Fundamental Dynamics Feeding the Culture of Criticism in the Tradition of Islamic Thought in the Light of Fuat Sezgin's Findings

Yıl 2021, , 187 - 193, 31.07.2021

Yusuf Batar

https://doi.org/10.18506/anemon.906775

Öz

In this article, in the light of Fuat Sezgin's determinations on the history of science, the basic dynamics that are the source of the formation of the criticism culture in the Islamic thought tradition are analyzed. According to Sezgin's determinations, the scientific production process of Muslims, the eighth century when translation activities started, the phase of acceptance and acceptance; It is the assimilation phase starting from the second half of the eighth century and the period when original studies in many fields began to emerge from the ninth century.
We can see that a strong criticism culture prevails among Muslims in this scientific production journey, which Sezgin handles in three stages. As a matter of fact, in the period called “receiving and accepting phase”, works and practices belonging to other cultures were taken courageously and were assimilated after a short time. In this article, the basic dynamics that feed the culture of criticism in Muslims are examined under the titles of self-confidence, creativity, evolutionary thinking, scientific sensitivity, integrity of theory and practice, universality in science, work ethic and teacher-student communication.

Anahtar Kelimeler

Critical Culture, Islamic Tought, History of Science

Fuat Sezgin’in Tespitleri Işığında İslam Düşünce Geleneğinde Eleştiri Kültürünü Besleyen Temel Dinamikler

Öz

Bu makalede Fuat Sezgin’in bilim tarihine ilişkin tespitleri ışığında İslam düşünce geleneğinde eleştiri kültürünün oluşumuna kaynaklık eden temel dinamikler analiz edilmektedir. Sezgin’in tespitlerine göre Müslümanların bilimsel üretim süreci; tercüme faaliyetlerinin başladığı sekizinci yüzyıl, alma ve kabul etme safhası; sekizinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren özümseme safhası ve dokuzuncu yüzyıldan itibaren de birçok alanda özgün çalışmaların ortaya çıkmaya başladığı uzun bir süreçtir.
Sezgin’in üç aşamalı olarak ele aldığı söz konusu bilimsel üretim yolculuğunda Müslümanlarda güçlü bir eleştiri kültürünün hâkim olduğunu görebiliyoruz. Nitekim “alma ve kabul etme safhası” olarak isimlendirilen dönemde başka kültürlere ait eserler ve uygulamalar cesaretli bir şekilde alınmış ve kısa bir süre sonra özümsenmiştir. Bu makalede Müslümanlardaki eleştiri kültürünü besleyen bu temel dinamikler, özgüven, yaratıcılık, tekâmül düşüncesi, ilmi hassasiyet, teori ve uygulama bütünlüğü, bilimde evrensellik, çalışma ahlakı ve öğretmen-öğrenci iletişimi başlıkları altında incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eleştiri Kültürü, İslam Düşüncesi, Bilim Tarihi

Kaynakça

• Akagündüz N. (2006). İnsan Yaşamında Özgüven Kavramı. Ümraniye Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü Yayınları.
• Critical Thinking: A Statement of Expert Consensus for Purposes of Educational Assessment and Instruction, The Delphi Report, The California Academic Press 1990, www.insightassessment.com.
• Çelebi, A. (1998). İslam’da eğitim-öğretim tarihi (A. Yardım, Çev.). Damla Yayınevi.
• Ev, H.A. (2014). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adayları ve Eleştirel Düşünme (Celal Bayar Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencileri Örneği),” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 32 Volume: 7 Issue: 32.
• Fazlıoğlu, İ. (2004). Fuat Sezgin ile “Bilim Tarihi” Üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(4), 355-370.
• Gündoğdu, H. (2012). “Niçin Eleştirel Düşünemiyoruz?: Eleştirel Düşünmenin Engelleri,” Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, S. 146, Nisan 2012, ss.43-52.
• Kenan, S. (2003). İslâm Dünyası’nın Duraklama Sebebleri Üzerine Ünlü İlimler Tarihçisi Fuat Sezgin’i Dinlemek. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 73-98.
• Pervin, L. A., & John, O. P. (2001). Personality: Theory and research. Wiley.
• Rıza E T. (1999). Yaratıcılığı Geliştirme Teknikleri. Anadolu Matbaası.
• Seferoğlu S & Akbıyık C. (2006). Eleştirel Düşünme ve Öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• Sezgin F. (2002). İslam Medeniyetinin Donuklaşmasının Sebepleri Meselesi (Dursun Hazer, Çev.). Hitit İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 295-303.
• Sezgin F. (2008). İslam’da Bilim ve Teknik. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
• Turan S. (2010). Bilimler Tarihçisi Fuat Sezgin. Timaş Yayınları.
• Yıldız, Y. (2020). Fuat Sezgin’in BilimlerTarihine Bakışı. İçinde Sosyal ve Beşerı Bilimlerde Teori ve Araştırmalar II (1. bs, C. 5, ss. 32-50). Gece Kitaplığı.