Malazgirt Savaşı, Sultan Alparslan ve Diyojen

Yıl 2020, , 405 - 418, 16.03.2020

Abdullah Kıran

https://doi.org/10.18506/anemon.643440

Öz

Bundan 950 yıl önce vuku bulan Malazgirt Savaşı’nın giderek tarihi bağlamından kopartıldığı ve ideolojik bir içerikle ele alındığına tanık olmaktayız. Aslında Malazgirt iki farklı halk veya ulus arasında meydana gelmiş bir savaş değildir. Kimi Roma kaynaklarında Sultan Alparslan’dan “Kürtler ve Perslerin Kralı” şeklinde söz edilirken, savaşın Perslere karşı yapıldığı belirtilmektedir. Malazgirt Sultan Alparslan’ın ordusunu hazırlayarak katıldığı bir savaş da değildir. Diyojen’in kenti işgal ettiği sırada Alparslan Halep’te bulunmaktadır. Halep’ten dört bin kişilik bir Memluk ordusuyla yola çıkan Alparslan’ın Diyojen ile savaşmasını teşvik edenler Kürtlerdir. Zira Diyojen’in işgal ettiği Malazgirt, Mervani Kürt Beyliğinin sınırları içinde kalmaktadır. Alparslan Malazgirt’e ulaştığında, on bin civarında Kürt kuvveti kendi askerlerine dâhil olur. Ancak, Roma ordusu ile karşılaştırıldığında, İslam ordusu sayıca çok düşüktür.

Anahtar Kelimeler

Malazgirt, Sultan Alparslan, Diyojen, Roma, İslam

The Battle of Manzikert, Sultan Alparslan and Diogens

Öz

The Manzikert Battle (1071) has been gradually distorted from its historical context and has been treated regarding ideological perspective. Indeed, the Manzikert is not a kind of war that took place between two different people or nations. Ethnic emphasis of Turkic justification of the Manzikert war has been mentioned neither in Arabic nor in Roman literature. Besides in some Roman historical written resources, Sultan Alparslan mentioned as the “King of Kurds and Persians” and the battle that Diogenes launched has been described the war against Persians. By the time Diogenes occupied the Manzikert, which was under the rule of Marwan Kurdish Principality, Alparslan was still at Aleppo. Since Alparslan didn’t have time to gather his army, the Kurdish dynasty encouraged him to war against Roma and contributed Alparslan’s Army around ten thousand Kurdish forces to his original forces; which was around four thousands. 

