Consumption Culture and Ascetic Tradition of Sufism

Yıl 2019, , 151 - 166, 03.02.2019

Musa Kaval

https://doi.org/10.18506/anemon.403199

Cited By: 1

Öz

Human beings have the ability to display their
production and consumption behavior in the most sophisticated way. The
production-consumption processes’ being separated from the restrained religion
and the dominated nature has caused problems in the following time. Instead of
satisfying human spiritual needs, capitalism which is developed and sustained
in economic focus insists on meeting physiological needs by instrumentalizing
religious symbols when necessary. The tradition of sufism, which provides
emotional, social and spiritual satisfaction starting from the right
consumption behavior for man, has exhibited the ideal consumption pattern for
human and the world with the practices in the past. Firstly, austeritial
practices, which enable the perception of need and what he/she is in need of,
will soon teach the needs and measures of the whole world at a later stage. In
this study, the comparison of moderate consumption which was practiced by Sufi
teachings against modern consumption culture which leads to hedonism and
narcissism, is made.    

Anahtar Kelimeler

Consumption, Consumption Culture, Sufism, Zuhd, Modernism

Tüketim Kültürü ve Tasavvufi Zühd Geleneği

Öz

İnsan üretim ve
tüketim davranışını en sofistike şekilde sergileme özelliğine sahip canlıdır. Modernizm
ile birlikte bu özellik salt akılcı şekilde karşılanmaya başlanmıştır. Üretim-tüketim
süreçlerinin hayattan koparılmış dinden ve hâkimiyet altına alınmış doğadan
ayrı işletilmesi ilerleyen zamanlarda problemlere sebep olmuştur. Ekonomi
odaklı geliştirilen ve sürdürülmesinde ısrarcı olunan kapitalizm, insanın
manevi ihtiyaçlarını tatmin etmek yerine gerektiğinde dini sembolleri de
araçsallaştırarak fizyolojik ihtiyaçlar üzerinden karşılamakta ısrar
etmektedir.  İnsan için doğru tüketim
davranışından başlayarak duygusal, sosyal ve manevi doyumu sağlayan tasavvuf
geleneği geçmişteki zâhidâne uygulamalarıyla insan ve âlem için ideal tüketim
örnekliğini sergilemiştir. Öncelikle ihtiyacın kişi için ne ve hangi ölçüde
olduğunun algılanmasını sağlayan riyazet uygulamaları daha sonraki aşamalarda
bütün âleme karşı ihtiyacın ve ölçünün ne olduğunu yakinen öğretir. Bu
çalışmada hedonizm (hazcılık) ve narsizme (özseverlik) götüren modern tüketim
kültürüne karşı tasavvufi öğretinin pratiğe döktüğü ölçülü tüketimin
karşılaştırılması yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Tüketim Kültürü, Tasavvuf, Zühd, Modernizm

