The Evolution of The Second Constitutionalist Period Ottomanism Thought:The Case of Abdulkadir Câmi (Baykurt) Bey

Yıl 2019, , 53 - 58, 13.12.2019

Bahattin Çatma

https://doi.org/10.18506/anemon.521816

Öz

After the proclamation of
the Rescript of Gulhane, the basic thought which was suggested with the purpose
of saving Ottoman Empire from the effect of nationalism that has increased its
effectiveness around the world in post-French Revolution era and wanted to
generate, appeared as the thought of building an Ottoman Nation. It wouldn't be
wrong to say that Ottomanism or the attempt of building an Ottman Nation became
an attempt which was adopted as a government policy at first, was accepted by
the intellectuals of that period and came in an intellectual content as a
possibility of salvation of the empire afterwards. Although this attempt lost
its validity to a large extent after the Balkan Wars, it wanted to be continued
through the togetherness of a number of certain elements. An example of this is
Câmi (Baykurt) Bey who attended to Trablusgarp War actually, hold offices like being
a deputy in Turkish Parliament and being the first interior minister of
Republic of Turkey, in this regard played an active role in Turkish politics
throughout his life. In this study, it is tried to touch to toughts concerning
the Ottomanism that were suggested wtih referance to book Osmanlılığın Atisi,
Düşmanları ve Dostları written by Câmi (Baykurt) Bey in 1913.

Anahtar Kelimeler

Ottomanism, Abdülkadir Câmi (Baykurt) Bey, The Second Constitutionalist Period

II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlılık Düşüncesinin Evrimi: Abdülkadir Câmi (Baykurt) Bey Örneği

Öz

Tanzimat Fermanı’nın
ilanının ardından Osmanlı Devleti’ni Fransız İhtilali sonrası dönemde dünya üzerinde
etkinliği artan milliyetçilik cereyanının etkisinden kurtarmak maksadıyla ileri
sürülen ve oluşturulması murat edilen temel düşünce Osmanlı Milleti yaratma
düşüncesi şeklinde tezahür etmiştir. Osmanlılık ya da Osmanlı Milleti yaratma
teşebbüsünün, önceleri devlet politikası olarak benimsenen, sonraları dönemin
münevverleri nezdinde kabul gören ve devleti selamete erdirmenin imkânı olarak
fikrî muhtevaya bürünen bir teşebbüs haline geldiğini söylemek pekâlâ yanlış
olmaz. Bu teşebbüs; Balkan Savaşları sonrasında büyük oranda geçerliğini
yitirmiş olmakla birlikte, belirli bir takım unsurların birlikteliği üzerinden
varlığı devam ettirilmek istenen bir hal almıştır. Bunun bir örneği de
Trablusgarp Savaşı’na fiili olarak katılıp, Meclis-i Mebusan’da mebusluk ve
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk İçişleri Bakanlığı gibi görevlerde bulunan, bu
bakımdan hayatı boyunca Türk siyasetinde etkin bir rol oynayan Câmi (Baykurt)
Bey’dir. Bu çalışmada; Câmi (Baykurt) Bey tarafından 1913 yılında kaleme alınan
Osmanlılığın Atisi, Düşmanları ve Dostları isimli eserden hareketle dönem
itibariyle Osmanlılığa ilişkin serdettiği fikirlere temas edilmeye gayret
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlılık, Abdülkadir Câmi (Baykurt) Bey, II. Meşrutiyet Dönemi

Kaynakça

• Adıvar, Halide Edib (1994), Türk’ün Ateşle İmtihanı, Atlas Kitapevi, İstanbul.
• Ahmet Agayef (1329), “Sabık Trabzon Valisi Süleyman Nazif Beyefendi’ye”, Türk Yurdu, IV/21, ss. 702-714.
• Ali Kemal (1338), “Türklerin Tali’sizlikleri”, Peyam, 6/ 369-127.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2006; http://atam.gov.tr/wp-content/uploads/tamim-son-Onar%C4%B1ld%C4%B1.pdf . Erişim Tarihi: 25. 12. 2018.
• Birinci, Ali (2012), Hürriyet ve İtilâf Fırkası, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Demirel, Meral (2008), “Câmi Baykurt”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-Sol, Edt. Tanıl Bora-Murat Gültekingil, C. 8, İstanbul, ss. 184-194.
• Duman, Olcay Özkaya (2015), “Meşrutiyet’ten Cumhuriyeti’e Parlemento Yaşamında Muhalif Bir Mebus “Câmi Baykut””, Tarihin Peşinde, S. 13, , ss. 381-406.
• Erdoğdu, A. Teyfur (2008), “Osmanlılığın Evrimi Hakkında Bir Deneme: Bir Grup (Üst Düzey Yönetici) Kimliğinden Millet Yaratma Projesine”, Doğu Batı, 45, ss. 19-46.
• Erkek, Mehmet Salih (2012), Bir Meşrutiyet Aydını Ethem Nejat, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Hanioğlu, Şükrü (1981), Bir Siyasal Düşünür Olarak Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, İstanbul.
• Hikmet, Nu: 33, 1328, s. 2.
• Hüseyin Kazım (Kadri) (1330), Arnavutlar Ne Yaptılar?, Yeni Turan Matbaası, İstanbul.
• Kara, İsmail, Din İle Modernleşme Arasında Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005.
• Karpat, Kemal, İslam’ın Siyasallaşması, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2009.
• Millî Ahrar Fırkası- Beyanname, Program, Nizamname-i Dahilî, (1335), Şemseddin Matbaası, Dersaadet.
• Öztekin, Hülya (2016), Tan: Serteller Yönetiminde Muhalif Bir Gazete, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Somel, Selçuk Akşin (2001), “Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi (1839-1913)”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C. 1, İstanbul ss. 88-98.
• Süleyman Nazif (1329), “Ahmed Agayef Beyefendi'ye Cevap(I)”, İctihad, IV/ 76, ss. 1669-1672.
• ______________ (1329), “Ahmed Agayef Beyefendi'ye Cevap”, İctihad, IV/74, ss. 1621-1623.
• ______________ (1329), “Ahmed Agayef Beyefendi'ye Cevap”, İctihad, IV/75, ss.1645-1648.
• ______________ (1329), “Ahmed Agayef Beyefendi'ye Cevap”, İctihad, IV/79-2, ss. 1732-1734.
• Tunaya, Tarık Zafer (1988), Türkiye’de Siyasal Partiler, Hürriyet Vakfı Yayınları, C. 2, İstanbul.
• Uçar, Ahmet (2011), Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Felâh-ı Vatan Grubu, Tekirdağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Yahya Kemal (2017), Tarih Musâhabeleri, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
• Yazıcı, Nevin (2002), Osmanlılık Fikri ve Genç Osmanlılar Cemiyeti, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Yılmaz, Erdal (2008), Dört Devirde Bir Muhalif Abdülkadir Câmi Baykurt (1877-1949), Türk Tarih Kurumu, Ankara.