İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Haksız Feshi ile “Haklı Nedene Dayanan Süreli Feshi”ne İlişkin Bazı Tespit ve Değerlendirmeler

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 601 - 616, 01.08.2024

Artür Karademir

https://doi.org/10.54699/andhd.1470421

Öz

Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından haksız olarak derhâl feshedilmesi, aynı zamanda usûlsüz fesih teşkil ettiğinden ötürü, İş Kanunu’na tâbi iş ilişkileri açısından İş Kanunu’nun 17. maddesi uygulanmalıdır. Belirli süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından haksız olarak derhâl feshinde ise Türk Borçlar Kanunu’nun 439. maddesinde yazılı yaptırımın uygulama alanı bulacağı kabul edilmelidir. Öte yandan, TBK m. 439 hükmünde öngörülen yaptırımın “tazminat” olma niteliği, bu tutardan daha yüksek kararlaştırılan ceza koşulunun varlığı hâlinde, hem TBK m. 439 hükmünde öngörülen tazminatın hem de ceza koşulunun birlikte talep edilememesi gerektiği sonucunu doğurmaktadır. Çalışma konusunu teşkil eden ikinci sorun ise haklı nedeni bulunan ama bu nedene dayanmadan iş sözleşmesini süreli fesih yoluyla sona erdiren işçinin kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmayacağına ilişkindir. Bu konuda öğretide ve yargı kararlarında birlik bulunmamaktadır. Bu çalışmada, anılan ihtimalde işçinin kıdem tazminatına hak kazanması gerektiği savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Götürü Tazminat, Ceza Koşulu, Kıdem Tazminatı, Haklı Neden, Haksız Fesih

Some Remarks and Evaluations on the Termination of the Employment Contract by the Employee without Just Cause and on “the Termination with Notice based on Just Cause”

Öz

Since the termination without cause of an indefinite-term employment contract by the employee also constitutes a termination of the contract without abiding by the notice periods, article 17 of the Labor Code should be applied in terms of labor relations subject to the Labor Code. It should be accepted that in case of termination without cause of a fixed-term employment contract by the employee, the sanction written in article 439 of the Turkish Code of Obligations shall be applicable. On the other hand, given the fact that the nature of the sanction stipulated in article 439 TCO is considered as “compensation”, in case the penalty is higher than the amount of the compensation, both the compensation stipulated in article 439 TCO and the penalty requirement cannot be claimed together. The second problem that constitutes the subject of this study is whether the employee who has a justified reason but terminates the employment contract through termination abiding by the notice periods without relying on this reason shall be entitled to severance pay. There is no uniformity in doctrine and judicial decisions on this issue. In this study, it is argued that the employee will be entitled to severance pay in the mentioned scenario.

Anahtar Kelimeler

Liquidated Damages, Contractual Penalty, Severance Pay, Just Cause, Termination without Cause