Kaynakça

• Adorno, T. W. and Horkheimer, M. (2016). “Kitlelerin Aldatılışı Olarak Aydınlanma”, Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, der. A. Artun, çev. N. Ülner, İstanbul: İletişim Yay.
• Aytaç, Ö. (2004). “Kapitalizm ve Hegemonya İlişkileri Bağlamında Boş Zaman”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28 (2). (2002). “Boş Zaman Üzerine Kuramsal Yaklaşımlar” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (1).Baudrillard, Jean (1997). Tüketim Toplumu, çev. Hazal Deliçay, Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (1998). The Consumer Society: Myths and Structures. London: Sage. (2012), Tüketim Toplumu, çev. Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yay.Bauman, Zygmunt (2010). Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var Mı?, çev. Funda Çoban, İnci Kantarcı, Ankara: De ki Basım Yay. (2012). Küreselleşme, çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yay. (2013). Postmodernizm ve Hoşnutsuzlukları, çev. İ. Türkmen, İstanbul: Ayrıntı.
• el-Beyhakî, (1987). Kitâbü’z-Zühdi’l-Kebîr, tah.Amir Ahmed Haydar, Dâru’l-Cinân, Beyrut.
• Bocok, R. (1993) Tüketim. Çev. İrem Kutluk. Ankara: Dost Kitabevi.
• Cürcânî, Seyyid Şerif (1983). Kitâbu’t-tâ’rifât. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'lİlmiyye.Diggens, Anthony (2000). Run Away World: How Globalization Is Reshaping Our Lives, New York: Routledge.Douglas, M. (1997). “Defence of Shopping”, The Shopping Experince, eds. P. Falk and Colin Campell, London: Routledge.Featherstone, Mike (1991), Consumer Culture and Postmodernism, London and Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, çev. M. Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yay.Foster, H. (1983). The Anti-Aesthetic Essays on Postmodern Culture, Washington: Bay Press.el-Gazali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed (1994). Minhacü'l' abidin, nşr. Muvaffak Fevzi elCebr, Beyrut: el-Hikme.
• (1975). Ihyau Ulumi’d-din, ter. Ahmet Serdaroğlu, İstanbul: Bedir Yayınları. (2005). İhyâu Ulûmi’d-Din, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye.
• Ger, G. and Belk, R.W. (1999). “Accounting For Materialism in Four Cultures”. Journal of Material Culture, 4 (2).Geylani, Abdülkadir (1330). Fütühu'l-gayb, Mısır.
• Giddens, A. (2010), Modernite ve Bireysel-kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum, çev. Ü. Taltıcan, İstanbul: Say.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel-kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum, çev. Ü. Taltıcan, İstanbul: Say Yay.
• Gillette, Maris (2000). “What’s in a Dress? Brides in the Hui Quarter of Xi’an,” The Consumer Revolution in Urban China, eds. Deborah S. Davis, Berkeley: University of California Press.
• Goodwin, Neva; Nelson, Julie A.; Ackerman, Frank; Weisskopf (2008). Thomas Consumption and the Consumer Society Oregon, Medford: Global Development And Environment Institute Tufts University.Harvey, David (1999). The Condition of Postmodernity, Oxford: Backwell.Hamburg, Paul (2000). “Body Image and Advertising,” Issue Briefs, Studio City, CA: Mediascope Press.
• Hobsbawn, E.J. (2013). Sanayi ve İmparatorluk. çev. Abdullah Ersoy, Ankara: Dost Kitabevi.
• Holbrook, M.B. (1999). Consumer Value: A Framework for Analysis and Research. London: Routledge.Holt, D. B.; Quelch, J.A.; Taylor, L. E. (2004). “How Global Brands Compete”, Harvard Business Review, 82.
• Hucvirî, Ali b. Osman (1974). Keşfu’l-Mahcûb, ter. Mahmud Ahmed Mâdî Ebu’l-Azâim, thk. İbrahim Dessûkî Daru’t-Turâsi’l-Arabi, Kahire.
• Illich, Ivan (1990). Tüketim Köleliği, çev. Mesut Karabasan, İstanbul: Pınar Yayınları.
• İbn Arabi, Muhyiddin Ebü Abdullah Muhammed b. Ali b. Arabi (1997). el-Fütahatü 'l-Mekkiyye fi ma' rifeti 'l-esrari 'l-malikiyye ve'l-melekiyye, nşr. Muhammed Abdurrahman el-Mer'aşli, Beyrut.
