Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılabileceği Hâllerin Tek Ortaklı Şirketlerdeki Görünümü

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 797 - 824, 01.08.2024

Celile Çağla Çataklı

https://doi.org/10.54699/andhd.1361563

Öz

Sermaye şirketlerinde ortakların sınırlı sorumluluğu ve tüzel kişiliğin getirdiği ayrılık ilkesi, şirketi oluşturan ortaklar tarafından kötüye kullanılabilmektedir. Dürüstlük kuralına aykırılık oluşturan bu gibi durumlarda tüzel kişiyi oluşturan ortakların sorumluluğuna gidilebilmesi için uygulamada tüzel kişilik perdesinin kaldırılması yolu ortaya çıkmıştır. İstisnai olarak uygulanan bu yolun söz konusu olabileceği hâller gerek yabancı öğretide gerekse Türk öğretisinde incelenmiştir. Ülkemizde öğretide ve yargı kararlarında öz kaynak yetersizliği, malvarlıklarının veya alanların birbirine karışması ve yabancı yönetim olmak üzere başlıca üç sebep üzerinde durulmaktadır. Bununla birlikte 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) yürürlüğe girmesiyle beraber ticari hayatta yaygınlaşmaya başlayan tek ortaklı sermaye şirketlerinde tüzel kişilik perdesinin kaldırılması konusu ayrı bir öneme sahip olmuştur. Çalışmamızda tüzel kişilik perdesinin kaldırılmasının söz konusu olabileceği üç hâl tek ortaklı şirketler çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sermaye Şirketleri, Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Öz Kaynak Yetersizliği, Malvarlıklarının ve Alanların Birbirine Karışması, Yabancı Yönetim, Tek Ortaklı Şirket

The Outlook of Situations Where the Corporate Veil Can Be Lifted in Single Member Companies

Öz

In capital companies, the limited liability of the shareholders and the principle of the separate legal entity brought by the legal entity can be abused by the shareholders forming the company. In such cases, which violate the good faith, the method of lifting the corporate veil has emerged in practice to hold the shareholders of the legal entity responsible. The situations in which this method, which is applied exceptionally, can be considered, have been studied in both foreign and Turkish doctrine. In our country, three main legal bases are emphasized in the doctrine and judicial decisions: undercapitalization, commingling of assets and foreign legal entity. Additionally, with the entry into force of the Turkish Commercial Code No. 6102, the issue of lifting the corporate veil in single member capital companies, which has become widespread in commercial life, has become of particular importance. In our study, three situations in which the corporate veil can be lifted were examined within the context of single member companies.

Anahtar Kelimeler

Capital Companies, Lifting the Corporate Veil, Undercapitalization, Commingling of Assets, Foreign Legal Entity, Single Member Company

