - Yönetimsel ve Yargısal Denetim”, Danıştay Dergisi, 1977, Sayı 26-27, s. 4-19.