• İmâm-ı Rabbani (1985). Mektubat-ı Rabbanî, çev. Abdulkadir Akçiçek, İstanbul: Cümle Yayınları.
• Jameson, F. (2005). Kültürel Dönemeç, çev. K. İnal, Ankara: Dost Kitabevi.Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin. (1990). er-Risâletü’l-kuşeyriyye fî ‘ilmi’tasavvuf, thk. Muhammed Inâye, Muhammed el-İskenderânî, Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev. O. Akınhay ve D. Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat.
• Maslow, A.H (1943). “A Theory of Human Motivation”. Psychological Review (50).
• Mazzarella, William (2003). Shoveling Smoke: Advertising and Globalization in Contemporary India, Durkham: Duke University Press.
• McCracken, G. (1988). Consumer Culture, Cambridge: Polity Press.el-Mekki, Ebü Talib (1310). Kütü'l-kulüb, Kahire.
• Miller, D. (1985). Acknowledging Consumption, London: Routledge.
• el-Muhasibi, Ebü Abdullah Hiiris b. Esed (2003). Vesaya, nşr. Abdülkadir Ahmed Ata, Beyrut.
• Odabaşı, Yavuz (1999). Tüketim Kültürü, Yetinen Toplumun Tüketen Topluma Dönüşümü, İstanbul: Sistem Yayınları.
• Ostwalt, C. (2006). “Seküler Çan Kuleleri”, Laik ama Kutsal, der. A. Köse, İstanbul: Etkileşim Yay.
• Randerson, J. (2006). “World’s Richest 1% Own 40% of all Wealth”, UN Report Discovers, Guardian, 6 December.
• Rosanvallon, P. (2004). Refah Devletinin Krizi, Ankara: Dost Kitabevi.Rûmî, Mevlânâ Celâleddin, (1998). Mesnevî. çev. V. İzbudak, haz. A. Gölpınarlı, haz. Ankara: MEB.
• Sassatelli, Roberta (2007). Consumer Culture: History, Theory and Politics, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Sayar, K. (2011). Terapi: Kültürel Bir Eleştiri, İstanbul: Timaş Yay.
• Schudson, M. (1999). “Popüler Kültürün Yeni Gerçekliği, Akademik Bilinç veDuyarlılık”, Popüler Kültür ve İktidar, der. N. Güngör, Ankara: Vadi.
• Schwarz, Fernand (1997). Kadim Bilgeliğin Yeniden Keşfi, çev. Ayşe Meral Aslan, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Selim, Ömer (1999). “Sanat, Güncellik, İletişim ve Reklam”, Atauni Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Erzurum. Sennett, R. (1996). Kamusal İnsanın Çöküşü, çev. S. Durak ve A. Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Serrac, Ebü Nasr Serrac Tüsi; (1960). Kitabü'l-luma, nşr. Abdülhalim Mahmud-Taha Abdülbaki Surûr, Bağdat.
• Sicistânî, Ebû Dâvud (1993). Kitâbu’z-Zühd, tah. Ebu Temim Yasir b. İbrahim, Ğanim b. Abbas, Kahire.Slater, Don (1997). Consumer Culture and Modernity, Cambridge: Polity Press.
• Solomon, M. R. (2006). Consumer Behavior: Buying, Having and Being, Upper Saddle River. NJ: Pearson Prentice Hall.
• Sombart, Werner (1998). Aşk, Lüks ve Kapitalizm. çev: Necati Aça, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Stearns, Peter (2006). Consumerism in World History: The Global Transformation of Consumer Desire, London & New York: Routledge.
• Storey, J. (2000). Popüler Kültür Çalışmaları, çev. K. Karaşahin, İstanbul: Babil.Sülemî, Muhammed b. el-Hüseyn. (1986). Tabakâtu’s-Sûfiyye, Haleb: Dâru’l- Şa’rânî.
• et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Tarihu’l-Ümem ve’l-Mülûk, Beyrut: Dâru’l-Kâlem, tsThomas Helen vd. (2012). “Modernlik/Postmodernlik”, çev. Mehmet Süheyl Ünal, Temel Sosyolojik Dikotomiler, ed. Chris Jencks, çev. ed. İhsan Çapcıoğlu, Ankara: Birleşik Yay.
• Torlak, Ömer (2000). Tüketim Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü, İstanbul: İnkılab Yayınları.
• Veblen, T. (1994). The Theory of the Leisure Class: An Economic Study in the Evolution of Institutions New York: Dover.
• Weber, Max (1999). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, çev., Zeynep Gürata, Ankara : Ayraç Yayınları.
• Williams, R. (1976). Keywords, London: Hamper Colins.