SİYASETİN KÜLTÜREL VE SOSYAL HAYATTAKİ YANSIMALARI BAĞLAMINDA “ENSÂR VE MUHACİR” KAVRAMLARI

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 7 - 16, 16.03.2015

Adnan Demircan

Öz

Peygamberliğin Medine döneminde Müslümanları tanımlamak üzere kullanılan alt kimlik arasında Ensâr ve Muhacir kavramlarının özel bir yeri vardır. Bununla birlikte Resûlullah’tan sonraki dönemlerde Ensâr ve Muhacir kavramlarına nispet edilmede farklılıklar ortaya çıkmıştır. Ensâr kavramına mensubiyet ve bu kelimeyi kimlik olarak kullanmak daha yaygın iken Muhacir kavramını kimlik olarak kullananlar yok denecek kadar azdır. Hz. Peygamber döneminde Muhacirlerden olmak büyük bir şeref ve iftihar sebebi iken Muhacirlerin çocuklarının kendilerini babalarının bu sıfatına nispet etmemeleri dikkat çekicidir. Elinizdeki makalede, bunun siyasî sebepleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Muhacirler, Ensâr, Kureyş, siyaset.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel (241/855), Müsned, İstanbul 1402/1982.
• Algül, Hüseyin, “Ensâr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi [DİA], XI, İstanbul 1995.
• Avcı, Casim, “Nisbe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi [DİA], XXXIII, İstan- bul 2007.
• el-Belâzurî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Yahyâ (279/892), Ensâbu’l-eşrâf, Thk.: Süheyl Zek- kâr, Riyâd Ziriklî, Beyrut 1417/1996.
• el-Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870), Sahîh, İstanbul 1992.
• Buhl, Fr., “Muhacirûn”, İslâm Ansiklopedisi [İA], VIII, 3. Basım, İstanbul 1979.
• ed-Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. el-Fadl b. Behrâm (255/869), Sünen, İstanbul 1401/1981.
• Fayda, Mustafa, “Ensâb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi [DİA], XI, İstanbul 1995.
• İbn A‘sem el-Kûfî, Ebû Muhammed Ahmed (314/926 civarı), el-Fütûh, Beyrut 1406/1986.
• İbn Hacer el-Askalânî, el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut (t.y.).
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik (218/833), es-Sîretu’n-Nebî, Thk.: Mustafa es-Sakkâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdülhafîz Şelebî, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut
• 38 Fayda, “Ensâb”, DİA, XI, 248. (t.y.).
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî (276/889), el-İmâme ve’s-siyâse, Thk.: Tâhâ Muhammed ez-Zeynî, Beyrut (t.y.).
• İbn Saʻd, Muhammed (230/844), Kitâbu’t-Tabakâti’l-kebîr, Thk.: Ali Muhammed Ömer, Mektebetü’l-Hâncî, Kahire 1421/2001.
• el-Minkarî, Nasr b. Müzâhim (212/827), Vak‘atu Sıffîn, Thk.: Abdüsselam Muhammed Harun, Kahire 1382/1962.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (261/874), Sahîh, Thk.: M. Fuâd Abdulbâkî, İstanbul 1413/1992.
• eş-Şerîf er-Radî (406/1015) [Derleyen], Nehcü’l-belâğa, Thk. ve Şerh: Muhammed Ab- duh, Müessesetü’l-ma‘ârif, Beyrut 1410/1990.
• Reckendorf, H., “Ensâr”, İslâm Ansiklopedisi [İA], IV, İstanbul 1993.
• et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr (310/922), Târîhu’r-rusül ve’l-mülûk, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 2. Basım, Dâru’l-maʻârif, Kahire (t.y.).
• Watt, W. Montgomery, “al-Ansar”, The Encyclopaedia of Islam, New Edition, I, Leiden 1986.
• el-Ya‘kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Ca’fer b. Vehb (284/897), Târîhu’l-Ya‘kûbî, Beyrut 1412/1992.
• ez-Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman (748/1374), Siyeru aʻlâmi’n-nü- belâ, Thk.: Şuayb el-Arnavut, 2. Basım, Müessesetü’r-risâle, 1402/1982.