Women's Issue According to Sırâtımüstakim Writer Ferîd Vecdî and Women's Rights Advocate Fatma Aliye Topuz

Yıl 2024, , 385 - 391, 30.08.2024

Girayalp Karakuş

https://doi.org/10.18506/anemon.1398811

Öz

Ferîd Vecdî ve Fatma Aliye Topuz aynı dönemde yaşamış iki farklı dünyanın insanlarıdır. Her ikisinin de kadın meselesine bakışında bazı farklılıklar olsa da referans aldıkları kaynaklar aynıdır. İki yazar da İslâm dininin kadına olan bakış açısını yeniden yorumlayarak kadın meselesine yaklaşmaktadır. Çalışmanın amacı; Ferîd Vecdî ve Fatma Aliye Topuz’un bakış açısı ile kadının sosyal hayattaki konumunu açıklayabilmektir. Yazarlar kadının toplumda artı-değer oluşturabilmesinin yollarını aramışlar ve birtakım sonuçlara varmışlardır. Çalışma yöntemsel olarak iki yazarın eserlerinden yola çıkılarak oluşturuldu. Modernleşen dünyada iki yazarın da düşünceleri geride kalsa da tarihsel açıdan yorumlandığında bir dönemin sosyo-ekonomik analizini yapmak için okuyuculara argümanlar sunmaktadır. Bilindiği üzere olayları ve olguları değerlendirirken tarihçinin yapmaması gereken şey anakronizme düşmemektedir. On dokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren ortaya çıkan Batılılaşma düşüncesi iki aydın tipi ortaya çıkarmıştır. Birincisi gelenekselci anlayışı savunan Ferîd Vecdî tarzı aydınlar, ikincisi ise Batılı değer yargılarından etkilenerek kadının sosyal hayatta daha çok varlık göstermesini savunan Fatma Aliye Topuz tarzı aydınlar. Çalışma aynı zamanda ülkemizde Batı-Doğu uzlaşmaz çelişkisinin tarihsel arka planını anlatması açısından da bilgiler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ferîd Vecdî, Fatma Aliye Topuz, Batılılaşma, Batı, Doğu

Women's Issue According to Sırâtımüstakim Writer Ferîd Vecdî and Women's Rights Advocate Fatma Aliye Topuz

Öz

Ferîd Vecdî and Fatma Aliye Topuz are people of two different worlds who lived in the same period. Although there are some differences in their views on women's issues, the sources they refer to are the same. Both authors approach the women's issue by reinterpreting Islam's perspective on women. The aim of the study is to explain the position of women in social life from the perspective of Ferîd Wajdî and Fatma Aliye Topuz. The authors sought ways for women to create surplus-value in society and came to some conclusions. Methodologically, the study is based on the works of two authors. Although the thoughts of both authors are outdated in the modernizing world, when interpreted historically, they provide readers with arguments to make a socio-economic analysis of a period. As it is known, what a historian should not do when evaluating events and phenomena is not to fall into anachronism. The idea of Westernization, which emerged in the mid-nineteenth century, gave rise to two types of intellectuals. The first was Ferîd Vecdî style intellectuals who defended the traditionalist understanding, and the second was Fatma Aliye Topuz style intellectuals who were influenced by Western value judgments and advocated for women's presence in social life. The study also provides information about the historical background of the West-East irreconcilable contradiction in our country.

Anahtar Kelimeler

Ferîd Vecdî, Fatma Aliye Topuz, Westernization, West, East.

Kaynakça

• Aliye, F. (2009). Osmanlı’da kadın (cariyelik, çokeşlilik, moda). İstanbul: Bizim Kitaplar.
• Aliye, F. (2021). Osmanlı’da kadın ve İslâm (nisvan-ı İslâm). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Aşa, E. (1993). Fatma Aliye Hanım (hayatı, eserleri, fikirleri). (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Başar, F. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği: kadın sağlığına etkisi. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 131-137.
• Bayram, İ. (2016). Muhammed Ferîd Vecdî’nin mucizelere bakışı. İslâm Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (İMAD), 1 (4), 612-642.
• Er, D. (2011). Fatma Aliye (Topuz) Hanım (1862-1936) ve kadının toplumdaki yeri hakkındaki fikirleri. NWSA, 6 (2), 380-395.
• Geyin, S. (2011). Son dönem müfessirlerinden Muhammed Ferîd Vecdî’nin tefsir görüşleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Günay, G. - Bener, Ö. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 153 (153), 157-171.
• Karakuş, G. (2019). Sovyetler Birliği’nde kadının konumuna genel bakış. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6 (3), 1580-1598.
• Karaman, H. (1993). İslâm’da kadın ve aile. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Oğuz, B. A.-Gürbüz, S. (2018). Türkiye’de kadınların karşılaştıkları sorunlar ve köprü ağ analizi yöntemiyle incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (4), 2018, 579-586.
• Ulutaş, Ç. Ü. (2009). Yoksulluğun kadınlaşması ve görünmeyen emek. Çalışma ve Toplum, 2 (21), 25-40.
• Vecdî, F. (2012). Müslüman kadını. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Yakın Tarihimizin Belgesi (1908-1925) Sırâtımüstakim Mecmuası, (Cilt:1), İstanbul: Kültür Yayınları Dizisi.