Traces of Folk Stories in Aşık Hosani's Poems

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 3, 1850 - 1853, 30.12.2025

Abdulhamit Toprak

https://doi.org/10.18506/anemon.1542989

Öz

Folk tales, one of the important elements of our cultural accumulation and experiences, are narratives with mixed verse and prose features told by minstrels. Folk tales, one of the important types of oral tradition that are based on narration in Turkish folk literature, mostly created and told by minstrels, are one of our important cultural heritages that mostly tell love, heroic adventures are kept alive by minstrels, who are representatives of oral tradition. Âşık Hosani wanted to both express his feelings concretely through the stories he included in his poems and to keep alive the folk tales and folk story telling tradition, which are the products of oral culture, with his poems. After all of Âşık Hosani's poems were examined in terms of folk tales, his poems containing folk tales were included. In this study, where the qualitative research method was used, the folk tales that are the subject of the study were determined by examining the minstrel's poems one by one. It has been seen that the âşık included the stories of Kerem and Aslı, âşık Garip, Tahir and Zühre, Hurşit and Mahımihri, Asuman and Zeycan and some religious-legendary stories in the approximately two hundred and fifty poems we examined.

Anahtar Kelimeler

Folk Stories , Cultural Heritage , Âşık Hosani , Minstrel Poetry Tradition

Proje Numarası

YOK

Âşık Hosanî’ nin Şiirlerinde Halk Hikâyelerinin İzleri

Öz

Kültürel birikim ve deneyimlerimizin önemli ögelerinden biri olan halk hikâyeleri, âşıklar tarafından anlatılan, nazım - nesir karışık özelliğe sahip anlatılardır. Türk halk edebiyatının anlatmaya dayalı olan, daha çok âşıklar tarafından meydana getirilen ve anlatılan sözlü geleneğin önemli türlerinde biri olan Halk hikâyeleri, daha çok aşk ve kahramanlık serüvenlerinin anlatıldığı ve sözlü geleneğin temsilcileri olan âşıklar tarafından yaşatılan önemli kültürel miraslarımızdandır. Âşık Hosanî şiirlerinde yer verdiği hikâyeler vasıtasıyla hem duygularını somut bir şekilde dile getirmek hem de sözlü kültürün mahsulleri olan halk hikâyelerini ve halk hikâyesi anlatma geleneğini şiirleriyle yaşatmak istemiştir. Âşık Hosanî’nin bütün şiirleri halk hikâyeleri bakımından incelendikten sonra halk hikâyelerini içeren şiirlerine yer verilmiştir. Nitel araştırma yönteminden yararlanılan çalışmada çalışmanın konusu olan halk hikâyeleri, âşığın şiirleri tek tek incelenerek hikâyeler saptanmıştır. Âşığın incelediğimiz yaklaşık iki yüz elli şiirinde Kerem ile Aslı, âşık Garip, Tahir ile Zühre, Hurşit ile Mahımihri, Asuman ile Zeycan hikâyelerine ve bazı dini-menkıbevi hikâyelere yer verdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Halk Hikayeleri , Kültürel Miras , Âşık Hosanî , Âşık Şiiri , Gelenek.

Etik Beyan

BU çalışmamı herhangi bir dergiye göndermediğimi beyan ederim.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Sayın editör emeğiniz için teşekkür ederim.