Kaynakça

• AKYOL, Şener: Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2006.
• ALKANAT, Saadet Ece: Şirketler Hukukunda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasının Yargıtay Kararları Işığında İncelenmesi, Platon Plus Yayınları, İstanbul, 2022.
• ARKAN, Sabih: “Lifting the Corporate Veil in Turkish Company Law (An Overview)”, Prof. Dr. Metin Günday Armağanı Cilt I, Atılım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 2020, s. 139-143.
• ATABEK, Reşat: “Tek Ortaklı Şirket”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 1987, Cilt 14, Sayı 1, s. 23-35.
• AYAN, Özge: “Tek Kişilik Şirketlerin Uygulamaya Yansımaları”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, Cilt 23, Sayı 3, s. 25-51.
• AYDOĞAN, Fatih: “Tek Kişi Ortaklığı”, (Ed.) KAYA, Arslan / ENGİN, Baki İlkay / PASLI, Ali / AŞIKOĞLU, Şehriban İpek / OĞUZ, Elif: Türk Hukukunun Avrupa Birliği Hukukuna Uyumu Özel Hukuk, İstanbul Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2020, s. 271-280 (Avrupa Birliği Hukukuna Uyum).
• AYDOĞAN, Fatih: Tek Kişi Ortaklığı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012 (Tek Kişi).
• BAHTİYAR, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, 15. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• BIRDS, John / CLARK, Brayn and Others: Boyle & Birds’ Company Law, 9. Baskı, Jordan Publishing, Bristol, 2014.
• BOZKURT, Tamer: Şirketler Hukuku, 14. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• ÇAMOĞLU, Ersin: “Ticaret Ortaklıkları Bağlamında Perdenin Kaldırılması Kuramı ve Yargıtay Uygulaması”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 2016, Cilt 32, Sayı 2, s. 5-17 (Perdenin Kaldırılması).
• ÇAMOĞLU, Ersin: Limited Ortağın Sınırlı Sorumluluğu Karşısında Şirket Alacaklılarının Aktif Korunması (1969 Tarihli Teksirinden Tıpkı Basım), Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2022 (Alacaklıların Korunması).
• ÇEVİK, Kemal: “Fransız ve Türk Hukukunda Tek Ortaklı Şirket/Sınırlı Sorumlu Ticari İşletme”, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1998, s. 37-55.
• ÇİÇEKLİ, Bülent: “Birleşik Devletler New York Güney Bölgesi Mahkemesi’nin Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasına İlişkin 27 Eylül 2010 Tarihli Kararının Tercümesi ve Yorumu”, Legal Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi, 2012, Cilt 1, Sayı 2, s. 209-220.
• DEVELİ AYVERDİ, Emine / ALBAYRAK CEYLAN, Nazlı: “Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyesinin Tüzel Kişilik Perdesinin Arkasına Saklanması: İngiliz Yüksek Mahkemesinin 2010 UKSC 51 Sayılı Kararı Çerçevesinde Bir İnceleme”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2022, Cilt 10, Sayı 1, s. 47-79.
• DIGNAM, Alan / LOWRY, John: Company Law, 11. Baskı, Oxford University Press, Oxford, 2020.
• DOĞAN, Özgür: “Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması”, Konya Barosu Dergisi, 2017, Cilt 1, Sayı 1, s. 37-55.
• DURAL, Mustafa: “Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması (Ya Da Tüzel Kişinin Tabanına Başvurulması)”, Sermaye Piyasası Kurulu 15. Yıl Sempozyumu, Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Ankara, 1998, s. 97-107.
• EROĞLU, Muzaffer: “Türk Hukukunda Tek Ortaklı Şirketler”, Legal Hukuk Dergisi, 2008, Cilt 6, Sayı 64, s. 1253-1268.
• ERYİĞİT, Harun: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Anonim Ortaklıklarda Sermayenin Korunması İlkesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ESEN, Emre: Milletlerarası Özel Hukukta Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• FASTRICH, Lorenz: “Tek Ortaklı Anonim Şirketler ve Alman Hisse Hukukunda Yeni Gelişmeler”, Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Sermaye Şirketleri Reformu (Seminer: 07.06.2007), İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul, 2007, s. 20-40.
• FRENCH, Derek / MAYSON, Stephen W. / RYAN, Christopher L.: Mayson, French & Ryan on Company Law, 31. Baskı, Oxford University Press, Oxford, 2014-2015.
• GÖGER, Yunus Emre: Sermaye Şirketlerinde Sınırlı Sorumluluk İlkesi ve Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• GRIFFIN, Stephen: Company Law Handbook, 3. Baskı, The Law Society, London, 2013.
• GÜL, Hilal: “Yüksek Mahkeme Kararları Işığında Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması”, İstanbul Barosu Dergisi, 2017, Cilt 91, Sayı 6, s. 203-215.
• GÜNAY, Sena Nur: Sermaye Şirketlerinde Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2016.