Kaynakça

• AKYİĞİT, Ercan: İş Hukuku, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• ALP, Mustafa: “Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Yargıtay Tarafından Resen Belirsiz Süreli İş Sözleşmesine Dönüştürülmesi”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra: Prof. Dr. Savaş Taşkent’e Armağan, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, s. 477-502.
• ALPAGUT, Gülsevil: Belirli Süreli Hizmet Sözleşmesi, TÜHİS Yayınları, Ankara, 1998.
• ALPAGUT, Gülsevil: “İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesheden Tarafın Tazminat Talep Hakkı”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2022, Cilt 3, Sayı 74, s. 1733-1768.
• ALPAGUT, Gülsevil: “Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşmesinin Devri, Sona Ermesi, Rekabet Yasağı, Cezai Şart ve İbranameye İlişkin Hükümleri”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2011, Cilt 8, Sayı 31, s. 913-959.
• BASKAN, Esra: “Haklı Nedenle Fesih Hakkının Kullanılmasına İlişkin Türk Borçlar Kanunu’nun Getirdiği Yeni Düzenlemeler ve İş Kanunu’na Etkisi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2012, Cilt 9, Sayı 35, s. 105-124.
• BAYCIK, Gaye: İş Hukukunda Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, İstanbul, 2011 (Yenilik Doğuran Haklar).
• BAYCIK, Gaye: “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2016, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, s. 7-356 (Değerlendirme).
• BAYSAL, Başak / MUTLAY, Faruk Barış: “Yeni Borçlar Kanununun “Genel Hizmet Sözleşmesi”ne İlişkin Hükümlerinin İş Kanunu ve 818 Sayılı Kanunla Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2011, Cilt 3, Sayı 30, s. 231-288.
• BEDÜK, Mehmet Nusret: “İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Feshi ve Feshin Hukuki Sonuçları”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, Cilt 27, Sayı 3, s. 679-726.
• BİRİNCİ UZUN, Tuba: Götürü Tazminat, Yetkin Yayınları, İstanbul, 2015.
• BOZKURT GÜMRÜKÇÜOĞLU, Yeliz: Belirli Süreli İş Sözleşmesi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• CANİKLİOĞLU, Nurşen: “İş Kanununun 10. Yılında Belirli Süreli İş Sözleşmesi ile Kısmi Süreli İş Sözleşmesi ve Uygulamada Yaşanan Sorunlar“, (Ed.) KÖSEOĞLU, Ali Cengiz: 10. Yılında 4857 Sayılı İş Kanunu (Uygulama Sorunları ve Çözüm Önerileri) Sempozyumu, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 2016, s. 159-200.
• CENTEL, Tankut: İş Hukuku Cilt: 1 Bireysel İş Hukuku, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1992.
• ÇELİK, Nuri: İş Hukuku Dersleri, 7. Baskı, Marmara Üniversitesi Eğitim ve Yardım Vakfı Yayınları, İstanbul, 1985.
• ÇUBUKÇU, Erdoğan: “Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Bazı Fesih Hallerinde Fesih Türü”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1995, Cilt 8, Sayı 2, s. 165-174.
• DOĞAN YENİSEY, Kübra: “İş Hukukunda Cezai Şart”, İş Hukukunda Güncel Sorunlar Semineri, Kadir Has Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2012, s. 21-44.
• DOĞAN YENİSEY, Kübra: “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2016, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017, s. 7-146.
• EKMEKÇİ, Ömer / YİĞİT, Esra: Bireysel İş Hukuku, 5. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• EYRENCİ, Öner / TAŞKENT, Savaş / ULUCAN, Devrim / BASKAN, Esra: İş Hukuku, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• FURRER, Andreas / MULLER-CHEN, Markus / ÇETİNER, Bilgehan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• GÖKTAŞ, Seracettin: Türk İş Hukukunda Haksız Fesih, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• GÜLVER, Ender: “Türk Borçlar Kanunu’nda İş Sözleşmesinin Derhâl Feshi”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2011, Cilt 8, Sayı 31, s. 999-1029.
• GÜZEL, Ali: “Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Hukuki Nitelemesi -Haksız Feshe Bağlı Tazminat ve Cezai Şart”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2022, Cilt 3, Sayı 74, s. 1705-1732.
• GÜZEL, Ali: “İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri’nin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2019-2020, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022, s. 189-369.
• KABAKCI, Mahmut: “Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Geçersizliğinin İşçi ve İşveren Açısından Farklı Değerlendirilmesi Gereği”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2014, Cilt 72, Sayı 2, s. 123-141.
• KAR, Bektaş: “Haksız Fesih Tazminatı”, (Ed.) DOĞAN YENİSEY, Kübra: Prof. Dr. Savaş Taşkent’e Armağan, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, s. 1-10.
• KARADEMİR, Artür: İş Güvencesinde Son Çare İlkesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, 7. Baskı, Lykeion Yayınları, Ankara, 2022.
• NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, 5. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• ODAMAN, Serkan: “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı Açısından Yargıtayın 2011 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2011, Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası Yayınları, Ankara, 2013, s. 129-234.
• ÖZDEMİR, Erdem: “Yeni Borçlar Kanununun İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümlerinin 4857 Sayılı Kanun Kapsamındaki İş İlişkilerine Etkisi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2012, Sayı 27, s. 25-46.
• ÖZKARACA, Ercüment: “Aralıklı Çalışmalarda İhbar Tazminatı (Karar İncelemesi)”, Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Aylık Dergisi, 2022, Sayı 137, s. 2-6.
• ÖZKARACA, Ercüment: “İhbar Süresi İçinde Yıllık Ücretli İzin Kullanılmasının Yaptırımı (Karar İncelemesi)”, Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Aylık Dergisi, 2023, Sayı 151, s. 2-7.
• PARLAK BÖRÜ, Şafak: “Götürü Tazminat Kavramına Bir Bakış”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2017, Cilt 29, Sayı 129, s. 195-228.
• SARIKAYA, Murat: Sözleşmenin Yorumu, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• SAVAŞ, F. Burcu: İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshi, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• SENYEN KAPLAN, Emine Tuncay: “Belirli Süreli İş Sözleşmelerinin Haksız Feshi ve Türk Borçlar Kanunu Tasarısında Getirilen Yeni Düzenlemeler”, Osman Güven Çankaya’ya Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, Ankara, 2010, s. 213-229.
• SENYEN KAPLAN, Emine Tuncay: Bireysel İş Hukuku, 13. Baskı, Yetkin Yayınları, İstanbul, 2023
• SOYER, Polat: “Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin ‘Yeni’ Türk Borçlar Kanunu Hükümleri ve İş Hukuku Bakımından Önemi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2011, Cilt 2, Sayı 22, s. 12-21.
• SÜMER, Halûk Hâdi: İş Hukuku, 26. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 23. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• ŞİŞLİ, Zeynep / DULAY YANGIN, Dilek: “Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde İhbar Önellerinin Sözleşme ile Artırıldığı Hallerde İşçinin İhbar Tazminatı Sorumluluğu”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 2014, Cilt 4, Sayı 2, s. 77-92.
• TERCIER, Pierre / PICHONNAZ, Pascal / DEVELİOĞLU, H. Murat: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• URHANOĞLU, İştar: “Yargıtay Kararları Çerçevesinde Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Süresi İçerisinde Haksız Fesih ile Sona Ermesi”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 2022, Cilt 12, Sayı 1, s. 85-121.
• UTKU, Doruk: “Türk Borçlar Kanununun 439. Maddesi ve İş Kanunu Kapsamındaki İşçilerin İhbar Tazminatı Sorumluluğuna Etkisi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2016, Cilt 22, Sayı 3, s. 2757-2790.
• YAYVAK NAMLI, İrem: İş Hukukunda Cezaî Şart, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• YÜREKLİ, Sabahattin: Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.