Halk Türkülerinin İçinde Varlığını Sürdüren Şiddet Çağrışımlı İfadeler

Yıl 2021, , 1651 - 1666, 25.12.2021

Duygu Ulusoy Yılmaz , Funda Keklik Kal , Ahmet Selçuk Bayburtlu

https://doi.org/10.18506/anemon.964286

Cited By: 1

Öz

Şiddet; fiziksel, psikolojik, bireysel ve toplumsal boyutları ile ele alınması gereken bir olgudur. İnsan, yaşamı boyunca şiddetin farklı boyutları ile karşılaşmaktadır. Şiddet, doğuştan gelen bir davranış biçimi olmasından ziyade sonradan öğrenilen davranışlardır. Psikolojik sorunlar dışında, aile, arkadaş, kitle iletişim araçları şiddetin öğrenilmesine, kanıksanmasına ve yayılmasına etken ortamlardır. Yani insanlar diğer davranışlar gibi şiddeti de içinde bulundukları ortamdan öğrenirler ve kültürel bir miras gibi sonraki kuşaklara aktarabilirler. Toplumun yaşam biçimine, duygularının dışa vurumuna ilişkin önemli ipuçları veren halk türküleri de nesilden nesile, kulak yoluyla aktarılarak öğrenilir. Türkü sözlerinde yer alan şiddet çağrışımlı ifadeler de öğrenilen ve sonraki kuşaklara aktarılan unsurlardır. Bu durum şiddet çağrışımlı ifadelerin müzik aracılığıyla sürekliliğin sağlanmasına, zaman içinde tekrar edilme sıklığına bağlı olarak kanıksanmasına, normalleşmesine ve toplumda kabul gören ifadeler haline dönüşmesine vesile olabilir. Bu çalışmada, TRT Halk müziği repertuvarında yer alan, sözlerinde şiddet çağrışımlı ifadeler içeren türküler, betimsel tarama modeline göre ele alınmıştır. Şiddet çağrışımlı ifadelerin tespit edildiği 1406 halk türküsü; türüne, bölgesine, şiddet boyutlarına ve şiddet çağrışımı içeren ifadelere göre incelenmiştir. Şiddet çağrışımlı ifadeler, salt kelime anlamıyla değil, türkülerin ifade ettiği bütünsel ve genel anlam odaklı olarak değerlendirilmiş, bu kapsamda yapılan detaylı incelemeler sonucunda şiddet çağrışımlı ifadelerin her türküde farklı şiddet boyutlarını ifade ettiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müzikoloji, Şiddet, Halk Türküsü, TRT Repertuvarı

Expressions Prevalent in Folk Songs That Connotate Violence

Öz

Violence; it is a phenomenon that needs to be considered with its physical, psychological, individual and social dimensions. Throughout human life, these different kinds of violence are encountered. Violence is a learned behavior rather than an innate behavior. Apart from psychological problems, family and friends and mass media are the environments that are effective in learning, applying, spreading and getting used to violence. In other words, like other behaviors, people learn about violence from the environment where they are living, and they can transfer it to the next generations like a cultural heritage. Folk songs, which give important clues about the way of life and the expression of their feelings, are learned from generation to generation by ear. Violent expressions in the lyrics of Turkish folk songs are also the elements learned and transferred to the next generations. This situation can cause to the continuity of violent expressions through music, to become accustomed depending on the frequency of repetition over time, to normalize and to become socially accepted behaviors. In this study, Turkish Folk Songs that contain violence in their words are considered by using the descriptive survey model. Violent expressions detected 1406 folk songs were analyzed according to their types, regions, severity of violence and distribution in the context of words containing violence. Violent words in the songs were evaluated not only with the meaning of the word, but also on the holistic and general meaning expressed by the folk songs. As a result of the detailed evaluations made in this context, it was determined that the violent words expressed different dimensions of violence in each song.