• GÜNER, Temel: Sermaye Şirketlerinde Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023.
• GÜRBÜZ USLUEL, Aslı E.: “Considerations on the Economic Effect of the New Turkish Commercial Code Provisions Regarding Single Member Companies”, European Journal of Law and Economics, 2016, Cilt 42, Sayı 1, s. 25-43.
• HAMILTON, Robert W. / MACEY, Jonathan R. / MOLL, Douglas K.: Cases and Materials on Corporations Including Partnerships and Limited Liability Companies, 11. Baskı, West Publishing, USA, 2010.
• HANNIGAN, Brenda: “Wedded to Salomon: Evasion, Concealment and Confusion on Piercing the Veil of the One-Man Company”, Irish Jurist, 2013, Cilt 50, s. 11-39.
• HARSA, Tulu: Şirketler Topluluklarında Tek Elden Yönetim ve Hakim Şirketin Tek Elden Yönetimden Kaynaklanan Sorumluluğu, Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
• HIRSCH, Ernst: Ticaret Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Hak Kitabevi, İstanbul, 1948.
• İYİGÜN, Serdar: “Şirketler Topluluğu ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması İlkesi”, Legal Hukuk Dergisi, 2015, Cilt 13, Sayı 145, s. 109-156.
• JACINTO, Joaquin B.: “Beyond the Veil, Inc.: Assessing the Viability of the One Person Corporation as Tool for Estate Planning”, Philippine Law Journal, 2022, Cilt 95, Sayı 2, s. 424-455.
• KAPLAN, İbrahim: “Tüzel Kişiliğe Sahip Ticaret Ortaklıklarında Perdenin Kaldırılması Talepli Hukuki Sorumluluk Davaları”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 2009, Cilt 25, Sayı 4, s. 37-46.
• KENDİGELEN, Abuzer: “Sanayi ve Ticaret Bakanlığının İçticaret 1995/1 Sayılı “Anonim ve Limited Şirketlerin Kuruluş ve Anasözleşme Değişikliği İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ”inin Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1996, Cilt 55, Sayı 1-2, s. 297-334.
• KERVANKIRAN, Emrullah: “Sermaye Ortaklıklarında Sınırlı Sorumluluk İlkesine Karşı Önemli Bir İstisna: Tüzel Kişilik Perdesi’nin Kaldırılması”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2007, Cilt 11, Sayı 3-4, s. 453-472.
• KESİK CANBULUT, Büşra: “Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması”, Legal Hukuk Dergisi, 2020, Cilt 18, Sayı 212, s. 3703-3715.
• KIRCA, İsmail / ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal / MANAVGAT, Çağlar: Anonim Şirketler Hukuku, Cilt 1, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2013.
• KUŞ, Ulaş Baran: Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• KÜTÜKÇÜ, Doğan: “Anonim Şirketlerde Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması”, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 2009, Sayı 63-64, s. 105-126.
• MOROĞLU, Erdoğan: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Değerlendirme ve Öneriler, 8. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• MUJIH, Edwin C.: “Piercing the Corporate Veil as a Remedy of Last Resort after Prest v Petrodel Resources Ltd: Inching Towards Abolition?”, Company Lawyer, 2016, Cilt 37, Sayı 2, s. 39-71.
• NARÇİN TOSUN, Zelal: “Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Düzenlemeleriyle Karşılaştırılması”, Terazi Hukuk Dergisi, 2015, Cilt 10, Sayı 105, s. 89-103.
• NICHOLLS, Christopher C.: “Piercing the Corporate Veil and the “Pure Form” of the Corporation as Financial Innovation”, Canadian Business Law Journal, 2008, Cilt 46, s. 233-268.
• OCAKTAN, Hasan: Anonim Şirketlerde Sınırlı Sorumluluk İlkesi Karşısında Şirket Alacaklılarının Korunması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2000.
• ODAMAN, Serkan: “Yargıtay Kararları Işığında İşçinin Aynı İşverenin İşyerlerinde Aralıklı Çalışması Durumunda Kıdem Tazminatının Hesaplanması”, Kamu-İş Dergisi, 2000, Cilt 5, Sayı 4, s. 151-159.
• OKAN, Neval: “Avrupa Birliği’nde Birleşik Krallık, İrlanda, Belçika ve İspanya Hukuklarında Tek Üyeli Özel Limited Ortaklıklar (Single-Member Private Limited Companies)”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002, Sayı 1, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, s. 514-526.
• OTTOLENGHI, Smadar: “From Peeping Behind the Corporate Veil, to Ignoring it Completely”, The Modern Law Review, 1990, Cilt 53, Sayı 3, s. 338-353.
• ÖZKURT, Ayşegül: Bankacılık Hukukunda Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• ÖZTEK, Selçuk / MEMİŞ, Tekin: “Şirketler Hukuku ve İcra ve İflas Hukuku İlkeleri Karşısında Borçlu Şirketin Alacaklılarının Hakim Ortağa Karşı Korunması”, (Ed.) ULUSOY, Erol: I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 195-216.