Kaynakça

• Alptekin, B. (2016). Halk hikâyelerinin motif yapısı (The motif structure of folk tales). Akçağ Yayınları (Akçağ Publications).
• Alsaç, F. (2023). “Ayna metaforu bağlamında ‘güzelliğin on par’etmez’ Şiiri”, Türk âşıklık geleneği ve âşık veysel (The poem ‘güzelliğin on para etmez’ in the context of the mirror metaphor). (Ed. Ömür Ceylan, Hakan Yekbaş), Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları (Cumhuriyet University Press) s. 489-498.
• Arat, R. R. (1991). Eski Türk şiiri (Old Turkish poetry). Türk Tarih Kurumu (Turkish Historical Society).
• Artun, E. (2005). Âşıklık geleneği ve âşık edebiyatı (The ashik tradition and ashik literature). Kitabevi Yayınları (Kitabevi Publishing).
• Aslan, E. (2008). Türk halk edebiyatı (Turkish folk literature) Maya Akademi (Maya Academy).
• Attar, F. (2012). Evliya tezkireleri (Biographical memoirs of saints). (S. Uludağ, Çev.). Kabalcı Yayıncılık (Kabalcı Publishing).
• Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk edebiyatı tarihi II. (Illustrated history of Turkish literature II.). Milli Eğitim Basımevi. (National Education Printing House).
• Bayat, F. (2007). Türk mitolojik sistemi 2. (Kutsal dişi - mitolojik ana, umay paradigmasında ilkel mitolojik kategoriler - iyeler ve demonoloji) (Turkish mythological system 2. (the sacred female – mythological mother, primitive mythological categories in the umay paradigm – iyeler and demonology). Ötüken Neşriyat (Ötüken Publication).
• Bayram, Y. (2009). 16. yüzyılda klâsik aşk mesnevileri/romanları (klasik Türk edebiyatı 13. yüzyıl) [classical love mesnevis/romances in the 16th century (classical turkish literature, 13th century)]. 137-139. Kültür ve Turizm Bakanlığı (Ministry of Culture and Tourism).
• Boratav, P.N. (1969). 100 soruda Türk halk edebiyatı (Turkish folk literature in 100 questions). Gerçek Yayınevi (Gerçek Publishing House).
• Boratav, P. N. (1981). Halk hikâyesi, (folk tale). Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi cilt VI. Dergâh Yayınları (Encyclopedia of Turkish Language and Literature, Volume VI. Dergâh Publications).
• Boratav, P. N. (2002). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği (Folk tales and folk storytelling) Tarih Vakfı Yayınları (History Foundation Publications).
• Çetin, İ. (2020). Türk halk hikâyeciliği (Türkiye sahası) [Turkish folk storytelling (Anatolian/Turkey region)]. Nobel Yayınları (Nobel Publications).
• Doğan, M. (2012). “Kerem ile Aslı” hikâyesinde yer alan halk edebiyatı motifleri (folkloric motifs found in the story “Kerem and Aslı). Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, (International Journal of Social and Economic Sciences), 2 (1) 15-17.
• Duymaz, A. (2014). 120. yılında hikâyesi araştırmaları tarihine bir bakış (A look at the history of story research in its 120th year. Akademik Kaynak Dergisi (Academic Source Journal), 2(3), 1-23.
• Düzgün, D. (2018). Sözlü gelenekteki âşık tarzı halk hikâyelerinin yapısı (The structure of minstrel-style folk tales in the oral tradition). Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Atatürk University Faculty of Letters Journal) 61, 255-271.
• Erkaya, M. E. (2020). İlim irfan yazıları –I (peygamber kıssaları) [Science and wisdom writings – I (Prophetic stories)] İlahiyat Yayınları (İlahiyat Publications).
• Günay, U. T. (2015) Türklerin tarihi geçmişten geleceğe (The history of the Turks from past to future). Akçağ Yayınları (Akçağ Publication).
• Güvenç, A. Ö. (2022). Halk hikâyelerinin İşlevleri (The functions of folk tales), Turcology Research, (73), 57-83. https://doi.org/10.54614/JTRI.2022.4580
• Mahmûd, H. (2013). Kısas-ı Enbiyâ. (peygamber kıssaları) [Kisās al-Anbiyā’ (Stories of the Prophets)]. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları (Publications of the Turkish Manuscripts Institution).
• Karagöz, İ. (2018). Ayet ve hadislerden seçme dualar (Selected prayers from verses and hadiths). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları (Publications of the Presidency of Religious Affairs).
• Kaya, D. (2021). Meddah ve gerçekçi halk hikâyeleri (Meddah and realistic folk tales). Doğu Kütüphanesi (Eastern Library).
• Köprülü, M. F. (2004). Saz şairleri I-V (Bard poets ı–v). Akçağ Yayınları (Akçağ Publication).
• Pala, İ. (2004). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü (Encyclopedic dictionary of divan poetry). Kapı Yayınları (Kapı Publications).
• Sakaoğlu, S. & Duymaz, A. (1996). Hurşit ile Mahmihri hikâyesi (The Story of Hurşit and Mahmihri). Kültür Bakanlığı Yayınları (Publications of the Ministry of Culture).
• Sakaoğlu, S. (2024). Asuman İle Zeycan Hikâyesi I (Giriş- Kaynaklar - Metin) [The Story of Asuman and Zeycan I (Introduction – Sources – Text)]. Edebiyat ve Beşeri Bilimler Dergisi, (5), 51-81
• Sav, E. (1974). Halk hikâyeleri (Folk tales). İş Bankası Kültür Yayınları (İş Bankası Cultural Publications).
• Şenocak, E. & Çağır, L. Y. (2024), Türk halk hikâyelerinde dua motifi (The Prayer Motif in Turkish Folk Tales). Motif Akademi Halkbilimi Dergisi (Motif Academy Journal of Folklore) 17(46), 141-149. https://doi.org/10.12981/mahder.1456843
• Toprak, A. (2023). Erbaalı âşık Hosanî. (hayatı-sanatı-şiirleri) [Erbaalı âşık Hosanî. (His life, art, and poems)]. Berikan Yayınevi (Berikan Publication).
• Türkmen, F. (2018). Âşık garip hikâyesi (the story of Âşık Garip). Akçağ Yayınları (Akçağ Publication).
• Türkmen, F. (2022). Kerem ile Aslı hikâyesi (The story of Kerem and Aslı) İslam ansiklopedisi (Encyclopedia of Islam) (25), s. 283-284.
• Yalçınkaya, F. (2021). Türk masallarındaki kutsal su motifi: Abıhayat (The sacred water motif in Turkish fairy tales: The water of life), Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi (International Journal of Uyghur Studies) (18), 62-70. https://doi.org/10.46400/uygur.1004874
• Yazıcı, H. (1998), Hikâye (Story), İslam Ansiklopedisi (Encyclopedia of Islam) cilt 17. s. 479-485.
• Yılmaz, T. (2011). Âşıklardan halk hikâyeleri (Folk tales from minstrels). Eğiten Kitap (Educational Book).
• Yılmaz, S. S. (2023). Türk halk hikâyeciliği geleneğinde gündeşlioğlu ve sivaslı âşık Emanetî anlatması (The narrative of Gündeşlioğlu and Sivaslı Aşık Emanetî in the Turkish folk story tradition), Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi (Academic Journal of Language and Literature) (7), 2658-2697. https://doi.org/10.34083/akaded.1376303