Anahtar Kelimeler

Musicology, Violence, Folk Song, TRT Repertoire

Kaynakça

• Açar, Y. & Y. Şen. (2014). TRT Türk halk müziği repertuarında bulunan kına türkülerinin makam dizileri yönünden analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (7), 421-460.
• Anderson, Craig A., Carnagey L. N. & J.Eubanks (2003). Exposure tu violent media: The effects of songs with violent lyrics on aggresive thouhts and feelings. Journal Of Personality And Social Psychology, 84(5), 960-971. Doi: 10.1037/0022-3514.84.5.960
• Avcı, R. & Güçray, S. S. (2013). Ebeveynler arası çatışma, akran ve medya etkileri ile ergenlerdeki şiddet davranışı arasındaki ilişkiler: şiddete yönelik tutumların aracı rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 1995-2015. Doi: 10.12738/Estp.2013.4.1950
• Canbay, A. & Nacakcı, Z. (2015). Toplumda şiddete karşı müziksel tavır. International Journal of Sport Culture and Science, 3(Special Issue 3), 278-286.
• Cengil, M. (2017). İslâm ve kadın. 3. Uluslararası Farklı Şiddet Boyutları ve Toplumsal Algı Kongresi. 21-22 Nisan 2017, Wellborn Luxury Hotel Başiskele, 96-101.
• Çevik, C., Kahveci, G., Sönmez, S., Öztürk, N., Karaçan, E., Aktaş, U., Durmuş, A., Zeybek, M., Barış, E., Kılıç, S., Oktav, H., Çakıcı, E. & Deniz, B. (2017). Kredi ve yurtlar kurumunda kalan öğrencilerde toplumsal cinsiyet algısı ve şiddet ilişkisi. 3. Uluslararası Farklı Şiddet Boyutları Ve Toplumsal Algı Kongresi. 21-22 Nisan 2017, Wellborn Luxury Hotel, S.121-122.
• Di Martino, V., Hoel, H. & Cooper, C. L. (2003). Preventing violence and harassment in the workplace. European Foundation For The Improvement Of Living And Working Conditions.
• Doğan, İ. (2004). Sosyoloji, kavramlar ve sorunlar. Ankara: Pegem Yayıncılık. Ertürk, D. Y. & Gül, A. A. (2006). Çocuğunuzu televizyona teslim etmeyin. Ankara: Nobel Yayınları. Güneri, F.Y. (1996). Ailede kadına yönelik şiddet, evdeki terör, kadına yönelik şiddet. İstanbul: Mor Çatı Yayınları.
• Göher, F. (2008). Şarkı sözlerindeki ‘şiddet’li sorunlar. 3. Ulusal Sanat Eğitimi Sempozyumu, Gazi Üniversitesi.
• Güneş, A. (2006). Okulda şiddetli ağrı var. Ankara: Tutku Yayıncılık.
• İpek, C. (2007). Okullarda şiddet bağlamında ilköğretim programına konan medya okur-yazarlığı dersi, Adem Solak (Ed.), okullarda şiddet ve çocuk suçluluğu, içinde (ss. 235 – 262) Ankara: Hegem Yayınları.
• İnam, A. (2015). Şiddeti anlamak. Http://Mimoza.Marmara.Edu.Tr/~Avni/ Dersbelgeligi/Kunduz/Siddet/Ahmetinam.Htm, Erş. 07.05.2015.
• Kadıoğlu, M., Cangöl, E., Cangöl, S. & Şahin, N. H. (2017). Üniversite öğrencilerinde çocukluk döneminde yaşanan ihmal ya da istismarın kadına yönelik şiddet eğilimine etkisi. 3. Uluslararası Farklı Şiddet Boyutları ve Toplumsal Algı Kongresi. 21-22 Nisan 2017, Wellborn Luxury Hotel, S.139-140.
• Kalaycı Kırlıoğlu, H. İ., M. Kırlıoğlu, B. Akpınar, D. Şenel & R. Demirel (2016). Şarkılarda kadına yönelik şiddetin izleri: niteliksel bir çalışma. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (8), 6-30.
• Kebapçı, A. R. (2001). Televizyon ana haber bültenlerinde şiddet olgusu [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kırık, A. M. (2017). Viral reklamlarda şiddetin sunumu. 3. Uluslararası Farklı Şiddet Boyutları Ve Toplumsal Algı Kongresi. 21-22 Nisan 2017, Wellborn Luxury Hotel Başiskele- Kocaeli, S.92-93.
• Mcferran, K. S. & Wölfl, A. (2015). Music, violence and music therapy with young people in schools: a position paper, Voices Home, 15(2), (Pdf) Music, Violence And Music Therapy With Young People İn Schools: A Position Paper (Researchgate.Net), Erişim Tarihi: 30.12.2020.