Anahtar Kelimeler

Manzikert, Sultan Alparslan, Diogenes, Roman Empire, Islam

Kaynakça

• Abû’-l Farac, G. (1999). Abu’l Farac Tarihi II. (Çev.: Ö.R. Doğrul). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ahmet Cevdet Paşa (2018). Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ, Peygamberler ve Halifeler Tarihi. (Sadeleştiren ve Baskıya Hazırlayan: Metîn Muhsin Bozkurt). Cilt:2, İstanbul: Çile Yayınları.
• Attaleiattes, M. (2012). The History, Translated by Anthony Kaldellis and Dimitris Krallis. United State of America: Harvard University Press. Commena, A. (1969). The Alexiad. (Translated by, E.R.A. Sewter). U.K.: Penguan.
• Commena, A. (2000). The Alexiad. (Translated by Elizabeth A.S. Dawes). U.K.: Cambridge &Ontario.
• El Cheikh, N. M. (2004). Byzantium Viewed by Arabs. United State of America: Harvard University Press.
• El-Ömeri, Ş.B.F. (2014). Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duydukları. (Çev.: D.E. Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Ephrem, I.Y. (2009). Süryani Vakanüvisler. (Çev.: M. Aslan). İstanbul: Doz Yayınları.
• Fazlullah R. (2018). Selçuklular/Cami'ü't-Tevarih. (Çev.: E. Göksu & H.H. Güneş). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay.
• Gümüş, E. (2012). İbnü’l-Ezrak ve Eseri “Meyyâfârikîn ve Âmîd Tarihi” Üzerine Türkiye’de Yapılan Çalışmalar Işığında Bir Değerlendirme. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. Nisan, (VII): 3-13.
• Haldon, J.F. (2001). The Byzantine Wars: Battles and Campaigns of The Byzantine Era. London: Tempus.
• Herrin, J. (2010). Bizans: Bir Ortaçağ İmparatorluğunun Şaşırtıcı Yaşamı. (Çev.: U. Kocabaşoğlu). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Hillenbrand, C. (2007). Turkish Mythand Muslim Symbol The Battle of Manzikert. Scotlang: Edinburgh University Press.
• Hitti, P.K. (2002). History of The Arabs. London: Palgrave Macmillan.
• İbn’ül E. (1991). El Kamil Fi’t Tarih C.10. (Çev.: A. Özaydın). Ankara: Bahar Yayınları.
• İbn’ül Esir (1991). El Kamil Fi’t Tarih, İslam Tarihi. (Çev. Abdülkerim Özaydın). İstanbul: Bahar Yayınları.
• İbn’ül Ezrak (1975). Mervani Kürtleri Tarihi. (Çev.: M.E. Bozarslan). İstanbul: Koral Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (2014). Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kıran, Abdullah (2019). Tarihin Efendileri Krallar, Sultanlar, Filozoflar. İstanbul: Nas Yayınları.
• Koç, Y. & Almalı V. (2019). Nurettin Topçu ve Tahayyül Edilen Bir Kimlik: Simbiyotik-Teritoryal Milliyetçilik. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler-4 Alanında Yeni Ufuklar. (Ed. S. Sönmez, E.Özçoban, D. Balkan, H. Karakuş). Ankara: Gece Kitaplığı, s.335-354.
• Koç, Y. (2018a). Osmanlının Son Döneminde Yayımlanan Kürtçe Dergilerde Kimlik ve Siyaset Tartışmaları (1900-1920). Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, Y. (2018b). An Identity Envisioned By Necessity: Turkism-Zaruret Gereği Tahayyül Edilen Bir Kimlik: Türkçülük. Journal of Social and Humanities Sciences Researc. 5(26): 2640-2650.
• Koç, Y. (2018c). Osmanlı Modernleşmesi Sürecinde Bir Kimlik Tasavvuru: İslâmcılık. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 7(4): 3184-3200.
• Koç, Y. (2018d). Tahayyül Edilen Siyasal Bir Üst Kimlik: Osmanlıcılık. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi. (19): 267-281.
• Marciniak, P. & Smythe, D. (2016). The Reception of Byzantium in European Culture since 1500. London: Routledge.
• Mateos U. (1962). Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136-1162). (Çev.: H.D. Andreasyon). Ankara: T. T. K. Basımevi.
• Mesudî (2017). Murûc ez-zeheb (Altın Bozkırlar). (Çev. D.E. Batur). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Muhammed bin Hâvendşah b. Mahmud Mîrhând (2018). Ravzatü’s safa fî Sireti’l- Enbiya ve’l Mülûk ve’l Hülefa (Tabaka-i Selçûkiyye). (Tercüme ve Notlar: Erkan Göksu). Ankara: TTK Yayınları.
• Mûrad Ciwan, Şerê Melazgirê û Rola Kurdan https://muradciwan.com/2019/04/07/sere-melazgire-u-kurd/ erişim: 25.10.2019
• Nizamülmülk (1998) Siyasetname. İstanbul:Dergah Yayınları.
• Oman, C.W.C. (1892). The Story of the Byzantine Empire. New York G. P. Putnam's Sons London: T. Fisher Unwin.
• Ostrogorsky, G. (2017). Bizans Devleti Tarihi. (Çev.: F. Işıltan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Önkal, A. (1991). TDV İslam Ansiklopedisi Cilt 3. İstanbul: TDV Yayınları.
• Psellos, M. (1952). 1017-1078 Chronographia. (Translation: E. R. A. S.). Newbury&Berkshire.
• Ripper, Thomas (2012). Diyarbekir Merwanileri İslami Ortaçağ’da Bir Kürt Hanedanı. (Çev. Bahar Şahin Fırat). İstanbul: Avesta Yayınları.
• Savran, A. (2000). TDV İslam Ansiklopedisi Cilt 21. İstanbul: TDV Yayınları.
• Sevim, Ali (2019). Malazgirt Meydan Savaşı. Ankara: TTK Yayınları.
• Stewart, A.D. (2001). The Armenian Kingdomand Mamluks. Netherlands: Brill.
• Sümer, F. & Sevim, A. (1988). İslam Kaynaklarına Göre Malazgirt Savaşı: Metinler ve Çevirileri. Ankara: TTK Yayınları.