• POROY, Reha / TEKİNALP, Ünal / ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku I, 15. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2021.
• PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, Cilt I, 4. Baskı, Adalet Yayınları, Ankara, 2022.
• SAĞLAM, İpek: “Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Kavramına Genel Bir Bakış”, (Ed.) ULUSOY, Erol: I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 153-161 (Perdenin Aralanması).
• SAĞLAM, İpek: Tüzel Kişilik Örtüsünün Aralanması (Amerikan ve İngiliz Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak), Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1995 (Örtünün Aralanması).
• SAYIN, Hediye: Tek Kişili Ortaklık, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2008.
• SCHALL, Alexander: “The New Law of Piercing the Corporate Veil in the UK”, European Company and Financial Law Review, 2016, Cilt 13, Sayı 4, s. 549-574.
• SOLAK, Ekrem: “İngiliz Şirketler Hukukunda Prest v. Petrodel Resources Ltd [2013] Kararı Sonrası Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması”, (Ed.) KARAGÖZ, Havva / ÖZCANLI, F. Beril / PALANDUZ, Seda: Tüzel Kişilik Penceresinden Anonim Ortaklık Sempozyumu, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2021, s. 651-660.
• SPERANZIN, Marco: “Piercing the Corporate Veil in Italian Company and Banking Law”, (Ed.) ULUSOY, Erol: I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 163-171.
• SPOTORNO, Agustin Ricardo: “Piercing the Corporate Veil in the UK: The Never-Ending Mess”, Business Law Review, 2018, Cilt 39, Sayı 4, s. 102-109.
• ŞAHİN, Ayşe: “Yargı Kararlarında Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Yoluyla İlişkili Şirketin Sorumlu Kılınması”, Legal Hukuk Dergisi, 2022, Cilt 20, Sayı 233, s. 1603-1662.
• ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal: “Hukukun Ekonomik Gerçekliğe Yanıtı: Tek Kişilik Şirketler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 2007, Cilt 24, Sayı 1, s. 163-216.
• TAN, Cheng Han / WANG, Jiangyu / HOFMANN, Christian: “Piercing the Corporate Veil: Historical, Theoretical & Comparative Perspectives”, Berkeley Business Law Journal, 2019, Cilt 16, Sayı 1, s. 140-204.
• TEKİL, Fahiman: Anonim Şirketler Hukuku, 2. Baskı, Alkım Yayınları, İstanbul, 1998.
• TEKİNALP, Gülören / TEKİNALP, Ünal: “Perdeyi Kaldırma Teorisi”, Prof. Dr. Reha Poroy’a Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1995, s. 387-404.
• TEKİNALP, Ünal: Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeleri, 2. Baskı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1979 (Bilanço).
• TEKİNALP, Ünal: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 5. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020 (Yeni Hukuk).
• TOPALOĞLU, Mustafa: “Sermaye Şirketlerinde Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Bu Konuda Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Getirilen Hükümler”, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan, Cilt II, Turhan Kitabevi, Ankara, 2010, s. 2083-2103.
• ULUSOY, Erol: “Şirketler ve Bankacılık Hukukunda Kapsama Alma ve Sorumlu Kılma Amacıyla Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması”, (Ed.) ULUSOY, Erol: I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 351-405.
• UPADHYAY, Nupur: “Piercing the Corporate Veil: An Analysis of Lord Sumption's Attempt to Avail a Troubled Doctrine”, Auckland University Law Review, 2015, Cilt 21, s. 114-141.
• YANLI, Veliye: Anonim Ortaklıklarda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Pay Sahiplerinin Ortaklık Alacaklılarına Karşı Sorumlu Kılınması, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• YARAR, Ali İhsan: Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Tek Kişilik Şirket, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2019.
• YILMAZ, Lerzan: “Anonim Şirketlerde Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Meselesi Hakkında İsviçre Federal Mahkemesi Kararları Işığında Düşünceler”, (Ed.) ULUSOY, Erol: I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 233-256.
• YURDAKUL, Berk Arda: Şirketlerde Organik Bağ ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• YÜKSEL, Kemalettin: “Şirketler Hukukunda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Örtünün Aralanması”, (Ed.) ULUSOY, Erol: I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 261-276.