• Öztürk, A. B. (2014). Erkeklik ve kadına yönelik aile içi şiddet: Eşine şiddet uygulayan erkekler. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öğülmüş, S. (2006). Okullarda şiddet ve alınabilecek önlemler. Eğitime Bakış, 2(7), 16-24.
• Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: Der Yayınları.
• Polat, O. (2017). Şiddet. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(1), 15-34.
• Schwartz, K. D. & Fouts, G. T. (2003). Music preferences, personality style and developmental issues of adolescents. Journal Of Youth And Adolescence, 32(3), 205-213.
• Serarslan, M. (2007). Sinema öldürüyor televizyon diriltiyor: Türk sinemasının ve tv dizilerinin ağalık sistemini ve ağayı tanımlama biçimi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(4), 17-27.
• Seza, C. (1972). Estetik: Sanat ve güzelliğin simgesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Taşal, B. & Vural, F. (2011). Şarkı sözlerinde şiddet öğesi: Aksaray ili ilköğretim ikinci kademe öğrencileriyle yapılan bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (25), 251-259.
• Teo, T. (2014). Encyclopedia of critical psychology. Ed. Thomas Teo, Springer Science+ Business Media.
• Terzioğlu, F., Gönenç, İ. M., Özdemir, F., Güvenç, G., Kök, G., Sezer Yılmaz, N., & Hiçyılmaz Demirtaş, B. (2016). Flört şiddeti tutum ölçeği geçerlilik ve güvenirlilik flört çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(4), 225-232.
• Tilavel, B. (2017). TRT Türk halk müziği repertuvarında yer alan 23 ve 30 zamanlı türküler için Türk müziği usûl geleneği ışığında bir değerlendirme. İstem, (29), 199-216.
• Uluçay, T. (2012). Müzik eğitiminin ortaöğretim öğrencilerinin şiddet eğilimlerine etkisi [Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Uluçay, T. (2018). Lise öğrencilerinin dinledikleri müzik türlerinin şiddet eğilimlerine etkisi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (41), 135-153. DOI: 10.32547/ataunigsed.450424
• Uysal, N. & Ünal Toprak, F. (2017). Sağlık personelinin şiddete verdiği tepkiler. 3. Uluslararası Farklı Şiddet Boyutları ve Toplumsal Algı Kongresi. 21-22 Nisan 2017, Wellborn Luxury Hotel, S.135-136.
• World Health Organization (2002). The World health report: Reducing risks, promoting healthy life. WHO Library Cataloguing in Publication Data. Erişim Linki: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42510/WHR_2002.pdf Erişim Tarihi: 07.12.2021.
• Yağışan, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin müzik tercihleri ve saldırganlıkla ilişkisi. (Bu Çalışma 12-14 Eylül 2012 Tarihleri Arasında Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Tarafından Düzenlenen 21. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde Bildiri Olarak Sunulmuştur). 1(2), 2013 / Volume 1, Issue 2.
• Yeniçıktı Tufan, N. (2012). Gazete haberlerinde kadına yönelik şiddet. Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu, 27-28 Nisan (Cilt I, S. 244-247). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları.
• Yüksel Kaptanoğlu, İ. & Çavlin, A. (2015). Kadına yönelik şiddet yaygınlığı, Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. Elma Teknik Basım Matbaacılık.
• Zillmann, D. (1996). Sequential dependencies in emotional experience and behavior. Emotion: İnterdisciplinary Perspectives, 243-272. İnternet tabanlı kaynaklar
• World Health Organization (Who), 2002, Erişim Adresi: http://Apps.Who.İnt/İris/Bitstream/Handle/10665/42566/924156220x.Pdf;Jsessionid=314c 1561e825cc07c459e53db285101a?Sequence=1, Erişim Tarihi: 11.11.2020
• T.C. Resmi Gazete, (20 Mart 2012, Sayı: 28239) Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/20120320-16.htm Erişim Tarihi: 07.07.2021.
• TRT Nota Arşivi, Erişim Adresi: https://www.notaarsivleri.com/eskisite/Turk_Halk_Muzigi.html Erişim Tarihi: 07.12.2020.