Kürtçe Ninnilerde Toplumsal Cinsiyet

Yıl 2021, , 763 - 770, 28.06.2021

İlyas Suvağci

https://doi.org/10.18506/anemon.819298

Cited By: 2

Öz

Kürt folklorunda kadın ve folklor ilişki üzerine yapılan incelemelerin sayısı gittikçe artmaktadır. Bu çalışmalarda daha çok kadın temsili üzerinde durulmaktadır ve kadın birincil cinsiyet olarak romantize edilir. Bunlar arasında üzerine en az çalışma yapılan folklor türü ninnilerdir. Bizler de bu çalışmayla araştırmacıların dikkatlerini bu konuya çekmek istedik. Kürtçe ninnilerin toplumsal cinsiyet çerçevesinde nasıl değerlendirilebileceğini inceledik. Yapılan çalışmaların aksine Kürtçe ninnilerde kadının bir nesne olarak yer aldığını ve toplumsal cinsiyet rollerini tekrarladığını tespit ettik. Her ne kadar üreticisi ve icracısı kadınların kendisi olsa da çoğunlukla bu ninnilerde ataerkil değerlerin tekrar edilmesinden dolayı kadının kendine özgü sesi duyulmaz. Bununla birlikte onun, çocuklarının zihninde milli bir hafıza oluşturmak için çabaladığı görülür.

Anahtar Kelimeler

Ninni, Kürtçe Ninni, Kadın Folkloru, Kürt Folkloru, Toplumsal Cinsiyet

Gender in Kurdish Lullabies

Öz

Studies on the relationship between women and folklore have been increasing in the Kurdish folklore. In these studies, more emphasis is placed on the representation of women and they are romanticized as the primary gender. Among these studies, lullabies are least studied folklore type. We wanted to draw the attention to this issue. We have examined how Kurdish lullabies can be evaluated within the framework of gender. We have found that women are included as an object and repeat gender roles in Kurdish lullabies. Although the producer and performer are women themselves, the unique voice of the woman is’nt heard mostly because of the repetition of patriarchal values. However, she strives to establish a national memory in the minds of children.

Anahtar Kelimeler

Lullaby, Kurdish Lullaby, Women, Kurdish Folklore, Gender

Kaynakça

• Aça, M., Yolcu, M. Ali & Aça, M. (2019). Kadın Folkloru (Statü ve Famaj). İstanbul: Paradigma Akademi Yayınları.
• Adams, Carol J. (2020). Etin Cinsel Poetikası (Feminist-Vejeteryan Eleştirel Kuram). (G. Tezcan & M.E. Boyacıoğlu, Çev.). (5. Baskı), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Alakom, R. (2013). Di Folklora Kurdî De Serdestîyeke Jinan. (Çapa duyem) Avesta: Stenbol
• M, Bilal & Bretéque, E. Amy de la. (2013). The oror and the lori Armenian and Kurdish lullabies in present day Istanbul. C. Allison, & P.G. Kreyenbroek (Ed.), Remembering The Past in Iranian Societies içinde (s.125-139). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Borak, M. (2019). Dengbêjî û rista jina Kurd di nava civaka Kurd da. Folklora Me, (1), 105-114.
• Bozok, M. (2018). Toplumsal cinsiyet ve aile. N. Oktik & H. Ü. Reşitoğlu (Ed.), Aileyi Anlamak (Disiplinlerarası Yaklaşım) içinde (ss.101-114). Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• L. Muehlenhard, C. & Peterson, Z. D. (2011). Distinguishing between sex and gender: history, current conceptualizations and implications. Sex Roles, (64), 791–803.
• Jiyar C. (2018). Cawîdaniyek di bêdengiyê de (Loriyên dayîkên Kurd). Diyarbekir: Weşanên J&J.
• Çağlayan, H. (2006). Feminist Perspektiften Kürt Kadın Kimliğini Üzerine Niteliksel Bir Araştırma. (Yayımlanmış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çifçi, T. (2017). Di Kilamên Evînî Yên Dengbêjan De Temaya Jinê. (Çapa duyemîn). Stenbol: Weşanên Nûbihar.
• Hêja (2015). Hegemonyaya bavkanî jî dişikê: mîkro-têkoşîn û mîkro-şoreşa dengbêja jin. Zarema (Rexne û Teorî), (4), 38-49.
• Kaplan, Y. (2015). Kaniya Stranan (Narînk, Serê Zava, Şeşbendî, Dîlok). Stenbol: Weşanên Nûbihar.
• Kousaleos, N. (2017). Feminist theory and folklore (Feminist teori ve folklor). M. A. Yolcu (Ed.), Kadın Folkloru Kuram Ve Yöntem Üzerine Yazılar içinde (s.115-138), (A. B. Töret, Çev.). Konya: Kömen Yayınları.
• Meretowar, A. (2017). Lorî. (Berhevkar). Diyarbekir Weşanên Wardoz. Minorsky, V. & Bois, Th. & Mac Kenzie, D.N. (2004). Kürtler ve Kürdistan. (K. Fıratlı, Çev.) (2. Baskı). İstanbul: Doz Yayınları.
• Nenola, A. (2017). Gender, culture and folklore (Toplumsal cinsiyet, kültür ve folklor). M. A. Yolcu (Ed.), Kadın Folkloru Kuram ve Yöntem Üzerine Yazılar içinde (s.85-113). (M. Çeribaş, Çev.). Konya: Kömen Yayınları.
• Oncu, M. (2020). Di Gotinên Pêşîyan De Jin. Wan: Weşanên Sîtav.
• Roder, A. (2019). Li Gorî Teoriya Queer Û Femînîzmê Zayenda Civakî Di Destana Memê Alan De. (Teza neçapkirî ya masterê). Zanîngeha Mardin Artukluyê, Mardin.
• Ezgi, S. (2012). Cinsel şiddet: ataerkil cinsellik anlayışının bir ürünü. Pivolka, (23), 5-7.
• Seyarî, A. (2019-2020). Rola jinê di destanên Kurdî yên epîk de. Folklora Me. (4), 68-78.
• Ücar, H. (2019). Di çîrok û stranên gelêrî yên Colemêrgê de nasnameya jin. (Teza neçapkirî ya masterê). Zanîngeha Van Yüzüncü Yıl, Van.
• Yildirimçakar, M. (2019/2020). Lorîyên Qelqelîyê-I. Folklora Me, (4), 6-9.
• , (2020). Lorîyên Qelqelîyê-II. Folklora Me, (5), 9-12.
• Yolcu, M. Ali. (2017). Giriş: kadın folkloru üzerine. M. A. Yolcu (Ed.), Kadın Folkloru Kuram ve Yöntem Üzerine Yazılar içinde (s. 1-16). Konya: Kömen Yayınları.
• Yüksel, N. Aysun. (1999). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye'deki toplumsal cinsiyet kalıplarının televizyon dizilerindeki yansımaları. Kurgu Dergisi, (16), 67-81.